Ai chịu trách nhiệm việc người đàn ông được tuyên vô tội sau hơn 4 năm ngồi tù?

Mất tất cả vì đi tù !

10 ngày sau khi được trả tự do ngay tại tòa, ông Đỗ Văn Hùng (SN 1969, trú TP.HCM) vẫn chưa thể “bắt kịp” cuộc sống bình thường sau gần 4,5 năm sống trong trại giam. Đối với người đàn ông 50 tuổi này, niềm hạnh phúc lớn nhất lúc này là được làm người tự do, được minh oan và được đoàn tụ cùng gia đình. Tuy nhiên, trở về sau từng ấy thời gian bị ngồi tù, ông Hùng tự cho rằng mình đã “tán gia bại sản”.

Ông Hùng cho biết, trước ngày bị bắt tạm giam, ông có một cửa hàng buôn bán ô tô và một cửa hàng kinh doanh hải sản xuất khẩu tại TP.HCM. Công việc làm ăn thuận lợi, mỗi tháng ông bán được 4-5 chiếc ô tô nên kinh tế gia đình rất khổn định. Khoảng giữa tháng 5/2014, ông được mời lên trụ sở UBND phường nơi mình sinh sống để làm việc và bị bắt ngay trong ngày hôm đó.

Việc bị cơ quan chức năng bắt bất ngờ cũng chính là nguyên nhân khiến toàn bộ việc kinh doanh của ông bị phá sản. “Nghe tin tôi bị bắt, người làm thì bỏ đi hết. Khách ký gửi xe thì đến lấy xe về, một số con nợ thì lợi dụng việc này nên không trả tiền cho gia đình tôi. Ngày ấy, vợ tôi làm việc ở chỗ khác, không nắm được chuyện kinh doanh của tôi nên không xoay xở kịp, thành ra toàn bộ tài sản đều mất hết”, ông Hùng cho hay.

Cũng theo ông Hùng, trong thời gian chấp hành án, sức khỏe của ông bị suy giảm nhiều, chính vì thế ngay sau khi được trả tự do, ông phải nằm viện điều trị.

Ông Hùng cho biết thêm: “Năm 2014, tôi bị TAND tỉnh Đắk Nông tuyên án 14 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tôi suy sụp rất nhiều và mất niềm tin vào các cơ quan tố tụng. Thời điểm đó, may nhờ vợ con tôi bên cạnh động viên và trong tôi luôn có niềm tin rằng mình vô tội nên tôi mới cố gắng vượt qua tất cả. Những ngày chấp hành án, tôi không kháng án mà chỉ có vợ tôi khiếu nại vì tin rằng tôi bị oan. Đến bây giờ, khi được thả tự do, trong tay tôi chẳng còn gì, nhà cửa cũng mất hết, gia đình tôi phải về sống nhờ nhà của bố mẹ”.

Hình sự hóa quan hệ dân sự ?

Mặc dù ngày 13/11, TAND tỉnh Đắk Nông đã tuyên bị cáo không phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, trả tự do ngay tại tòa nhưng VKSND cùng cấp cho rằng ông Đỗ Văn Hùng có tội và sẽ kháng nghị bản án lên TAND cấp cao.

Ngày 22/11, một lãnh đạo VKSND tỉnh Đắk Nông cho biết cơ quan này đang dự thảo bản kháng nghị giám đốc thẩm đối với vụ án ông Đỗ Văn Hùng. Cơ quan này vẫn giữ nguyên quan điểm truy tố ông Hùng về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. “Bị cáo Hùng phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Tòa án chắc đã nhầm”, vị này nói.

Trong khi đó, thẩm phán, chủ tọa phiên tòa, ông Lê Quốc Hương (TAND tỉnh Đắk Nông) cho rằng quan điểm giải quyết vụ án thể hiện rõ trong bản án, đồng nghĩa việc ông Văn Hùng không phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Luật sư Bùi Quang Tuấn, Trưởng Văn phòng luật sư Hoài An, người bào chữa cho ông Hùng cho biết, trong quá trình làm việc với thân chủ của mình, ông Hùng rất tự tin và thống nhất quan điểm bào chữa với luật sư là mình vô tội.

Giải thích về quan điểm bào chữa này, LS. Bùi Quang Tuấn cho biết, bản chất của cái gọi là “hành vi lừa đảo” chỉ là một giao dịch dân sự, vì bị cáo và bị hại là hai bên trong quan hệ hợp đồng dân sự- hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Theo quy định của luật dân sự, đây là dạng hợp đồng song vụ (hai bên cùng có nghĩa vụ), trong đó nghĩa vụ của người mua là trả tiền, kiểm tra đất và nhận bàn giao đất...

Giao dịch giữa ông Hùng và ông Nguyễn Hữu Tuấn (người mua đất) được công chứng nhà nước chứng nhận theo đúng pháp luật. Đồng thời trước khi giao đất, cả ông Hùng và đại diện của ông Tuấn đã nhờ cán bộ địa chính đo đạc lại, hai bên thống nhất và không có ý kiến gì về lô đất.

Cũng theo LS. Bùi Quang Tuấn, bị cáo là người nơi khác đến, không có mối quan hệ gì ở Đắk Nông mà phải nhờ người bản địa tìm đất nhưng họ lại đưa thông tin không đúng dẫn đến nhầm lẫn trong việc giao đất giữa ông Đỗ Văn Hùng và ông Nguyễn Hữu Tuấn. Chính vì vậy, không thể khẳng định ông Hùng cố tình đưa ra thông tin gian dối. Do vậy, lẽ ra đây phải được xác định là giao dịch dân sự và được giải quyết bằng quan hệ dân sự.

Đồng quan điểm với luật sư Bùi Quang Tuấn, LS. Nguyễn Thanh Huy, Phó chủ nhiệm Đoàn luật sư tỉnh Đắk Nông cũng phân tích, vụ án này là “hình sự hóa quan hệ dân sự”. Theo ông Huy, đây không phải là thuật ngữ chuyên môn, mà là cách nói quần chúng. Trong trường họp vụ án này, rõ ràng giữa ông Đỗ Văn Hùng và ông Nguyễn Hữu Tuấn chỉ là giao dịch mua bán thông thường, tuân theo luật dân sự.

Theo ông Huy, do mới là án sơ thẩm, bản án chưa có hiệu lực và VKSND tỉnh Đắk Nông còn kháng nghị nên chưa thể khẳng định ông Đỗ Văn Hùng bị oan, và vì thế chưa thể kết luận viện kiểm sát hay tòa sơ thẩm đúng. Tuy nhiên, nếu như bản án này là chính xác (ông Hùng vô tội) thì trách nhiệm thuộc về VKSND tỉnh Đắk Nông, bởi đây là cơ quan truy tố cho rằng ông Hùng có tội.

Như Dân trí đã phản ánh, ông Nguyễn Quốc Hùng (ngụ tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) bán cho ông Đỗ Văn Hùng lô đất rộng hơn 14 ha (có 2 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) tại thôn 5, xã Đắk Ha, huyện Đắk G’Long, tỉnh Đắk Nông. Khi chuyển nhượng, ông Nguyễn Quốc Hùng không đưa ông Đỗ Văn Hùng đến xem thực tế mà chỉ mô tả chi tiết về đặc điểm lô đất.

Sau đó, ông Đỗ Văn Hùng nhờ ông K’Siêng (Phó bí thư Đảng ủy xã Đắk Ha) và ông Lục Văn Sao (cán bộ địa chính xã Đắk Ha) tìm và dẫn đến lô đất trên. Sau đó, ông Hùng bán cho ông Nguyễn Hữu Tuấn với giá hơn 2,1 tỷ đồng. Lô đất trên được UBND huyện Đắk G’Long cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Tuấn.

Tuy nhiên, trong lúc ông Tuấn tiến hành xây dựng trên diện tích đất mua từ ông Hùng thì một người dân đã nhận đó là lô đất của mình. UBND xã Đắk Ha cũng xác định, lô đất trên thuộc quyền sở hữu của người khác nên ông Tuấn làm đơn tố cáo ông Hùng có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Do bán không đúng lô đất của mình, ông Đỗ Văn Hùng bị khởi tố và bị TAND tỉnh Đắk Nông tuyên phạt 14 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Tuy nhiên, tại phiên tòa sơ thẩm lần 2 diễn ra vào ngày 13/11/2018, TAND tỉnh Đắk Nông lại nhận định, ông Đỗ Văn Hùng có diện tích đất tại thôn 5, xã Đắk Ha. Trong quá trình mua bán, ông Nguyễn HữuTuấn có đi kiểm tra thực địa và nhờ người đo đạc kiểm tra lại. Đến khi sử dụng đất, ông Tuấn mới biết là giao nhầm đất, đất ông Hùng giao không đúng vị trí trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Đây là giao dịch dân sự và không đủ yếu tố cấu thành tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” nên HĐXX đã tuyên bị cáo Đỗ Văn Hùng không phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, trả tự do tại phiên tòa.

Dương Phong