“Chỉ múc cát lên lấy tiền, có điều kiện tôi cũng múc”

“Cát tặc” dùng bạo lực, người dân lập chốt chặn

Báo cáo về tình tình khai thác cát, sỏi, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Qúy Vương cho biết, thống kê của các tỉnh thành đến tháng 5/2017 có 824 mỏ cát, sỏi được cấp phép. Các sai phạm tại các mỏ cát thường gặp là khai thác vượt khối lượng và số lượng phương tiện cho phép, không xuất hóa đơn, chứng từ không đúng quy định…

Một số địa phương thiếu quản lý chặt chẽ dẫn đến một số mỏ vi phạm pháp luật dẫn tới bức xúc, khiếu kiện như ở Phú Thọ, Bắc Giang, Đồng Nai…

Đối với các dự án nạo vét luồng đường thủy nội địa tận thu sản phẩm thường vi phạm khai thác ngoài phạm vi dự án, khai thác vượt độ sâu, vượt số tàu cho phép, không xuất hóa đơn, chứng từ theo quy định, lợi dụng chủ trương khai thác cát trái phép…

Thời gian gần đây, hoạt động khai thác cát trái phép tuy giảm nhưng vẫn còn tình trạng lén lút hoạt động ở một số tuyến sông Hồng, sông Lam, sông Lô, sông Đồng Nai, Sài Gòn… Một số nơi dân lập chốt ngăn chặn, chống lại cát tặc.

“Có nơi cát tặc dùng bạo lực đe dọa, tranh giành địa bàn, phương tiện để khai thác cát và đối phó với cơ quan chức năng” - Thứ trưởng Bộ Công an cảnh báo, hiện nay nổi lên tình trạng sát lở hai bên bờ sông, nghiêm trọng nhất là các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long.

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Công cho biết, hiện bộ này quản lý, khai thác 42 tuyến luồng hàng hải và các khu chuyển tải trong vùng nước cảng biển với chiều dài hơn 885km.

Đây là tuyến giao thông hàng hải huyết mạch nên hàng năm nhà nước có trách nhiệm nạo vét, duy tu theo chuẩn tắc thiết kế để bảo đảm giao thông hàng hải với kinh phí dự kiến trên 1.000 tỷ đồng. Tuy nhiên do ngân sách chỉ bố trí được khoảng 600 – 700 tỷ đồng để thực hiện nạo vét từ 12 – 16 tuyến luồng quan trọng, không có kinh phí nạo vét các tuyến luồng khác.

“Do nguồn ngân sách còn hạn chế do đó chủ trương xã hội hóa theo hình thức nạo vét thông luồng, kết hợp tận thu sản phẩm nạo vét, không sử dụng ngân sách là cần thiết”, ông Công nhấn mạnh.

Nói về việc cấp phép, Thứ trưởng GTVT cho hay, tính đến tháng 6/2017, bộ đang tạm dừng thi công 9 dự án; chấm dứt thu hồi 16 dự án; đang xem xét thủ tục 12 dự án luồng tuyến hàng hải. Còn các dự án luồng tuyến đường thủy nội địa đã chấm dứt, thu hồi 48 dự án; đang xem xét thủ tục 2 dự án.

Làm 1 tuyến đường mất hàng chục triệu m3 cát, 1 khu đô thị ngốn 7 triệu m3

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Phạm Khánh cho biết, chỉ một tuyến Quốc lộ 5, việc thi công đã dùng mấy chục triệu m3 cát để san lấp. Bộ Xây dựng đề nghị không dùng cát cho san lấp mà chỉ dùng cho xây dựng.

Đề nghị này được Thượng tướng Lê Quý Vương ủng hộ vì dùng cát cho san lấp sẽ rất lãng phí và gây cạn kiệt tài nguyên. Ông dẫn chứng, một khu đô thị ở Đà Nẵng phải sử dụng 7 triệu m3 cát để san lấp.

“Với số lượng lớn như vậy, cả khu vực Miền Trung lấy đâu ra? Nên họ mới đi mua lung tung. Phải rất suy nghĩ điều này”, Tướng Vương lưu ý.

Liên quan đến vấn đề này, Bộ TN&MT kiến nghị Chính phủ giao Bộ Xây dựng chủ trì, nghiên cứu sản xuất vật liệu thay thế cát, sỏi dùng cho xây dựng, san lấp, không xuất khẩu cát kể cả cát nhiễm mặn.

Phó trưởng Ban Dân nguyện của UB Thường vụ Quốc hội Đỗ Văn Đương nhận định, tình trạng khai thác cát diễn ra tràn lan, gây mất nhà, mất đất của dân, quốc gia thì mất khoáng sản.

Trước việc giá cát tăng mạnh, tạo ra lợi ích khủng, ông Đương đề nghị cần kiểm soát, giám sát chặt chẽ hơn. “Múc cát lên lấy tiền, nói thật tôi có điều kiện tôi cũng đi múc” - ông Đương nhấn mạnh.

Nói về tình trạng khai thác cát sỏi quá mức, nhà nước lỏng tay quản lý dẫn đến thất thoát tài nguyên, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo chấn chỉnh công tác khai thác cát, sỏi, cùng với đó các địa phương vào cuộc rất mạnh. Tuy nhiên do nhu cầu lớn nên giá cát, sỏi tăng mạnh do đó phải xem xét toàn diện, tạo điều kiện để đảm bảo nguồn cung, đồng thời vừa bảo vệ môi trường, vừa tránh thiệt hại người dân và nhà nước.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, cần có giải pháp đảm bảo đủ nguồn cung cát, sỏi hoặc các vật liệu tương đương cát đáp ứng nhu cầu xây dựng, phát triển kinh tế của các địa phương đồng thời đảm bảo bờ biển, bờ sông, lòng sông, không ảnh hưởng xấu đến môi trường, sức khỏe, tính mạng, đời sống của người dân...

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, các Bộ, ngành, địa phương rà soát lại các quy hoạch, giấy phép về thăm dò, khai thác cát, sỏi gắn với đảm bảo chống sạt lở bờ sông, bờ biển; gắn với nhu cầu của thị trường, nhu cầu đầu tư xây dựng ở các địa phương.

P.Thảo