3 phút cùng luật sư: Đẻ thuê có vi phạm pháp luật không?

Trong cuộc sống, có rất nhiều cặp vợ chồng dù đã cố gắng nhưng vẫn không có duyên với con cái. Mặc dù, khoa học công nghệ trong ngành y đã có những tiến bộ vượt bậc trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, nhiều trường hợp vẫn không áp dụng được hoặc không có điều kiện để áp dụng những công nghệ ấy.

Vì vậy, nhiều cặp vợ chồng đã tìm đến biện pháp nhờ người mang thai hộ hoặc đẻ thuê. Thế nhiên hình thức này lại có thể mang đến nhiều rắc rối cho gia đình sau này hoặc có nguy cơ vi phạm pháp luật. 

Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, mời bạn đọc cùng gặp gỡ Chuyên viên tư vấn pháp lý - Luật gia Huỳnh Thanh Phúc.

Thưa luật gia, 2 khái niệm đẻ thuê và mang thai hộ giống và khác nhau như thế nào? Trong 2 hình thức này, có hình thức nào là vi phạm pháp luật hay không?

Trước tiên tôi xin trả lời câu hỏi của quý báo về hành vi nào là hành vi vi phạm pháp luật. Căn cứ theo quy định của pháp luật hiện hành, cụ thể tại điểm G khoản 2 Điều 5 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì hành vi mang thai vì mục đích thương mại (hay còn gọi là đẻ thuê) là hành vi bị nghiêm cấm.

Gần như phần lớn chúng ta hay đánh đồng khái niệm đẻ thuê và mang thai hộ. Cả hai đều được hiểu rằng việc “người phụ nữ mang thai cho người khác” tuy nhiên điểm khác biệt giữa hai khái niệm trên đó là mục đích của việc mang thai cho người khác.

Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là việc một người phụ nữ tự nguyện, không vì mục đích thương mại giúp mang thai cho cặp vợ chồng mà người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, bằng việc lấy noãn của người vợ và tinh trùng của người chồng để thụ tinh trong ống nghiệm, sau đó cấy vào tử cung của người phụ nữ tự nguyện mang thai để người này mang thai và sinh con.

Đẻ thuê hay dùng thuật ngữ chính xác hơn là mang thai hộ vì mục đích thương mại là việc một người phụ nữ mang thai cho người khác bằng việc áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản để được hưởng lợi về kinh tế hoặc lợi ích khác.

Dựa trên tính nhân đạo và nhằm tạo điều kiện giúp đỡ các gia đình thật sự khó khăn trong việc sinh con thì pháp luật nước ta đã quy định các điều luật cụ thể việc mang thai hộ nhằm hỗ trợ các hoàn cảnh đó cũng như nghiêm trị, siết chặt những hành vi lợi dụng sự khó khăn của các gia đình mà trục lợi.

Vậy điều kiên cụ thể đối với một người mang thai hộ vì mục đích nhân đạo hoặc giúp đỡ là gì thưa luật gia?

Điều kiện đối với một người mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là:

+ Thực hiện việc mang thai dựa trên cơ sử tự nguyện. 

+ Là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng nhờ mang thai hộ.

+ Đã từng sinh con và chỉ được mang thai hộ một lần.

+ Ở độ tuổi phù hợp và có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về khả năng mang thai hộ.

+ Trường hợp người phụ nữ mang thai hộ có chồng thì phải có sự đồng ý bằng văn bản của người chồng.

+ Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.

Và điều kiện đối với vợ, chồng nhờ người mang thai hộ là:

+ Có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về việc người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.

+ Vợ chồng đang không có con chung.

+ Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.

Trong trường hợp, người mang thai hộ chấp nhận giúp đỡ chỉ vì mục đích nhân đạo nhưng sau đó, người được giúp lại muốn báo đáp bằng hiện kim hoặc hiện vật thì có bị xem là vi phạm pháp luật hay không thưa luật gia? 

Như khái niệm tôi đã trao đổi lúc đầu, việc xác định hành vi mang thai hộ đó có vi phạm pháp luật hay không là do mục đích việc mang thai. 

Theo quan điểm cá nhân tôi cho rằng nếu ngay từ ban đầu người mang thai hộ vì mục đích nhân đạo nhưng sau đó được người nhờ mang thai báo đáp bằng hiện kim hiện vật mà số hiện kim hiện vật đó có giá trị không đáng kể, được xem như các chi phí mua đồ bồi bổ sức khoẻ, hỗ trợ việc sinh hoạt, khám chữa bệnh trong thời kì mang thai thì đó không phải là hành vi trái pháp luật.

Tuy nhiên nếu các cá nhân, cơ quan chức năng có thẩm quyền thu thập đủ chứng cứ và đủ căn cứ cho rằng đó là đó là trường hợp lợi dụng việc mang thai hộ và báo đáp để nhằm che giấu đi bản chất thật sự của việc đẻ thuê thì hành vi đó vẫn bị xem là hành vi trái pháp luật và bị xử phạt theo đúng quy định.

Khung hình phạt cụ thể dành cho hành vi đẻ thuê và đi thuê đẻ là gì thưa luật sư?

Hành vi đẻ thuê là hành vi trái đạo đức và khá phổ biến trong xã hội hiện nay nên pháp luật hình sự quy định khá nghiêm ngặt về hành vi đẻ thuê, tại điều 187 BLHS 2015:

1. Người nào tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Đối với 02 người trở lên

b) Phạm tội 02 lần trở lên

c) Lợi dụng danh nghĩa của cơ quan, tổ chức

d) Tái phạm nguy hiểm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Thư Quỳnh - Nguyễn Quang