Bài 1: "Giặc cát" đang... tàn phá sông Lam

Đứng trên cầu Nam Đàn, phóng tầm mắt về phía thượng nguồn sông Lam, phía bờ hữu của dòng sông này là san sát những bãi tập kết cát, trong đó hầu hết là những bãi tập kết trái phép từ nhiều năm năm nay mà không hề bị cơ quan chức năng dẹp bỏ.

Theo tìm hiểu của PV thì những bãi tập kết cát sỏi này đều được chính quyền xã cho thuê trái thẩm quyền, trái luật đất đai.

Cảnh xe cộ vào ra tấp nập để lấy cát, phía bờ sông là hàng chục sà lan lút đầy cát sỏi xếp hàng chờ tới lượt đổ hàng xuống bãi. Phía xa xa ở giữa lòng sông, đoạn qua xã Vân Diên, Nam Thượng là ngược xuôi sà lan, nốc thuyền thi nhau đưa vòi xuống dưới đáy sông hút cát.

Tiếng máy nổ inh ỏi nhốn nháo cả một khúc sông dài hàng cây số, nhìn những đám khói máy nổ bốc lên đen kịt như những đám mây chuẩn bị mưa giông...cảnh tượng khiến cho dòng sông Lam vốn dĩ yên bình, nước chảy hiền hòa xưa nay, giờ có cố hoài niệm cũng đã trở về với... thời xa vắng từ thuở nào!

Xuôi theo đường đê Tả Lam, qua các xã Hùng Tiến, Hồng Long, Xuân Lâm, Nam Phúc, Nam Cường… khúc sông nào cũng có nhiều sà lan, nốc thuyền khai thác cát. Cùng với đó là hai bên bờ với nhiều điểm tập kết cát sỏi trái phép.

Qua địa bàn huyện Nam Đàn, chúng tôi đến khu vực sông Lam, đoạn chảy qua xóm 16, xã Hưng Long (huyện Hưng Nguyên). Tại đây nhiều sà lan đang hút cát trái phép hết sức công khai trên khúc sông này.

“Tại đây có xóm vạn chài, trước họ làm nghề đánh cá để kiếm sống nhưng nay không còn cá nữa nên họ chuyển sang nghề hút cát trái phép. Từ mấy năm nay, do tình trạng hút cát trái phép diễn ra khắp nơi nên đất sản xuất ven bờ sông đã bị mất rất nhiều, nước sông thì ô nhiễm”, một người dân xóm 16, phản ánh.

Giáp ranh xóm 16, xã Hưng Long là khu vực xã Hưng Xá. Tại khúc sông qua địa bàn xã này dù chỉ dài vài km nhưng cũng luôn xuất hiện từ 5-6 sà lan công suất lớn ngày đêm hút cát khiến cho cả một khu vực náo động. Tiếng máy hút ing ỏi khoáy đảo dòng sông. Theo quan sát của chúng tôi, nhiều diện tích hoa màu của người dân xã Hưng Xá đã bị "hà bá" nuốt chửng…

Một người dân tại đây nói: "Hai năm nay do khai thác cát trái phép hoạt động mạnh quá nên bờ sông bị sạt lở nhiều lắm. Nhà tui sát bờ sông nhất nên đã bị nước sông cuốn trôi mất vài sào đất. Xót xa lắm chú ơi! Cứ đà này thì hết mùa mưa năm nay coi như hết đất sản xuất".

Tại khúc sông Lam đoạn chảy qua cầu Yên Xuân là khu vực cát tặc hoạt động tấp nập và rậm rộ nhất. Phía bờ Đông là hai bến cát thuộc địa bàn xóm 8, xã Hưng Xuân (huyện Hưng Nguyên) nằm ngay sát chân cầu Yên Xuân, phía bờ Tây là địa phận xã Nam Cường (huyện Nam Đàn) cũng có bến cát, sạn đang hoạt động với tàu bè, sà lan ra vào rất tấp nập.

Ở hai khu vực phía trên và dưới cầu nhiều sà lan nhả khói đen kẹt với những vòi "bạch tuộc" thò xuống lòng sông, tiếng máy nổ inh ỏi, một đại công trường khai thác cát ngay sát cầu Yên Xuân đang hiện hữu.

Hàng chục tàu bè ngược xuôi chở nặng trịch hàng trăm tấn cát; dọc theo sông Lam là nhiều điểm khai thác cát trái phép đang thi nhau rút ruột dòng sông, cùng với đó là hàng chục bến bãi lớn nhỏ dọc theo hai bên bờ sông khiến cho khung cảnh về một dòng Lam thơ mộng, hiền hòa dần biến thành một đại công trường liên hoàn khai thác cát trái phép.

Đến khu vực xã Hưng Phú (huyện Hưng Nguyên) cũng xuất hiện 2 bến cát, tuy không lớn nhưng cũng tấp nập sà lan, tàu thuyền lên đổ cát và trên bờ nhiều chiếc xe tải đang tấp nập xúc cát. Người bán, kẻ mua nhốn nháo cả một khúc sông.

Tại huyện Thanh Chương, tình trạng khai thác cát trái phép trên dòng sông Lam cũng đang diễn ra tràn lan. Nhất là khu vực trên và dưới cầu Dùng và khu vực gần chân Rú Nguộc (xã Thanh Ngọc).

Theo phản ánh của người dân, tại các khu vực nói trên luôn thường trực xuất hiện từ 3-4 chiếc tàu hút cát trái phép. Sau đó chở ngược xuôi đi các bến để tiêu thụ. Ngay trạm bơm tưới tiêu cạnh chân Rú Nguộc cũng xuất hiện một bến tập kết cát với lượng tàu thuyền ra vào nườm nượp nhưng không hề bị xử lý!

Một số hình ảnh tình trạng "giặc cát" hoành hành trên sông Lam và đất sản xuất bị xói lở:

Nhóm PV