Điều đặc biệt sau quyết định "trái di nguyện" của người anh trai liệt sỹ

Thư chiến trường và những tấm hình có lửa

Sáng 17/12, tại Bảo tàng Quân khu 4 (thành phố Vinh, Nghệ An) diễn ra Lễ giới thiệu và ra mắt cuốn sách "Liệt sỹ Phan Tứ Kỷ - Thư chiến trường và những tấm hình có lửa".

Cuốn sách là tâm huyết và tình cảm của ông Phan Duy Hương (tức nhà báo Dương Huy - anh trai liệt sỹ Phan Tứ Kỷ) dành cho em trai của mình.

Cuốn sách có 192 trang, gồm 4 phần chính: Mãi mãi tuổi hai mươi, Thư chiến trường, Những tấm hình có lửa và Quê hương - gia đình - bạn bè - đồng đội. Cuốn sách tập hợp, giới thiệu những lá thư, các bức ảnh của liệt sỹ Phan Tứ Kỷ và tình cảm của người thân, bạn bè, đồng đội dành cho anh.

Liệt sỹ Phan Tứ Kỷ (1947-1972), quê xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Trung sĩ Phan Tứ Kỷ thuộc biên chế Ban Văn hóa, Phòng Chính trị, Sư đoàn 304, với nhiệm vụ của một nhiếp ảnh. Anh hi sinh ngày 3/8/1972, tại mặt trận phía Nam Quân khu 4 (khu vực làng Cùa, xã Cam Chính, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị) khi mới tròn 25 tuổi.

Gia tài Liệt sỹ Phan Tứ Kỷ gồm hàng trăm lá thư viết cho gia đình, bè bạn và rất nhiều bức hình có lửa được chụp từ chiến trường…

Trong gần 200 bức ảnh liệt sỹ Phan Tứ Kỷ để lại, có hơn 100 bức ảnh được chụp tại chiến trường Trị - Thiên ác liệt. Các bức ảnh không chỉ phản ánh không khí chiến đấu khốc liệt trên chiến trường, mà qua góc nhìn của một người nhiếp ảnh đã tái hiện cảnh sắc tươi đẹp của núi rừng, những nét sinh hoạt bình dị, gần gũi và nỗi nhớ quê hương, khát vọng hòa bình, giấc mơ sum vầy với người thân của những người lính.

Tại buổi giới thiệu ra mắt cuốn sách, trong niềm xúc động, nhà báo Duy Hương bày tỏ niềm tự hào về người em trai đã chiến đấu quên mình và anh dũng hi sinh để bảo vệ đất nước.

Trong một bức thư gửi về cho anh trai, liệt sỹ Phan Tứ Kỷ viết: "Anh Hương ạ! Anh giữ cho em những bức ảnh anh nhé. Đừng cho ai. Dù xấu đẹp gì nó vẫn là kỷ niệm sâu sắc…". Sau hơn 50 năm giữ cho riêng mình như lời căn dặn của em trai, năm 2021, ông Hương quyết định trao tặng toàn bộ di vật của liệt sĩ Phan Tứ Kỷ cho Bảo tàng Quân khu 4.

Và hôm nay, sau thời gian dài cất công sưu tầm, tìm kiếm, ông Hương đã biên soạn và phối hợp Nhà xuất bản Nghệ An xuất bản, công bố cuốn sách "Liệt sỹ Phan Tứ Kỷ - thư chiến trường và những tấm hình có lửa".

Lý giải về điều này, nhà báo Duy Hương chia sẻ: "Tôi nghĩ câu nói đó của em tôi không chỉ có ý giữ lại cho riêng gia đình mình, bởi vì trong những bức thư đó có nhắc tới những tên tuổi của các đồng đội và người thân, cần phải chuyển đến những người đó".

Sau nhiều năm tìm kiếm hài cốt liệt sỹ Phan Tứ Kỷ chưa có kết quả, nhà báo Duy Hương cho rằng, điều lớn lao nhất là giá trị tinh thần mà người chiến sỹ trong thời điểm lịch sử của đất nước. Điều đó đã thể hiện rõ nét và đầy đủ trong hàng trăm bức thư, hàng trăm bức ảnh của em trai ông.

"Tôi nghĩ mình phải có trách nhiệm trao lại những bức thư, những lời thăm hỏi đó cho những người có tên trong những bức thư và cho các đồng đội, đặc biệt là truyền đạt lại cho những lứa tuổi như em tôi thì giá trị đó sẽ lan tỏa hơn. Chắc em tôi cũng hài lòng", nhà báo Duy Hương xúc động nói.

Người lính làm việc suốt 2 ngày dưới hầm rửa ảnh

Có mặt tại buổi ra mắt cuốn sách, ông Lê Đình Minh (quê Đô Lương, Nghệ An) đã chia sẻ những kỷ niệm sâu sắc về liệt sỹ Phan Tứ Kỷ. Ông Minh vừa là đồng đội, vừa là người đã giữ gìn chiếc ba lô chứa nhiều kỷ vật của liệt sỹ Kỷ, đưa về và bàn giao cho gia đình.

Trong ký ức của ông Minh, người đồng đội ở Ban Văn hóa Sư đoàn, đẹp trai, trắng trẻo, ít nói và rất kín đáo. Đối với người lính - nhiếp ảnh chiến trường, khi đi thực hiện nhiệm vụ thường đơn thương độc mã. Cùng chiếc máy ảnh, họ lăn xả trên các chiến trường, ghi lại hình ảnh chiến đấu anh dũng, quả cảm của đồng đội.

Khi trận chiến kết thúc, họ phải ngay lập tức trở về, tráng, in rửa phim để kịp gửi cho các báo, tập san chiến trường, kịp thời cổ vũ, động viên đồng đội. "Thời đó phim chụp, thuốc rửa ảnh, in ảnh cũng hiếm lắm. Khi từ chiến trường về, chúng tôi phải xuống hầm để rửa, tráng ảnh. Có khi hai ngày rưỡi, anh Kỷ mới ra khỏi hầm", ông Minh kể.

Những bức ảnh thuộc bí mật quân sự, sẽ được bảo mật theo quy định, còn những bức ảnh khác, sau khi rửa, gửi in báo, người lính - nhiếp ảnh có thể giữ lại. Khi liệt sỹ Kỷ hi sinh, ông Minh báo cáo, xin phép đơn vị giữ chiếc ba lô cùng nhiều kỷ vật ấy suốt một năm trời.

Năm 1973, chiếc balô còn dính vết máu, 1 chiếc kèn acmonica, sổ ghi chép, hàng chục lá thư và hàng trăm bức ảnh mà Trung sĩ Phan Tứ Kỷ đã say mê chụp trong suốt những năm tháng ở chiến trường được ông Minh đưa về, bàn giao cho gia đình.

Trong số hàng trăm bức ảnh người lính Phan Tứ Kỷ chụp có 2 bức hình về người đồng đội - nhà thơ - liệt sỹ Vương Lân. Trong bức ảnh, nhà thơ Vương Lân đang ôm khẩu súng AK, đầu đội mũ tai bèo, dưới bức ảnh có dòng chú thích "Ngâm thơ tại trận địa". Trong bức ảnh khác, nhà thơ Vương Lân đang đọc thư gia đình, quây quần xung quanh là 8 gương mặt đồng đội. Dưới góc chụp của trung sỹ Phan Tứ Kỷ, gương mặt các chiến sỹ toát lên vẻ rạng rỡ của tinh thần yêu nước và niềm tin vào thắng lợi cuối cùng.

"Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn vô hạn liệt sỹ Phan Tứ Kỷ. Nếu không có anh Kỷ, chúng tôi đã không có 2 bức ảnh rất quý, rất đẹp của anh trai tôi - liệt sỹ Vương Lân", ông Vương Long, em trai liệt sỹ Vương Lân xúc động chia sẻ.

Có mặt tại buổi lễ giới thiệu, ra mắt cuốn sách, bà Võ Thị Minh Sinh - Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Nghệ An - bày tỏ sự xúc động, đồng thời, khẳng định cuốn sách "Liệt sỹ Phan Tứ Kỷ - Thư chiến trường và những tấm hình có lửa" chứa đựng trang sử vàng của đất nước, là lý tưởng, ước mơ, hoài bão của những người lính nói chung và liệt sỹ Phan Tứ Kỷ nói riêng.

Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc tỉnh Nghệ An nhấn mạnh: Đặc biệt, khi đọc cuốn sách, độc giả sẽ có cảm nhận một cách sâu sắc giá trị giáo dục truyền thống, chỉ cần đọc một bức thư hay ngắm một tấm ảnh của liệt sỹ Phan Tứ Kỷ, chắc chắn độc giả, nhất là các bạn trẻ sẽ rưng rưng xúc động. Đó chính là sự truyền lửa, hun đúc tình yêu, trách nhiệm của mỗi người đối với quê hương, đất nước…