“Sự lạ” về con người làm nên chiến thắng hai cường quốc

Câu chuyện của tướng Đờ Catsxtơri được thiếu tướng Cao Pha (Phó Cục trưởng Cục Quân báo, Bộ Tổng Tham mưu được phân công đặc trách công tác tình báo, quân báo, trinh sát, nắm địch trong chiến dịch Điện Biên Phủ) kể lại. Ngày 10/5/1954, ông Pha nhận được chỉ thị của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về việc khai thác số tù binh sĩ quan cấp cao trước khi trao trả cho đối phương. Trong quá trình hỏi cung, tướng Đờ Catsxtơri đề nghị cho ông ta được phát biểu vài cảm nhận về Tổng Tư lệnh Quân đội Việt Nam.

Vị tướng bại trận nhận xét: “Tướng Giáp là một người thông minh, dũng cảm, một người giỏi chỉ huy du kích. Ông cũng giỏi về chính trị, về chủ nghĩa cộng sản. Chúng tôi đã thấy rõ điều đó. Nay qua trận Điện Biên Phủ, tôi thấy Tướng Giáp không những giỏi về chỉ huy đánh du kích mà còn giỏi cả về chỉ huy trận địa chiến, chỉ huy tác chiến hiệp đồng binh chủng, và cả về nghi binh đánh lừa tình báo đối phương. Điều đó làm tôi hết sức ngạc nhiên và không biết Tướng Võ Nguyên Giáp đã tốt nghiệp từ những trường, học viện võ bị cao cấp nào”.

“Quân đội viễn chinh Pháp và các tướng tá Pháp chúng tôi là một đội quân nhà nghề, thiện chiến và trang bị hiện đại. Sự kiện Tướng Giáp thắng chúng tôi ở Điện Biên Phủ làm chúng tôi ngạc nhiên về tài năng của ông. Là chỉ huy trưởng tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, tôi đã làm tất cả những gì có thể để bảo vệ nó suốt 56 ngày đêm trước áp lực ghê gớm của quân đội Tướng Giáp. Có thể nói tôi đã làm hết sức mình trên chiến trường, còn thua cuộc ở đó là do nhiều nguyên nhân. Nhưng tôi thừa nhận Tướng Giáp rất sành sỏi binh nghiệp và khôn ngoan hơn, tài giỏi hơn tôi đã đành, mà còn hơn cả Tướng Cônhi và Đại tướng Nava. Tôi hân hạnh được làm đối thủ của Tướng Giáp, được làm kẻ chiến bại trực tiếp của một người tài giỏi như Tướng Giáp. Tôi ngưỡng mộ và kính phục ông” – người bại trận tâm phục thừa nhận.

Khái quát về thất bại tại Điện Biên Phủ, tướng Đờ Cát chua xót: “Điện Biên Phủ phiên âm ra Pháp ngữ là Devien fou có nghĩa là tôi trở thành thằng điên”.

Tướng Oetsmolen – tổng tư lệnh quân đội viễn chinh Mỹ từ năm 1964-1968 phân tích sâu hơn: “Mọi đức tính để tạo thành một thống soái quân sự lớn là sự quả đoán, sức mạnh tinh thần, khả năng tập trung suy nghĩ và hành động bằng trí thông minh thì ông Giáp đều có cả những đức tính ấy. Đây là một con người rất kiên quyết, một tướng soái lớn”.

Nhà sử học quân sự Mỹ Xexin Cari thì đánh giá, Võ Nguyên Giáp là vị tướng duy nhất trong lịch sử hiện đại tiến hành chiến đấu chống kẻ thù từ thế vô cùng yếu, thiếu trang bị, thiếu nguồn tài chính, từ buổi đầu mà trong tay chưa có quân vậy mà vẫn liên tiếp đánh bại tàn quân của đế chế Nhật Bản, quân đội Pháp (một đế chế thực dân số 2) và Mỹ (một trong hai siêu cường thế giới) dù Mỹ đã ném vào trong đó những nguồn nhân vật lực và kỹ thuật to lớn trong thời gian dài.

Sau đó, ông tiếp tục theo dõi trận chiến nhằm vào dân Nam Việt Nam từ Campuchia và cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới.

Phân tích cụ thể từ diễn biến trên chiến trường Trường Sơn, nhà sử học quân sự của Mỹ nêu ví dụ, trong những năm đầu tiên vận chuyển vũ khí, lương thực tiếp tế chiến trường miền Nam, cứ mỗi cặp đạn cối 81mm mà các chiến sĩ của Tướng Giáp sử dụng trên chiến trường là kết quả của một chiến sĩ mang vác lên xuống 3 tháng trên đường mòn Hồ Chí Minh. Theo ông, đó là một chiến tích ngoài sức tưởng tượng. Không ai có thể vui mừng hơn ông khi đường mòn đó được cải thiện vào giữa thập kỷ 60 tới độ đã có thể dùng xe tải để chở phần lớn số hàng tiếp tế vào Nam.

Tướng người Anh Peter Macdonal trong cuốn sách “Giáp – một sự đánh giá” (Giap – an assessment) gọi Đại tướng Võ Nguyên Giáp là “một trong những thống soái lớn của mọi thời đại – một vị tướng tài năng, bách chiến bách thắng”.

Đối với toàn thế giới, chính Võ Nguyên Giáp là vị tướng đã chỉ huy một quân đội trang bị thô sơ mà chiến thắng 2 cường quốc phương Tây. Năm 1954, Giáp chiến thắng lẫy lừng ở Điện Biên Phủ, buộc Pháp phải rút khỏi Đông Dương và thúc đẩy nhanh chóng sự sụp đổ của những đế quốc Châu Âu có trước chiến tranh…

“Một quân đội của một nước nghèo, công nghiệp lạc hậu có thể chiến thắng 2 cường quốc thế giới đã là một điều lạ, thì ở chính bản thân con người đã góp phần lớn vào chiến thắng đó, điều lạ cũng không kém” – tướng Macdonal bình luận.

Sau cùng, vị tướng người Anh khái quát, từ chiến thắng lẫy lừng Điện Biên Phủ buộc Pháp phải rút khỏi Đông Dương và thúc đẩy sự sụp đổ nhanh chóng của những đế quốc Châu Âu có trước chiến tranh đến mùa Xuân năm 1975, ông Giáp đã buộc một quốc gia chấp nhận thất bại cả về tinh thần lẫn quân sự… Trong nước, ông được kính trọng như một nhà lãnh đạo quốc gia kỳ cựu và một lão chiến binh. Ở ngoài nước, ông được trọng vọng như một nhà chính trị - quân sự có uy tín rất cao”.

P.Thảo (tổng hợp)