Thế giới đồng loạt chỉ trích Trung Quốc đưa tên lửa tới Hoàng Sa

Các bức ảnh do công ty vệ tinh ImageSat International chụp ngày 14/2 cho thấy vài bệ phóng tên lửa và các phương tiện hỗ trợ trên một bãi biển ở đảo Phú Lâm, trong khi bãi biển này trống không vào ngày 3/2.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho hay Washington đặc biệt quan ngại về việc Trung Quốc gia tăng quân sự hóa ở Biển Đông. Ông Kerry nói Mỹ dự kiến sẽ có “cuộc thảo luận rất nghiêm túc” với Trung Quốc về việc Bắc Kinh đưa các các hệ thống tên lửa tới đảo Phú Lâm.

“Mỗi ngày lại có các bằng chứng cho thấy có sự gia tăng quân sự hóa, ở dạng này hay dạng khác. Đó là một mối lo ngại nghiêm trọng”, BBC dẫn lời nhà ngoại giao Mỹ.

Đô đốc Harry Harris, Tư lệnh Bộ chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ, cho biết trong một cuộc họp báo ở Tokyo ngày 17/2 rằng việc Bắc Kinh triển khai tên lửa tới Hoàng Sa có thể không bất ngờ, nhưng gây quan ngại và mâu thuẫn với cam kết của Trung Quốc về việc không quân sự hóa Biển Đông, Reuters đưa tin.

Phản ứng trước động thái mới của Trung Quốc, Thủ tướng Malaysia Najib Razak nói với tờ Guardian rằng: “Chúng tôi hối thúc tất cả các bên kiềm chế và tránh mọi hành động có thể làm gia tăng căng thẳng ở Biển Đông”.

Lãnh đạo đắc cử Đài Loan, bà Thái Anh Văn, kêu gọi “tất cả các bên liên quan kiềm chế dựa trên nguyên tác giải quyết hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông”.

“Không thể chấp nhận được”

Chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga gọi các hành động của Bắc Kinh là “không thể chấp nhận được”.

“Cộng đồng quốc tế có chung lo ngại rằng Trung Quốc đang cố gắng thay đổi tình hình và làm gia tăng căng thẳng ở Biển Đông khi tiến hành hoạt động cải tạo đất nhanh và quy mô lớn, xây dựng căn cứ trong khu vực và tận dụng nó cho các mục đích quân sự”, ông Suga phát biểu trong một cuộc họp báo ngày 17/2.

“Chúng tôi lo ngại sâu sắc về các hành động như vậy và muốn nhấn mạnh lại rằng Nhật Bản không thể chấp nhận chúng”, CNN dẫn lời quan chức Nhật Bản.

Động thái của Trung Quốc diễn ra giữa lúc Tổng thống Mỹ Barack Obama kêu gọi chấm dứt quân sự hóa Biển Đông tại Hội nghị cấp cao đặc biệt với các nhà lãnh đạo châu Á ở California hôm 15 và 16/2.

Ông Obama đã hối thúc “ngừng cải tạo, xây mới và quân sự hóa” các vùng biển của châu Á, ám chỉ việc Trung Quốc tăng tốc xây dựng các đường băng và cảng ở quần đảo Trường Sa phục vụ mục đích quân sự.

Một quan chức cấp cao của Mỹ nói với CNN rằng việc triển khai các tên lửa trùng vào thời điểm diễn ra thượng đỉnh Mỹ-ASEAN là một “dấu hiệu nữa cho thấy nỗ lực của Trung Quốc nhằm đơn phương thay đổi hiện trạng” ở Biển Đông.

Bắc Kinh xem thường các nỗ lực ngoại giao

Một số nhà phân tích tin rằng sự hiện diện quân sự gia tăng của Trung Quốc ở Biển Đông có thể dẫn tới một vùng nhận dạng phòng không do Bắc Kinh kiểm soát tại đây.

“Việc triển khai tên lửa củng cố quan điểm rằng Trung Quốc muốn tăng cường sự kiểm soát tại các vùng biển quốc tế, trong đó có khả năng tuyên bố một Vùng nhận dạng phòng không”, Giáo sư Rory Medcalf, người đứng đầu Trường an ninh quốc gia Úc tại Đại học quốc gia Úc, nói với Reuters.

“Trung Quốc đặt tên lửa ở Biển Đông trong khi cố tình trì hoãn đàm phán với ASEAN về COC, vốn cấm các hành động như vậy. Đó là một dấu hiệu cho thấy Trung Quốc không xem xét nghiêm túc các biện pháp ngoại giao như vậy”, ông Medcalf nhấn mạnh.

Tại Philippines, phát ngôn viên tổng thống Edwin Lacierda nói nước ông ủng hộ các hành động nhằm “không làm gia tăng căng thẳng ở Biển Đông” nhưng chưa xác minh được thông tin về việc Trung Quốc triển khai tên lửa.

Ashley Townshend, một chuyên gia tại Trung tâm quản trị và hợp tác châu Á-Thái Bình Dương tại Đại học Fudan ở Thượng Hải, rằng động thái của Bắc Kinh rõ ràng là một “sự khiêu khích”.

“Xét ở góc độ chiến lược, Trung Quốc đang gia tăng sự hiện diện ở Biển Đông”, chuyên gia này nói.

Mỹ và các đồng minh cần hành động

Bà Mira Rapp-Hooper, một chuyên gia về Biển Đông từ Trung tâm an ninh Mỹ mới tại Mỹ, nói đây không phải lần đầu tiên Trung Quốc đưa các vũ khí như vậy tới Hoàng Sa, nhưng động thái mới nhất rất nghiêm trọng.

Vấn đề Biển Đông và các lo ngại về việc Trung Quốc mở rộng quân sự đã trở thành một vấn đề then chốt trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016.

Ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa Marco Rubio nói rằng Hải quân Mỹ nên bổ sung 25 tàu nữa vào con số hiện thời “để chúng ta có sự hiện diện thường trực trong khu vực nhằm thách thức cả các vùng phòng không mà họ tuyên bố và các quyền hàng hải mà họ khẳng định là hợp pháp”.

“Chúng ta không thể sống trong một thế giới nơi chính phủ Trung Quốc trái phép tuyên bố rằng họ sở hữu và có thể kiểm soát dòng chảy thương mại qua tuyến hàng hải quan trọng nhất thế giới”, Guardian dẫn lời ông Rubio.

Còn theo ông Richard Javad Heydarian, giáo sư tại Đại học De La Salle ở Manila, Trung Quốc đang bắt đầu gửi đi một tín hiệu rằng nước này sẽ không cho phép bất kỳ sự hiện quân sự nào của Mỹ gần các thực thể mà Bắc Kinh chiếm đóng.

“Điều này rất đáng báo động, vì quần đảo Trường Sa có thể là mục tiêu tiếp theo, đặc biệt là khi đường băng ở đây đã được hoàn thành, như trên bãi Chữ Thập, và sớm được hoàn thành như trên bãi Xu Bi và Vành Khăn”, ông Heydarian cho hay.

Theo chuyên gia người Philippines, Mỹ và các đồng minh không còn nhiều thời gian và rằng một nỗ lực phối hợp trong khu vực là cần thiết để chống lại Trung Quốc, trong đó cần có sức ép ngoại giao lớn hơn và các cuộc tuần tra chung thường xuyên hơn của Mỹ và các đồng minh như Úc, Nhật và Ấn Độ.

An Bình