“Vụ án Dương Chí Dũng đã kết thúc hay chưa?”

Sáng 13/3, phiên chất vấn Chánh án TAND tối cao Trương Hòa Bình tại UB Thường vụ Quốc hội về tình hình oan sai trong hoạt động tố tụng hình sự đi đến phần cuối. Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Thuận Nguyễn Bắc Việt bất ngờ đặt câu hỏi với ông Bình: “Vụ án Dương Chí Dũng đến nay đã kết thúc hay chưa? Nếu kết thúc quá trình tố tụng như vậy thì có để lọt tội phạm không? Sau khi tướng Phạm Quý Ngọ mất, đồng chí Nguyễn Bá Thanh vẫn nói sẽ “đeo bám vụ việc đến cùng”. Giờ anh Thanh cũng mất rồi”.

Chánh án Trương Hòa Bình nêu quan điểm, câu hỏi này để Thượng tướng Lê Quý Vương - Thứ trưởng Bộ Công an cùng tham gia phiên chất vấn trả lời.

Ông Bình có ý nhắc đến vụ án “làm lộ bí mật nhà nước” mà HĐXX sơ thẩm vụ án cựu Đại tá Dương Tự Trọng cùng các đồng phạm tổ chức đưa Dương Chí Dũng trốn đi nước ngoài đã khởi tố ngay tại tòa từ lời khai của cựu Chủ tịch Vinalines, một số bị cáo và chứng cứ khác thể hiện trong hồ sơ tố tụng. Cụ thể, khi đó Dương Chí Dũng khai trước khi có quyết định khởi tố, lệnh bắt giam và khám xét, can phạm đã nhận được điện thoại “mật báo” của tướng Phạm Quý Ngọ với lời khuyên “nên lánh đi một thời gian”.

Quyết định khởi tố vụ án “làm lộ bí mật nhà nước” của HĐXX TAND Hà Nội sau đó đã được VKSND thành phố phê chuẩn và CQĐT vào cuộc điều tra. Ít ngày sau đó, tướng Phạm Quý Ngọ qua đời do bệnh trọng. Dư luận khi đó đã đặt vấn đề vụ án có được đình chỉ vì tướng Ngọ là người duy nhất xuất hiện trong tố cáo của Dương Chí Dũng. Tuy nhiên, cơ quan chức năng vẫn khẳng định vẫn tiếp tục điều tra và từ đó đến nay, chưa có quyết định nào khác về việc này.

Trở lại với phiên chất vấn Chánh án Trương Hòa Bình, câu hỏi được người đứng đầu cơ quan xét xử chuyển lãnh đạo Bộ Công an trả lời nhưng ngay sau đó, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đã phát biểu kết thúc phiên chất vấn.

Về nội dung những chất vấn sau chốt Chánh án TAND tối cao trả lời là về vấn đề giải quyết bồi thường oan trong tố tụng hình sự.

Trước đó, Phó Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga nhận định, thực tế giám sát cho thấy có tình trạng dây dưa kéo dài, đùn đẩy trách nhiệm giữa các cơ quan, có trường hợp kéo dài 5-7 năm và nhiều hơn nữa trong khi việc bồi thường theo quy định phải nhanh chóng kịp thời. Bà Nga đặt vấn đề trách nhiệm của Chánh án trong việc này.

Phó Chủ nhiệm UB Tư pháp dẫn chứng vụ án oan của ông Nguyễn Thanh Chấn (Bắc Giang), người bị hàm oan đã ngồi tù 10 năm mà được tuyên vô tội xong việc giải quyết bồi thường vẫn chậm trễ.

Thêm một trường hợp khác là ông Phan Văn Lá (ở Châu Thành, Long An) năm 1992 bị truy tố rồi được trả lại hồ sơ điều tra sau đó nhưng thân phận bị can kéo dài 21 năm, gần đây mới được đình chỉ điều tra do hết thời hạn. Bà Nga cho biết, ông Lá đã yêu cầu bồi thường nhưng các cơ quan (công an, tòa án, VKS) không thống nhất, có biểu hiện đùn đẩy trách nhiệm với nhau. Bà Nga trích đọc hàng loạt công văn của cả CQĐT, VKS, Tòa án về việc xác định trách nhiệm của cơ quan kia, không nhận về mình.

Đáp lại những vấn đề đại biểu Lê Thị Nga đặt ra, Chánh án Trương Hòa Bình cho biết, vụ ông Chấn tòa tối cao đã 2 lần cử cán bộ đến nhà làm việc với gia đình, cũng liên lạc với luật sư của ông Chấn để giải quyết việc bồi thường nhưng ông Chấn chưa chuẩn bị xong tài liệu, căn cứ chứng minh thiệt hại. Khi việc này hoàn thành, TAND tối cao sẽ thực hiện ngay việc thỏa thuận, chi trả bồi thường.

Về trường hợp ông Lá, có biểu hiện đùn đẩy trách nhiệm như đại biểu phản ánh thì cả 3 cơ quan tố tụng đều có lỗi với dân. Thiếu sót trực tiếp nhất, theo Chánh án TAND tối cao là VKS đã trả hồ sơ vụ án nhưng CQĐT để suốt 21 năm, kéo dài hết thời hạn mới đình chỉ.

Ông Bình cho rằng có những bất cập, tồn tại về vấn đề pháp lý cần phải xem xét, cần có một cơ quan làm trọng tài để xác định cơ quan nào phải bồi thường, thời hạn, cách thức bồi thường. Chánh án tối cao nêu quan điểm sửa luật Bồi thường nhà nước, quy định một cơ quan độc lập (ví như Bộ Tư pháp) đứng ra bồi thường cho người dân khi bị oan sai, còn đánh giá lỗi sai do đâu, do cơ quan nào thì Bộ này sẽ xác định cụ thể sau.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (UB Tư pháp) đề cập khía cạnh khác, trong hơn 6 tỷ đồng mà ngành tòa án đã bồi thường trong 3 năm qua, người thi hành công vụ có lỗi đã hoàn trả bao nhiêu, nhiều cử tri cho rằng, không được lấy tiền thuế của dân để bồi thường oan sai.

Chánh án Trương Hòa Bình trả lời, do chưa xác định vụ nào do lỗi cố ý nên chưa xem xét trách nhiệm hoàn trả với thẩm phán nào. Ông Bình cũng cho rằng, trong việc quy trách nhiệm bồi thường cần có quy định thấu đáo để làm sao thẩm phán không phải nơm nớp lo âu khi thi hành công vụ.

P.Thảo