Lao động nam thiệt hại gần 200 triệu đồng khi rút bảo hiểm xã hội một lần

Nhiều thiệt thòi

Giai đoạn 2016-2021 có 4,2 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) nhưng lại có hơn 4 triệu người rút BHXH một lần. Những con số trên cho thấy tỷ lệ rút BHXH một lần quá cao so với phát triển mới, không đảm bảo mục tiêu mở rộng hệ thống an sinh.

Rút bảo hiểm một lần không chỉ khiến hệ thống an sinh chậm phát triển mà còn là thiệt thòi rất lớn cho người lao động (NLĐ). Thiệt thòi lớn nhất và dễ thấy nhất là số tiền rút BHXH một lần rất ít so với số tiền được nhận khi chờ đến tuổi nghỉ hưu.

Theo quy định, mỗi tháng, NLĐ đóng BHXH bằng 8% mức lương cơ bản, người sử dụng lao động đóng 14%, tổng cộng là 22%. Như vậy, mỗi năm NLĐ đóng BHXH bằng 2,64 tháng lương cơ bản.

Khi rút BHXH một lần, NLĐ chỉ được nhận số tiền tương ứng 1,5 tháng lương cho những năm đóng BHXH trước năm 2014 và 2 tháng lương cho những năm đóng BHXH từ năm 2014 trở đi. Chỉ tính về số tiền đóng - hưởng đã thấy số tiền khi rút BHXH một lần thấp hơn số tiền đã đóng mỗi năm là từ 0,64 đến 1,14 tháng lương.

Nếu so sánh thêm tỷ lệ trượt giá, tăng lương hưu theo tình hình phát triển kinh tế - xã hội và các chính sách kèm theo của chế độ hưu trí thì người lao động rút BHXH một lần càng thiệt thòi hơn.

Ngoài thiệt thòi về tài chính, người rút BHXH một lần phải đối mặt với tình trạng không có lương hưu hằng tháng để trang trải cuộc sống khi về già, phải sống phụ thuộc vào con cái hoặc người thân khi không còn khả năng lao động.

Họ còn phải chấp nhận chi trả nhiều tiền cho các dịch vụ y tế, mai táng… rất tốn kém mà đáng ra họ sẽ được hỗ trợ khi chờ lãnh lương hưu.

Lao động nam mất gần 200 triệu đồng

Năm 2022, BHXH Việt Nam đã có bảng giả định so sánh thể hiện rất rõ lợi ích của chế độ hưu trí so với rút BHXH một lần.

Trong bảng này, BHXH Việt Nam nêu trường hợp một người có đủ 20 năm đóng BHXH (từ 2001-2020) với mức lương bình quân đóng BHXH là 6 triệu đồng (giả định chưa tính đến tác động của các yếu tố lạm phát, tốc độ tăng lương, tỷ lệ điều chỉnh mức lương hưu, lãi suất đầu tư quỹ BHXH…).

Giả sử NLĐ đủ điều kiện và rút BHXH một lần vào năm 2022 thì số tiền họ sẽ được lãnh là 1,5 tháng lương mỗi năm cho 13 năm đóng BHXH trước năm 2014 (1,5 x 6 triệu x 13 năm = 117 triệu đồng) và 2 tháng lương mỗi năm cho 7 năm đóng BHXH từ năm 2014 trở đi (2 x 6 triệu x 7 năm = 84 triệu đồng). Như vậy, tổng cộng số tiền NLĐ được nhận khi rút BHXH một lần là 201 triệu đồng.

Trong khi đó, với cùng điều kiện đóng BHXH như trên, nếu NLĐ đủ điều kiện hưởng lương hưu vào năm 2022 thì số tiền họ được nhận sẽ lớn hơn rất nhiều.

Năm 2022, lao động nam đủ tuổi nghỉ hưu lúc 60 tuổi 6 tháng. Với mức tuổi thọ trung bình của nam giới hiện nay là 71 tuổi thì người này sẽ được hưởng lương hưu khoảng 11 năm (tạm tính là 132 tháng).

Khi đóng BHXH 20 năm (thời gian tối thiểu theo quy định), lương hưu người này được hưởng là 45% tiền lương tháng đóng BHXH, tức khoảng 2,7 triệu đồng/tháng (45% x 6 triệu đồng). Vậy tổng tiền lương hưu lao động nam nhận được trong 11 năm hưởng lương hưu là 356.400.000 đồng, gấp hơn 1,8 lần so với khoản lĩnh BHXH một lần.

Ngoài ra, lao động nam còn được mua thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí trong 132 tháng hưu trí với số tiền là 16.038.000 đồng (132 tháng x 4,5% lương hưu).

Khi mất, lao động nam được nhận trợ cấp mai táng là 10 tháng lương cơ sở. Hiện lương cơ sở là 1,49 triệu đồng/tháng, trợ cấp mai táng họ được nhận là 14,9 triệu đồng.

Từ ngày 1/7/2023, mức lương cơ sở tăng lên 1,8 triệu đồng/tháng, trợ cấp mai táng họ được nhận là 18 triệu đồng. Mức trợ cấp này sẽ điều chỉnh theo mức tăng của lương cơ sở.

Trợ cấp tuất một lần tối thiểu người này được nhận là 8,1 triệu đồng (tức 3 tháng lương hưu trước khi chết).

Như vậy, tổng số tiền mà lao động nam hưởng lương hưu được hưởng từ BHXH là 395.438.000 đồng nếu lương cơ sở ở mức 1,49 triệu đồng/tháng; là 398.538.000 đồng nếu lương cơ sở ở mức 1,8 triệu đồng/tháng.

Nếu rút BHXH một lần, lao động nam sẽ thiệt hại từ 194.438.000 đồng (nếu lương cơ sở là 1,49 triệu đồng/tháng) cho đến 197.538.000 (nếu lương cơ sở là 1,8 triệu đồng/tháng).