Hơn 90% khoản nợ xấu có tài sản bảo đảm

Sáng nay 6/12, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Thời báo Ngân hàng đã tổ chức Hội thảo “Quyền xử lý tài sản bảo đảm”.

Hơn 90% khoản nợ xấu có tài sản bảo đảm

PGS.TS Nguyễn Kim Anh - Phó Thống đốc NHNN cho biết, trong những năm qua, hệ thống ngân hàng đã nỗ lực triển khai đồng bộ các giải pháp để xử lý nợ xấu, thu hồi nợ vay, khơi thông nguồn vốn tín dụng ngân hàng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng của doanh nghiệp, nền kinh tế nhằm thực hiện mục tiêu xử lý nợ xấu theo Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ.

Trong 4 năm qua, tính đến thời điểm 31/12/2015, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) đã xử lý được 493,09 nghìn tỷ đồng nợ xấu (nợ xấu được xử lý năm 2012: 74,68 nghìn tỷ đồng; năm 2013: 87,98 nghìn tỷ đồng; năm 2014: 143,55 nghìn tỷ đồng; năm 2015: 186,89 nghìn tỷ đồng), trong đó nợ xấu do các TCTD tự xử lý chiếm 55,4%, còn lại là bán nợ (bao gồm bán cho VAMC và tổ chức, cá nhân khác) chiếm 44,6%.

Ngoài các giải pháp bán nợ, cơ cấu lại khoản nợ gắn với cơ cấu lại doanh nghiệp… xử lý tài sản bảo đảm (TSBĐ) để thu hồi nợ là giải pháp quan trọng nhất để đẩy nhanh tốc độ xử lý nợ xấu vì hơn 90% khoản nợ xấu có TSBĐ. Tuy nhiên, biện pháp xử lý TSBĐ (bán, phát mại) thu hồi nợ chưa được thực hiện hiệu quả chỉ đạt khoảng 13,91 nghìn tỷ đồng. Số liệu này cho thấy việc xử lý TSBĐ thu hồi nợ còn nhiều khó khăn, vướng mắc.

Tuy nhiên, Phó Thống đốc cũng cho biết, thực tiễn xử lý TSBĐ của hệ thống TCTD thời gian qua cho thấy còn tồn tại nhiều rào cản, vướng mắc, bất cập từ nhận thức chưa đúng về quyền xử lý TSBĐ hợp pháp của TCTD nhận bảo đảm. "Các khó khăn vướng mắc do các quy định pháp luật không phù hợp, còn nhiều mâu thuẫn, chồng chéo, có những khoảng trống đến cách hiểu, áp dụng pháp luật chưa đúng của tổ chức, cá nhân liên quan", Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Tham luận về quyền xử lý tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng dưới góc nhìn kinh tế, TS. Vũ Đình Ánh đã phân tích về quyền xử lý tài sản đảm bảo của TCTD dưới góc nhìn kinh tế. Theo đó, bản chất kinh tế của quyền xử lý tài sản bảo đảm tại TCTD, ngân hàng thương mại là quyền đối với tài sản bảo đảm nhằm bù đắp thiệt hại do nợ xấu gây ra. Tâm lý phổ biến trong xã hội cũng như ngay cả trong cơ quan chức năng là quyền xử lý tài sản bảo đảm là quyền đặc hữu của các đơn vị, thậm chí là phục vụ lợi ích nhóm của giới tài chính ngân hàng bất chấp quyền và lợi ích của người đi vay.

Trong khi đó, theo Luật sư Nguyễn Thị Phương, Phó Chủ nhiệm CLB Pháp chế Ngân hàng Hiệp hội Ngân hàng cho rằng: “Quyền xử lý TSBĐ của các TCTD” là một loại quyền dân sự. Do đó, các TCTD được thực hiện quyền xử lý TSBĐ theo ý chí của mình với điều kiện tiên quyết là không trái các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự và không được lạm dụng quyền gây thiệt hại cho người khác, không vượt quá giới hạn việc thực hiện quyền đó…

Vay ngân hàng rồi bỏ trốn khỏi nơi cư trú

Theo đại diện VPBank, các vướng mắc VPBank gặp phải trong quá trình thực hiện quyền xử lý TSBĐ khá đa dạng: từ việc áp dụng pháp luật của các cơ quan có thẩm quyền, vướng mắc khi xử lý TSBĐ thông qua khởi kiện và ở giai đoạn thi hành án.

Đại diện VPBank cũng cho hay, hiện nay, một trong những vướng mắc lớn trong việc xử lý tài sản đảm bảo của các TCTD là việc khách hàng vay, bên thế chấp bỏ trốn khỏi nơi cư trú, cố tình giấu địa chỉ nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ đã cam kết với tổ chức tín dụng. Thực tế, khi xảy ra nợ xấu, trường hợp khách hàng vay cố tình trốn tránh, bỏ đi khỏi nơi cư trú, TCTD không thể liên lạc, xác minh được là rất nhiều.

Dẫn chứng trường hợp cụ thể, ông Nguyễn Thành Long, Phó Tổng Giám đốc VPBank nhấn mạnh tới trường hợp Công ty ATS. "Chúng tôi mất rất nhiều năm không thu được một đồng nợ lãi và gốc nào, ngay cả khi phải đưa ra tòa, có bản án của tòa, có biên bản bàn giao thì công ty vẫn vi phạm thỏa thuận, đi ngược phán quyết của tòa. Thậm chí sau đó có công văn của tòa cấp cao khẳng định không đủ cơ sở để xem xét lại vụ việc, trên cơ sở đó chúng tôi đã được UBND Hà Nội sang tên tài sản thì công ty vẫn tiếp tục kiện cáo và xuyên tạc sự việc".

Còn theo đại diện Techcombank, công tác xử lý nợ xấu chưa đạt được hiệu quả mong muốn một phần do các TCTD vẫn đang gặp khá nhiều khó khăn trong công tác thu giữ TSBĐ. Cụ thể, việc xử lý nợ bị chậm hoặc bị trì hoãn do thủ tục kiện tụng và thi hành án phức tạp, kéo dài.Vì vậy, nhiều khách hàng muốn trì hoãn việc trả nợ đã “vận dụng thủ tục” này để yêu cầu Ngân hàng phải giải quyết tranh chấp thông qua tòa án để trì hoãn việc xử lý TSBĐ của TCTD.

Hay như trong hoạt động xử lý TSBĐ, việc thu giữ, bán, sang tên, hạch toán thu nợ một số TSBĐ của Techcombank kéo dài hàng năm trời. Cá biệt có không ít trường hợp phiên đấu giá thành tài sản đã diễn ra từ năm 2013. Nhưng đến nay, tài sản vẫn chưa được sang tên cho bên trúng đấu giá do không nhận được sự hợp tác từ bên bảo đảm, chính quyền địa phương không đồng thuận.

Luật sư Trương Thanh Đức nhận xét, nợ xấu là kết quả của nền kinh tế, chủ yếu do nguyên nhân các doanh nghiệp thua lỗ, phá sản, không có khả năng trả nợ, mà hầu hết, ngân hàng là nạn nhân chứ không phải là thủ phạm. Nếu để tình trạng nợ xấu kéo dài hoặc chỉ xử lý về hình thức con số trên sổ sách thì môi trường kinh doanh sẽ còn tiếp tục khó khăn, bất ổn, lãi suất sẽ vẫn cao, hiệu quả sẽ rất kém, tiềm ẩn nguy cơ đổ vỡ hệ thống ngân hàng và cả nền kinh tế.

Nguyễn Hiền