Bài 6: Cần xem xét khởi tố ngay vụ đền bù 78 tỷ "nhầm" đối tượng

Vụ đền bù 78 tỷ đồng "nhầm" đối tượng của UBND TP Hà Nội xuất phát từ một công văn tham mưu kỳ lạ của Sở TN&MT TP Hà Nội để rồi ngay sau đó UBND TP Hà Nội ra một công văn bất thường do ông Phí Thái Bình - Phó chủ tịch thành phố ký đẩy 37 hộ dân vào cảnh khốn cùng tuyệt vọng đang khiến dư luận đặc biệt quan tâm.

Sự việc UBND TP Hà Nội thu hồi nhà đất của 37 hộ dân để làm dự án nhưng lại đem 78 tỷ đồng tiền bồi thường trả vào "tài khoản" một công ty được xác định là không phải chủ sơ hữu lô đất đã rõ như ban ngày nhưng sau nhiều năm trời, gần 40 hộ dân "chết mòn" với hàng chục kilogam đơn khiếu nại, kêu cứu vẫn chỉ nhận được sự im lặng đáng sợ của các cấp chính quyền TP Hà Nội.

Cùng với việc báo Dân trí đã đăng tải 5 bài điều tra, Văn phòng Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng chống tham nhũng đã có công văn số 169/VPBCĐ-VIV ngày 22/4/2011 gửi trực tiếp Chủ tịch UBND TP Hà Nội - Trưởng ban chỉ đạo TP Hà Nội về Phòng chống tham nhũng khẳng định UBND TP Hà Nội đã đền bù "nhầm" đối tượng.

Để thêm một lần nữa làm rõ vụ bồi thường có dấu hiệu khuất tất này dưới góc độ pháp lý, PV Dân trí đã có cuộc trao đổi với Luật sư Vi Văn Diện - Giám đốc Công ty luật Thiên Minh (Đoàn luật sư TP Hà Nội).

Thưa luật sư, xét theo góc độ pháp lý, 37 hộ dân có được xác định là người sở hữu hợp pháp diện tích đất họ đang sinh sống bị UBND TP Hà Nội thu hồi làm dự án?

Luật sư Vi Văn Diện: Xét về nguồn gốc hình thành tài sản là nhà ở và đất ở của 37 hộ dân thì họ hoàn toàn là chủ sở hữu hợp pháp của diện tích đất này. Sau khi được giao đất theo Quyết định 1057 năm 1994, Công ty công trình giao thông 118 (sau được đổi tên là Công ty CP 118 và nay được đổi tên thành Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng hạ tầng Alphanam) đã ban hành Quyết định thành lập Hội đồng phân phối nhà ở cho cán bộ công nhân viên (CBCNV) và Quy chế phân phối nhà ở cho CBCNV của Công ty.

Sau đó công ty đã ban hành các văn bản thông báo về tiêu chuẩn và việc nộp tiền để CBCNV được nhận nhà đất. Theo đó, CBCNV Công ty đã đóng góp tổng số tiền là 3.096.000.000 đồng nộp cho Nhà nước để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và Giấy phép xây dựng nhà năm 1998.

Trên thực tế các hộ gia đình này đã nhận đất, nhận nhà, xây dựng ở ổn định nên cần xác định quyền sở hữu, sử dụng thuộc về các hộ gia đình này chứ không còn là tài sản của Công ty CP 118. Đến năm 2001 Công ty tiến hành cổ phần hoá cũng đã loại trừ diện tích nhà đất của CBCNV ra khỏi tài sản của doanh nghiệp, không đưa tài sản của họ vào giá trị của doanh nghiệp để cổ phần hoá. Điều này đã được chính Công ty CP 118 khẳng định trong Giấy xác nhận của gửi Tổng công ty xây dựng Công trình giao thông I ngày 18/8/2010.

Như vậy, bước đầu có thể khẳng định 37 hộ dân là chủ sở hữu hợp pháp của lô đất mà họ đã mua, đã xây nhà sinh sống ổn định. Còn Công ty CP 118 không hề liên quan, đặc biệt không hề có quyền gì với lô đất của 37 hộ dân này.

Thưa luật sư, ngoài nguồn gốc như vậy, quyền sử hữu lô đất của 37 hộ dân còn được các cơ quan chức năng khẳng định như thế nào?

Luật sư Vi Văn Diện: Cho đến năm 2006 khi xem xét việc sử dụng đất đối với Công ty cổ phần 118 để thu hồi, giải phóng mặt bằng thực hiện dự án, Sở TN&MT cũng đã xác định các phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho các hộ gia đình này đồng thời có văn bản số 4768/TNMTNĐ.KH ngày 10/11/2006 cùng các văn bản đề xuất, tham mưu của Sở TN&MT gửi UBND thành phố Hà Nội.

Trên cơ sở đó UBND thành phố Hà Nội đã có văn bản số 2337/UBND-NNĐC về việc “Giải quyết tồn tại về đất đai của Công ty cổ phần xây dựng công trình giao thông 118 đã có ý kiến chỉ đạo cụ thể “Chấp thuận phương án 1 theo đề xuất của Sở tài nguyên môi trường và nhà đất, nghĩa là đã chấp thuận phương án bồi thường cho các hộ gia đình CBCNV.

Để khẳng định lại ý kiến chỉ đạo đó, ngày 18/02/2008 UBND thành phố Hà Nội đã ra Quyết định số 692/QĐ-UBND về việc “Thu hồi 72.927m² đất tại xã Xuân Đỉnh và Cổ Nhuế, huyện Từ Liêm…” Tại Điều 2 và Điều 3 Quyết định này, UBND thành phố đã “giao UBND huyện Từ Liêm có trách nhiệm thu hồi đất của từng hộ gia đình, cá nhân…, Ban quản lý xây dựng khu đô thị mới Hà Nội có trách nhiệm: "Liên hệ với UBND huyện Từ Liêm để thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tổ chức bồi thường, hỗ trợ cho người đang sử dụng đất bị thu hồi theo quy định; thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố tại Văn bản số 2337/UBND-NNĐ ngày 04/5/2007 về xử lý bồi thường đối với Công ty cổ phần 118”.

Như vậy, cả Sở TN&MT cũng như UBND TP Hà Nội đều khẳng định quyền sở hữu lô đất của 37 hộ dân. Đồng thời, xét về trình tự đến năm 2008 thì Quyết định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho 37 hộ gia đình là CBCNV đã được hoàn tất, chỉ cần UBND huyện Từ Liêm và Ban quản lý xây dựng khu đô thị mới Hà Nội thực hiện đúng quy định, trình tự thì các hộ gia đình nêu trên được bảo đảm quyền lợi của mình.

2 công văn số 787 của Sở TN&MT và công văn số 2333 của UBND TP Hà Nội sau đó lại chỉ đạo “Không bồi thường, hỗ trợ tiền sử dụng đất cho các hộ gia đình mà bồi thường cho Công ty cổ phần 118…”. Vậy dưới góc độ pháp lý, luật sư nhìn nhận sự mâu thuẫn này như thế nào?

Luật sư Vi Văn Diện: Điều bất thường xảy ra vào ngày 22/3/2010, sau 2 năm UBND huyện Từ Liêm và Ban quản lý xây dựng khu đô thị mới Hà Nội không thực hiện đúng Quyết định 692 và văn bản chỉ đạo của UBND thành phố Hà Nội thì Sở TN&MT TP Hà Nội đã thay mặt các đại biểu liên ngành dự họp có văn bản số 787/TN&MT-KHTH do ông Nguyễn Trọng Đông - Phó giám đốc sở ký có kiến nghị “Không bồi thường, hỗ trợ tiền sử dụng đất cho các hộ gia đình mà bồi thường cho Công ty cổ phần 118…”.

Điều bất thường này dẫn tới điều bất thường khác là chỉ sau đó mấy ngày, ngày 7/4/2010, UBND thành phố Hà Nội đã có văn bản số 2333/UBND-XD do ông Phí Thái Bình - Phó Chủ tịch UBND Thành phố ký chấp thuận với các đề nghị của Liên ngành và chỉ đạo Không bồi thường hỗ trợ tiền sử dụng đất cho các hộ gia đình mà bồi thường cho Công ty cổ phần 118”.

Để rồi, 4 tháng sau khi UBND thành phố ban hành văn bản 2333/UBND, UBND huyện Từ Liêm đã ban hành Quyết định số 12242/QĐ-UBND về việc “phê duyệt bổ sung phương án bồi thường, hỗ trợ về đất đối với Công ty cổ phần 118…”.

Tại Điều 1 của Quyết định này đã xác định chi 78 tỷ đồng đền bù diện tích đất bị thu hồi của 37 hộ dân vào "tài khoản" Công ty CP 118. Tuy nhiên, điều kỳ lạ là Quyết định này của UBND huyện Từ Liêm vẫn căn cứ Quyết định số 692/QĐ-UBND của UBND thành phố ngày 18/02/2008. Vì vậy, không thể nói UBND huyện Từ Liêm không biết Quyết định số 692 đã quy định thế nào, nội dung ra sao mà đưa ra làm căn cứ để phê duyệt.

Trên cơ sở đó, tiền bồi thường hỗ trợ đã được chuyển về Công ty cổ phần 118 nay được đổi tên là Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng hạ tầng Alphanam cũng có nghĩa là người dân đã ngoài cuộc, mất nhà đất mà không được bồi thường nên khiếu kiện kéo dài yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của mình.

Như vậy, để đòi được số tiền đền bù 78 tỷ đồng đáng lẽ phải thuộc về mình, 37 hộ dân này có phải tiến hành khởi kiện Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng hạ tầng Alphanam?

Luật sư Vi Văn Diện: Bởi một sự thật đã được thừa nhận là 37 hộ dân chính là chủ sở hữu hợp pháp của lô đất họ bị thu hồi. 37 hộ dân này và Công ty CP 118 (nay là Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng hạ tầng Alphanam) hoàn toàn là 2 chủ thể độc lập. Vì vậy, tôi khẳng định 37 hộ dân này không có lí do gì phải khởi kiện Công ty này để đi đòi số tiền 78 tỷ đồng vốn là của họ mà trách nhiệm đền bù lại số tiền cho các hộ dân thuộc về UBND TP Hà Nội.

Việc bồi thường sai đối tượng của UBND thành phố Hà Nội, UBND huyện Từ Liêm đã được ban chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng kết luận, đồng thời khẳng định khẳng định Công ty cổ phần 188 và 37 hộ dân là hai chủ thể độc lập và việc bồi thường “lô đất” của người dân cho Công ty cổ phần 118 là không đúng đối tượng.

Để khắc phục hậu quả, trước mắt theo tôi, UBND thành phố Hà Nội cần có trách nhiệm bồi thường hỗ trợ ngay cho 37 hộ gia đình này sau đó thu hồi khoản tiền đã “chuyển nhầm” cho Công ty CP 118 trả về Ngân sách Nhà Nước.

Với một sự việc kéo dài dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng khiến 37 hộ dân "chết mòn", luật sư có thể cho biết những cơ quan nào sẽ có trách nhiệm vào cuộc làm rõ sự việc?

Luật sư Vi Văn Diện: Việc bồi thường "nhầm" đối tượng đã được xác định là sai, theo tôi, trong vụ việc này có dấu hiệu của hành vi cố ý làm trái theo quy định của pháp luật. Trước tiên để khắc phục hậu quả, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của 37 hộ gia đình này cần thiết phải có sự vào cuộc của UBND thành phố Hà Nội, cơ quan Thanh tra chính phủ, cần xác định rõ đã sai sót ở khâu nào, giai đoạn nào dẫn đến việc “nhầm” nêu trên, xác định rõ nguyên nhân, hậu quả.

Cùng với việc UBND TP Hà Nội cần lập tức đền bù cho 37 hộ dân và truy thu số tiền chuyển "nhầm" UBND TP Hà Nội cũng cần phối hợp với Công an TP Hà Nội vào cuộc tiến hành xác minh, điều tra làm rõ động cơ, mục đích đối với hành vi cố ý làm trái, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật hình sự.

Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội cần xem xét ra Quyết định khởi tố vụ án, qua đó có hình thức kiểm điểm, kỷ luật, buộc tội đối với các cá nhân, tổ chức đã gây ra hậu quả, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của 37 hộ gia đình đã bị hành vi phạm tội đó gây ra trong suốt những năm qua.

Xin cảm ơn luật sư!

 Dân trí sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.

Anh Thế