Quảng Trị: Một thời oanh liệt - Một thời nhớ mãi

Điều đó lý giải tại sao cứ vào dịp 27/7 hàng năm, lớp lớp người Việt lại hành hương về Quảng Trị thắp nén tâm nhang bày tỏ cảm xúc và lòng biết ơn trước hàng vạn vong linh liệt sĩ đã ngã xuống trên mảnh đất máu và hoa này.

Sau một đêm di chuyển liên tục, chúng tôi đã có mặt từ sớm tại di tích sông Bến Hải, chứng kiến lễ thượng cờ tại kỳ đài Hiền Lương - một chứng tích cho những năm tháng đất nước bị chia cắt. Lá quốc kỳ rộng 60m2 biểu trưng cho tinh thần dân tộc, khí phách non sông từ từ được kéo lên trong không khí trang nghiêm và thấm đẫm cảm xúc của hàng trăm người tham dự. 

Buổi tối, TW Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cùng Tỉnh Đoàn Quảng Trị đã tổ chức thả hàng trăm đèn hoa đăng, bè hoa làm nên dòng sông hoa giữa đôi bờ Thạch Hãn để tưởng nhớ tới những người lính hy sinh trên mảnh đất Quảng Trị anh hùng. Khi bài thơ “Lời người bên sông” của Lê Bá Dương vang lên: “Đò xuôi Thạch Hãn xin chèo nhẹ - Đáy sông còn có bạn tôi nằm - Có tuổi hai mươi thành sóng nước - Vỗ yên bờ bãi mãi ngàn năm”, bầu trời đêm không gợn mây bỗng từ đâu một cơn mưa lạ bất ngờ phủ xuống dòng Thạch Hãn như sự cảm động của đất trời, đã để lại ấn tượng đặc biệt với những người có mặt…

Dòng sông hoa bên đôi bờ Thạch Hãn (Ảnh: nguồn TW Đoàn)

Tới nghĩa trang Trường Sơn viếng hương hồn liệt sĩ tại tháp báo công - biểu trưng cho sự chung tay và hy sinh của ba nước Việt Nam - Lào  - Campuchia, chúng tôi bắt gặp một hình ảnh cảm động: một cựu binh ôm chặt lấy chân đài tưởng niệm vừa khóc vừa gọi tên các đồng đội mình. Hỏi chuyện, được biết ông Lương Văn Duẩn - tiểu đoàn trưởng đoàn cơ giới 871 - Bộ Tư lệnh 559 là cựu chiến binh trên chiến trường Quảng Trị, hiện đang nghỉ hưu ở Thuận Thành Bắc Ninh. Trên gương mặt sạm đen, rắn rỏi của người lính đã ngang dọc trên tuyến đường Trường Sơn, đôi dòng nước mắt cứ trào ra khi ông kể về kỷ niệm những đoàn xe chở bộ đội bị đánh bom, cả chục người cùng hy sinh, rồi những chiến sĩ cương quyết không bỏ xe trước bờ vực thẳm… Câu chuyện nối tiếp câu chuyện khiến chúng tôi thực sự xúc động trước tấm gương anh hùng và chiến công của bộ đội ta. Lần về thăm nghĩa trang Trường Sơn này, ông Duẩn còn mang một tâm nguyện tìm lại hài cốt của liệt sĩ Nguyễn Văn Chiến - con trai duy nhất của một liệt sĩ thời chống Pháp, trước đây trú tại phố Phùng Hưng, Hà Nội - là đồng đội của ông.

Trên đường Hồ Chí Minh tới nghĩa trang Đường 9, tâm trí tôi cứ vang lên những dòng bất hủ của nhà thơ Trần Bạch Đằng được học năm nào :

“Hễ có Việt Nam, có Cổ Thành

Kết vòng hoa lửa nối Khe Sanh

Huân chương khó đủ từng viên gạch

Tấc đất từng giây mỗi lá cành”

Sau khi rời nghĩa trang đường 9, chúng tôi có mặt tại di tích thành cổ Quảng Trị - nơi chứng kiến 81 ngày đêm của “mùa hè đỏ lửa năm 72”. Qua lời kể của hướng dẫn viên, hình ảnh Cổ Thành cùng với thị xã Quảng Trị, 40 năm về trước tơi bời dưới bom đạn hủy diệt của kẻ thù hiện ra trong tâm trí chúng tôi. Trong tòa thành chu vi vỏn vẹn 2.000 m, hơn 300.000 tấn bom đã được thả với sức công phá tương đương 7 quả bom nguyên tử ném xuống Hyroshima hồi đệ nhị thế chiến. Người ta đã tính toán rằng mỗi m2 cổ thành phải chịu hơn 400 quả bom và đạn pháo cày xới. Dưới hỏa lực đó không gì có thể tồn tại được, gang thép cũng phải tan chảy, một gọng cỏ cũng không sống được dù ở dưới hầm sâu.

Vậy mà trong 81 ngày đêm liên tục, mỗi ngày một đại đội được tiếp ứng, để rồi hôm sau còn lại lác đác vài người và một đại đội khác thay thế. Cứ như vậy, mỗi ngày cả trăm con người hòa máu xương mình vào đất cổ thành. 81 ngày đêm là 81 ngày hàng nghìn chiến sĩ là sinh viên - trí thức của đất nước, những chàng trai, cô gái mười tám, đôi mươi tâm hồn trong như suối nguồn đã bỏ mình mà đắp xây nên tượng đài sừng sững về khát vọng độc lập, về lương tri và phẩm giá con người trước vận mệnh quốc gia. Chẳng thế mà, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường đã phải thốt lên khi viết về Thành cổ Quảng Trị: “Những người chết đi, không hề muốn được phong anh hùng, hay thấy hoa tươi dâng trước mộ. Không! Họ chết cho một lẽ duy nhất là khát vọng sống, là đằng sau họ cuộc sống đã được thiết kế trở lại trên công bằng và nhân phẩm”. Để ngày nay, dưới “cỏ xanh non tơ”, dưới tầng tầng gạch vỡ, vong linh các anh sẽ mãi ngân lên bản hùng ca non sông, cổ vũ cho thế hệ trẻ nối tiếp truyền thống bảo vệ, dựng xây đất nước…

Ngày nay, Thành cổ Quảng Trị đã đổi thay sau khi quy hoạch lại: Bắc Môn, khuôn viên, đường nội bộ được chỉnh trang, tôn tạo. Đặc biệt là đài tưởng niệm độc đáo, mang đậm văn hóa Việt, Á Đông và những ý nghĩa nhân bản cao cả trở thành điểm thu hút hàng vạn người về thăm viếng. 40 năm trước, hàng vạn người con của Tổ Quốc đã đổ máu xương xuống từng tấc đất Quảng Trị. Để 40 năm sau, trên chiến trường rực lửa đó, một đô thị văn minh hiện đại và năng động đang dần hình thành. Những người lính năm nào đã về nơi vĩnh hằng để lại đất nước yên bình với những tòa nhà cao tầng, các xa lộ thẳng tắp…. mở ra cơ hội của phát triển và tương lai sáng lạn cho các thế hệ kế tục.