Hát ca khúc “quên” xin tác giả: Ai đúng, ai sai?

Cần phải nhắc lại, đây không phải là câu chuyện mới và cũng chẳng phải là chuyện bây giờ mới kể của làng giải trí Việt. Bởi, việc quên hoặc chưa xin phép tác giả trước khi sử dụng ca khúc lâu nay vẫn diễn ra  thường xuyên và dưới nhiều hình thức khác nhau.

Gần đây nhất, ca khúc Người đàn bà hóa đá do đội của nữ ca sĩ Tóc Tiên thể hiện tại cuộc thi The Remix - Hòa âm ánh sáng cũng đã thu hút sự quan tâm của dư luận xung quanh việc chưa xin phép tác giả trước khi hát. Sự việc có lẽ cũng không quá ầm ĩ nếu tác giả của bài hát - nhạc sĩ Trần Lập, đã đăng tải dòng trạng thái của mình trên trang cá nhân ngay sau khi tiết mục trình diễn của đội Tóc Tiên trên truyền hình kết thúc.

“Các em chơi DJ bài Người đàn bá hóa đá trực tiếp trên sóng VTV3 đã xin phép anh chưa nhỉ? Chơi hay rồi nhưng nên chơi đẹp nữa nhé”. Ngay sau đó, dòng trạng thái này đã lập tức thu hút sự chú ý của nhiều người. Trong đó, nhạc sĩ Hồ Hoài Anh - giám đốc sản xuất âm nhạc của chương trình này cũng đã thay mặt cả ê-kíp lên tiếng xin lỗi nhạc sĩ Trần Lập và mong anh thông cảm bỏ qua sai sót.

Về phía dư luận, những khán giả quan tâm đến sự việc này cũng đưa ra nhiều ý kiến trái chiều nhau. Một số người khẳng định, hát mà chưa xin phép tác giả là sai và cho rằng, ê-kíp sản xuất chương trình không đúng, nhưng cũng có không ít người đặt ra nghi vấn “phải chăng tác giả ca khúc đang cố tình làm lớn chuyện để thu hút sự chú ý về mình?”.

Trước sự việc này, nhiều trường hợp tương tự đã diễn ra và cũng gây xôn xao không ít trong dư luận. Năm ngoái, ca sĩ Tuấn Hưng và nhạc sĩ Khắc Việt từng lên tiếng khi ca khúc Tìm lại bầu trời được sử dụng tại cuộc thi Nhân tố bí ẩn mà chưa nói lời nào với tác giả. Tương tự, ca sĩ Thảo Trang cũng từng bức xúc vì ban tổ chức Vietnam Idol 2014 đã sử dụng ca khúc Nơi ấy bình yên do cô độc quyền. Hay, trường hợp của ca sĩ Hải Yến với ca khúc Những ngày yêu như mơ, ca sĩ Nguyễn Đình Thanh Tâm với bài hát Chạy mưa, đều bị ban tổ chức Giọng hát Việt sử dụng trong lúc các ca khúc này đang được độc quyền bởi hai ca sĩ.

Trở lại với sự việc xung quanh ca khúc Người đàn bà hóa đá của nhạc sĩ Trần Lập. Sau khi nhận được lời xin lỗi từ phía ê-kíp sản xuất chương trình, thủ lĩnh của ban nhạc Bức Tường cũng đã tháo bỏ dòng trạng thái trước đó của mình trên trang cá nhân. Bản thân anh cũng chia sẻ, cảm thấy rất thích bản phối mới của ca khúc này và còn dành lời khen cho đội của ca sĩ Tóc Tiên.

Chia sẻ với Dân trí, đại diện các thành viên đội Tóc Tiên cũng cho biết, “Thật sự là sau khi thể hiện xong phần dự thi của nhóm và biết nhạc sĩ Trần Lập có viết dòng status trên facebook, nhóm cũng cảm thấy rất áy náy. Nhưng sau đó thì chúng tôi cũng đã liên lạc với nhạc sĩ để nói lời xin lỗi về sự thiếu sót này”.

Làm sai thì phải xin lỗi, đó là phép ứng xử cơ bản và đúng mực. Thế nhưng, vấn đề lại được nhiều người đặt ra, ê-kíp chương trình The Remix hay nhóm của Tóc Tiên có sai hay không?!

Liên hệ với ban tổ chức của cuộc thi này, đại diện đơn vị Cát Tiên Sa cho biết, “Từ trước đến nay, trước khi làm gì chúng tôi đều xin phép cơ quan quản lý văn hóa. Riêng các ca khúc cũng vậy, chúng tôi đều thực hiện đúng quy trình và thanh toán đầy đủ tiền tác quyền cho trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) sau đó”.

“Một chương trình sử dụng rất nhiều ca khúc của nhiều nhạc sĩ khác nhau, nhạc xưa có nhạc mới có, kể cả ca khúc nước ngoài. Vì vậy, theo tôi nghĩ việc liên hệ với tác giả cùng từng ca khúc là khó lòng thực hiện được và nếu làm như vậy thì vai trò của Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc liệu có còn ý nghĩa nữa không?”, đại diện ban tổ chức The Remix nói tiếp.

Nói về vấn đề này, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn - giám đốc Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc khu vực phía nam chia sẻ: “Sử dụng ca khúc thì phải xin phép tác giả, đó là điều chắc chắn phải làm rồi. Tuy nhiên, với trường hợp như bạn nói, vì tôi chưa rõ cụ thể thế nào nên không thể kết luận ai đúng ai sai ngay được. Việc này liên quan đến luật sở hữu trí tuệ nên cần phải được xem xét một cách chi tiết”.

Ông cho biết thêm, có rất nhiều trường hợp sử dụng ca khúc khác nhau, có thể là người hát trực tiếp sử dụng trên sân khấu, hoặc sử dụng để ghi hình rồi phát sóng trên truyền hình hay sử dụng ở một cuộc thi… tất cả đều có quy định cụ thể. Ngoài ra, cũng cần phải xác định thêm, ca khúc đó đã được tác giả ủy quyền cho Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc hay chưa hoặc có đăng ký độc quyền không…”.

Có thể nói, về lý, ê-kíp sản xuất chương trình The Remix đã thực hiện đúng quy trình mà bao lâu nay các chương trình hay cuộc thi khác vẫn làm. Tuy nhiên, với văn hóa ứng xử Việt, ngoài cái lý, nhiều người còn rất quan trọng cái tình. Hơn nữa, những người nghệ sĩ hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật, sự nhạy cảm và cái tôi đôi khi cũng rất cao. Kiểu như câu nói của nhạc sĩ Trần Lập: “Có cả tỷ cách liên lạc để hỏi một tiếng thôi, có khó khăn gì chứ”.

Về phía chương trình The Remix, đại diện đơn vị sản xuất cũng chia sẻ thêm, “Chúng tôi không phủ nhận là mình thiếu sót về vấn đề này nhưng chúng tôi muốn khẳng định rằng, ê-kíp sản xuất đã luôn thực hiện đúng quy trình liên quan đến việc sử dụng ca khúc và đều thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền tác quyền âm nhạc đầy đủ”.

Đại diện nhóm của ca sĩ Tóc Tiên cũng chân thành chia sẻ, “Có lẽ về quy trình liên quan đến việc sử dụng ca khúc thì nhóm chưa rõ lắm, nhưng qua sự việc này, nhóm cũng đã tự rút ra cho mình một kinh nghiệm cần thiết trong công việc sau này”. Và có lẽ, đó cũng là cái tình trong cách ứng xử công việc mà đôi khi một số nghệ sĩ rất xem trọng. Có khi, họ chỉ cần nói qua một vài tiếng mặc dù ca khúc của họ đã được bảo hộ bởi trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc.