Tổng Bí thư Tô Lâm "kể tội" đấu thầu

Tổng Bí thư Tô Lâm đã thẳng thắn chỉ ra những bất cập trong hàng loạt luật liên quan đến đầu tư công, đấu thầu, ngân sách, trong phiên thảo luận tổ chiều 17/5.

Luật pháp không phục vụ cho lợi ích của nhóm nào cả

Về xây dựng thể chế, Tổng Bí thư Tô Lâm nhận định "có quá nhiều luật cần phải sửa", bởi thực tế, những vướng mắc về thể chế đang kìm hãm sự phát triển của đất nước.

Theo định hướng của Tổng Bí thư, phải xác định rõ thể chế là động lực, nền tảng phát triển kinh tế. "Ai cũng phải làm việc theo pháp luật thì mới có sức mạnh", ông nói.

Một điều quan trọng khác được Tổng Bí thư nhấn mạnh là việc thay đổi tư duy trong xây dựng pháp luật, chuyển từ quản lý sang kiến tạo phát triển, chấm dứt việc xây dựng pháp luật để quản lý và cái gì không quản được thì cấm.

Với khối lượng công việc rất lớn trong sửa luật, xây dựng thể chế, Tổng Bí thư nhắc lại yêu cầu "vừa chạy vừa xếp hàng", dù "hàng lối chưa được thẳng, vẫn xộc xệch", bởi nếu chờ hàng ngũ chỉnh tề mới chạy, theo Tổng Bí thư, các nước đã đi rất xa rồi.

Yêu cầu được Tổng Bí thư quán triệt là đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật, chuyển từ tư duy quản lý sang phục vụ, từ bị động sang chủ động, kiến tạo cho sự phát triển.

"Xây dựng pháp luật phải đi trước một bước để đảm bảo tính dự phòng cao, phù hợp thực tiễn và yêu cầu phát triển nhanh chóng. Khi xây dựng luật, ta phải hình dung ra sự phát triển sẽ như thế nào, nếu không có được tư duy đó thì rất khó", Tổng Bí thư nêu quan điểm.

Ông cũng nhấn mạnh việc thi hành pháp luật nghiêm minh, công bằng và thực chất, gắn liền với công khai, minh bạch, thuận tiện cho người dân và xã hội. "Luật pháp không phục vụ cho lợi ích của nhóm nào cả mà phục vụ cho toàn dân", Tổng Bí thư nói.

Bên cạnh đó, Tổng Bí thư chỉ đạo tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với nâng cao trách nhiệm, xóa bỏ cơ chế xin - cho, triệt tiêu lợi ích cục bộ và đặc quyền đặc lợi.

Đấu thầu không quy được trách nhiệm, phải "ngậm đắng nuốt cay"

Góp ý cụ thể về việc sửa đổi một số điều của các luật liên quan đấu thầu, ngân sách, đầu tư công, Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ ra ngay "điểm trũng" cần tháo gỡ. Đó là thực trạng nhiều năm nay có tiền không tiêu được.

"Chúng ta có tiền không tiêu được trong khi nhu cầu phát triển của đất nước rất lớn, phải đi vay ở nước ngoài", Tổng Bí thư nêu bất cập.

Về đấu thầu, theo Tổng Bí thư, "riêng quy trình đã mất cả năm". "Mấy tháng mở thầu, mấy tháng chọn thầu, thế thì làm gì còn thời gian để thực thi nữa. Tiền ngân sách thì phải phân bổ trong năm, không được để tiền năm nay tiêu sang năm khác, nên rất khó", Tổng Bí thư chia sẻ bất cập.

Chính vì bất cập ấy, đầu tư công trong quý đầu tiên hàng năm hầu như không tiêu được gì vì vướng thủ tục.

Muốn sửa luật đấu thầu, theo Tổng Bí thư, phải tổng kết "xem đấu thầu có những tội gì". Điểm danh những "tội" của đấu thầu, Tổng Bí thư cho rằng đó là tội làm chậm tiến độ phát triển, tội làm công trình kém chất lượng, tội hư hỏng làm mất cán bộ…

"Đấu thầu là để làm hiệu quả nhất, đẩy nhanh được tốc độ lớn nhất, để có được công trình tốt nhất, nhưng các yêu cầu này đều không đạt được. Thế thì tội của đấu thầu nặng quá, làm sao phải chữa được những bệnh này", Tổng Bí thư nói.

Cho biết qua 2 cuộc làm việc với Bộ Y tế, Tổng Bí thư nói với quy trình đấu thầu thuốc như đấu giá, người bệnh Việt Nam không tiếp cận được với thuốc tiên tiến của thế giới.

"Cứ phải xách tay, ngoài luồng, tạo điều kiện cho buôn lậu, hàng giả. Bệnh viện cấp thuốc không ai uống cả, rất lãng phí. Máy móc tiến bộ nhất, công nghệ hiện đại nhất người bệnh có tiếp cận được không?", Tổng Bí thư đặt vấn đề và nói đây là "tội" của các quy định về đấu thầu, "tội" của việc thực thi, nên phải tìm cách chữa ngay.

"Nói đấu thầu để chặn tiêu cực, nhưng thực chất có chặn được không hay thông thầu, bán thầu hết rồi, che đậy cho nhau hết rồi? Nói làm đường có máy nọ máy kia, nhưng thực tế bán thầu đến F9, F10, công nhân vẫn phải ngồi gánh đá, đập đá, có thấy máy móc nào đâu", Tổng Bí thư chỉ ra thực tế.

Đặt câu hỏi về trách nhiệm, Tổng Bí thư nói thêm rằng có rất nhiều chuyện đấu thầu, trúng thầu không quy được trách nhiệm, phải "ngậm đắng nuốt cay".

Theo Tổng Bí thư, phải giải quyết được bất cập này để phục vụ phát triển, huy động và khơi thông nguồn lực, giải ngân vốn đầu tư công nhanh và thúc đẩy hợp tác công tư.

Về đầu tư công, Tổng Bí thư cũng nhận định "rất khó khăn", nhiều vướng mắc khi không phát huy được cơ chế công tư.

Ví dụ dự án Nhà nước chưa đủ vốn, địa phương muốn góp tiền làm dự án cho nhanh cũng không được. Chúng ta muốn huy động nguồn lực toàn dân, nhưng tư nhân đóng góp vào không được vì đây là công trình Nhà nước.

"Mình cứ nghĩ công phải ra công, tư phải quản lý theo kiểu tư, công - tư vào đây là không quản lý được vì có thể lại biến tài sản công của Nhà nước thành tài sản tư", Tổng Bí thư nói và cho rằng phải thay đổi tư duy quản lý này.