Đặc khu kinh tế: Không nên quá "dễ dãi" với nhà đầu tư!

Chiều ngày 22/11, tại hội trường Quốc hội thảo luận dự thảo Luật Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt. Cho ý kiến về xây dựng dự án luật, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Bến Tre) cho rằng, mô hình này lần đầu thực hiện, chủ yếu học hỏi nước ngoài nên cần thử nghiệm đánh giá trước khi nhân rộng.

Qua nghiên cứu, đại biểu Thủy thống nhất với việc xây dựng đặc khu kinh tế ở Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hòa), Phú Quốc (Kiên Giang). Theo đại biểu, 3 khu vực trên có đầy đủ điều kiện về vị trí địa lý và đặc thù riêng để xây dựng đặc khu thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực và cả nước.

Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh) cho rằng, không nên “đóng khung” trong luật chỉ ba đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt. Trong luật chỉ quy định chung, mang tính chiến lược, bởi sau này có thể nhiều đơn vị muốn thành lập đặc khu.

Theo đại biểu đoàn Trà Vinh, mô hình hoạt động của chính quyền mang tính tự chủ là linh hồn của khu hành chính – kinh tế đặc biệt. Do vậy, các đặc khu nên trực thuộc Chính phủ, người đứng đầu đặc khu được Chính phủ phân quyền và thực hiện những quyền hạn trực tiếp được Chính phủ giao.

Đại biểu Thạch Phước Bình ủng hộ mô hình trưởng đơn vị hành chính như hiện nay. Tuy nhiên, theo đại biểu đoàn Trà Vinh thì trưởng đặc khu được giao quyền lớn nhưng cơ chế giám sát còn chung chung.

Về cơ chế chính sách dành cho đặc khu, theo đại biểu đoàn Trà Vinh cần nghiên cứu kỹ về thời hạn cho thuê đất đai lên đến 99 năm và chính sách ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp. Theo đại biểu, thời hạn giao đất cần phù hợp với từng vùng, từng ngành nghề nhất định.

Đại biểu Nguyễn Sơn (đoàn Hà Tĩnh) đồng tình với việc tạo cơ chế, chính sách vượt trội cho đặc khu để tạo động lực thúc đẩy phát triển cho địa phương và cả nước. Ngoài ra, đại biểu cũng tán thành với việc không tổ chức HĐND, UBND ở đặc khu và trưởng đặc khu được Chính phủ phân quyền trực tiếp ngang bằng với Chủ tịch UBND tỉnh.

Góp ý xây dựng dự án luật, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP HCM) lưu ý về cách làm đặc khu chứ không phân tích chủ trương. Bởi theo ông Nghĩa thực tế cho thấy có nhiều quốc gia làm đặc khu thất bại do cách làm chứ không phải do chủ trương.

“Thời điểm này chúng ta không thu hút đầu tư bằng mọi giá, nên phải xác định nguyên tắc chi phối toàn bộ quá trình thành lập, điều hành các đặc khu”, đại biểu Trương Trọng Nghĩa nói.

Theo đại biểu đoàn TP HCM, trước tiên, dự luật cần xác định rõ những dự án đầu tư được cấp phép đầu tư vào đặc khu cần phải tạo nội lực cho Việt Nam, bảo vệ chủ quyền, văn hóa Việt Nam. “Nếu nói cùng có lợi nhưng họ lợi 8, mình chỉ có 2 thì không đạt. Nhiều khi họ cam kết nhưng nửa chừng không đáp ứng được thì căn cứ vào luật chúng ta có quyền thu hồi, xử lý”, ông Nghĩa nói.

Ông Trương Trọng Nghĩa cũng cho rằng, việc ban hành dự luật và đưa vào 3 đặc khu cụ thể sẽ phát triển là Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc là chưa hợp hiến. Theo ông, nên ban hành Luật chung về đặc khu, còn 3 đặc khu muốn phát triển thời gian tới chỉ cần đưa vào Nghị quyết của Quốc hội do mỗi đặc khu có tính chất, đặc điểm và yếu tố địa chính trị không giống nhau.

Đại biểu Nghĩa cho rằng, cách làm trên là hợp lý và tốt hơn với các đặc khu, trong quá trình triển khai một trong 3 đặc khu không thành công thì lúc đó có thể dùng Nghị quyết của Quốc hội điều chỉnh, chứ không cần sửa luật.

Liên quan tới chính sách ưu đãi về đất đai cho nhà đầu tư chiến lược được cấp đất tới 99 năm, so với quy định hiện hành là tối đa 70 năm và do Thủ tướng quyết định, ông Nghĩa cho rằng chưa hợp lý. Đơn cử, nhà đầu tư chiến lược chỉ cần đầu tư 44.000 tỷ đồng vào xây dựng casino sẽ được cấp đất tới 99 năm.

“Liệu rằng 50 năm nữa còn xài tiền, còn đánh bạc không, nếu còn thì còn đánh theo kiểu casino hay không? Nếu 30 năm nữa casino thất bại chúng ta có thu hồi đất hay không?”, ông Nghĩa nói và đề nghị không nên nới thêm thời gian cấp đất, cũng như việc không nên quá “dễ dãi” những nhà đầu tư chiến lược.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa cho rằng, dự Luật cần quy định dự án thất bại phải quy định trả lại đất, và dự án nào muốn thay đổi ngành nghề khác thì phải thay đổi thủ tục. Ngoài ra, cũng cần quy định có ngành không cho nước ngoài đầu tư, có những ngành không cho chuyển nhượng nước ngoài.

Quang Phong