Đại biểu Quốc hội truy vụ 4.000 người đóng bảo hiểm mà không có lương hưu

4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể bị thu sai bảo hiểm xã hội

Thảo luận ở hội trường Quốc hội sáng 31/5, đại biểu Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) cho biết, đến 30/9/2016 đã có 54 bảo hiểm xã hội (BHXH) các tỉnh, thành phố thu bảo hiểm xã hội bắt buộc với 4.240 cá nhân chủ hộ kinh doanh cá thể. Năm 2021, vẫn còn 35 bảo hiểm xã hội tỉnh thành phố tiếp tục thu bắt buộc với 779 chủ hộ kinh doanh cá thể.

Theo đại biểu, việc thu bảo hiểm xã hội bắt buộc với chủ hộ kinh doanh còn nhiều ý kiến khác nhau. Để thống nhất nhận thức về chính sách bảo hiểm xã hội với chủ hộ kinh doanh cá thể nhằm đảm bảo quyền lợi cho người tham gia, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã chỉ đạo Bảo hiểm xã hội các địa phương dừng thu bảo hiểm xã hộ với chủ hộ kinh doanh cá thể.

Bên cạnh đó, đơn vị này cũng có văn bản đề xuất với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và phê bình nghiêm khắc, rút kinh nghiệm với lãnh đạo, tập thể, cá nhân có liên quan đến vấn đề trên.

Việc chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, theo đại biểu, là do khi thực hiện Nghị quyết 01 về sửa đổi bổ sung một số điều về điều lệ bảo hiểm xã hội, do nhận thức chưa đầy đủ, do áp lực phải mở rộng đối tượng nên bảo hiểm xã hội các địa phương đã thu bảo hiểm xã hội bắt buộc và giải quyết các chế độ với chủ hộ kinh doanh cá thể.

Bên cạnh đó, số đông chủ hộ kinh doanh cá thể vừa là chủ sử dụng lao động, vừa là người lao động. Cho nên, nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội như người lao động là chính đáng.

Mặt khác, thời gian này chưa có chính sách tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, nên việc tham gia của các chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc điều cấm của các văn bản quy phạm pháp luật liên quan.

Theo đại biểu Hoàng Đức Thắng, việc chủ hộ kinh doanh tham gia bảo hiểm xã hội về bản chất là tích cực, phù hợp với chủ trương mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, các quy định liên quan chưa theo kịp đòi hỏi của thực tiễn nên phát sinh thực trạng trên.

"Hay nói cách khác thực tiễn luôn tịnh tiến nhưng khung pháp lý chưa theo kịp, dẫn đến sự sai lệch", đại biểu Hoàng Đức Thắng nói.

Vì vậy, đại biểu này đề nghị: "Cần sửa đổi quy định pháp luật cho phù hợp. Bên cạnh đó, tôi cũng đề nghị Chính phủ, Bộ LĐ-TB&XH, BHXH Việt Nam sớm tháo gỡ điểm nghẽn theo hướng đảm bảo nguyên tắc cơ bản của bảo hiểm là đóng - hưởng, đảm bảo bình đẳng cho người tham gia bảo hiểm. Từ đó, bổ sung sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế đảm bảo hành lang pháp lý phù hợp, quyền lợi của người lao động. Đây là cách xử lý tối ưu nhất".

Nhiều khoản chi sai, chi trùng

Đại biểu Trần Thị Thanh Lam (đoàn Bến Tre) cho biết, tình trạng nợ bảo hiểm xã hội, chậm đóng, BHXH, bảo hiểm thất nghiệp khá cao và đến nay chưa có giải pháp hữu hiệu để giải quyết căn cơ.

Số nợ đóng chậm đóng bảo hiểm đến hết năm 2021 là 16.350 tỷ đồng, còn thu trùng 4.815 trường hợp tham gia bắt buộc; thu hơn 100.000 bảo hiểm y tế trùng giữa ngân sách nhà nước đóng và hỗ trợ đóng; thu trùng hơn 8.000 thẻ bảo hiểm y tế; chi trùng, chi sai bảo hiểm thất nghiệp cần phải thu hồi khoảng 3.000 trường hợp. 

Đại biểu cho biết, hàng tháng chủ sử dụng lao động và người lao động đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, sang tháng thứ hai, tháng thứ ba không đóng thì cơ quan quản lý sẽ biết.

Đại biểu Trần Thị Thanh Lam đặt câu hỏi, tại sao cơ quan BHXH không xử lý, mà để tình trạng này kéo dài trong suốt thời gian qua; trách nhiệm kiểm tra, thanh tra của cơ quan quản lý nhà nước như thế nào? Những khoản chi sai, chi trùng, nợ bảo hiểm xã hội của người lao động tồn đọng nhiều năm qua có phải là lãng phí nguồn lực hay không?...

Đại biểu đề nghị Chính phủ xem xét hướng xây dựng một tổ chức độc lập để khảo sát, đánh giá toàn bộ lĩnh vực chính sách bảo hiểm, để từ đó có thay đổi và điều chỉnh một cách hợp lý trong từng giai đoạn.

"Không sợ chỉ ra cái sai, trách nhiệm, bất cập, chồng chéo, lãng phí trong thực hiện chức trách để bảo hiểm xã hội luôn làm mới mình, thực sự trở thành chỗ dựa của người lao động; đồng thời làm rõ hoạt động của cơ quan này", đại biểu Trần Thị Thanh Lam nói.