Phong “hàm” - Không phải lách luật để tăng thêm cấp phó

Cơ quan Trung ương hiện có 300 “hàm”

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Nên, kết luận trong chỉ đạo Bội Nội vụ rà soát việc phong “hàm” hiện này, Thủ tướng nhận định, chế độ “hàm” có tính lịch sử của nó. Năm 1996, khi ông Nên nhận nhiệm vụ Trưởng ban Kinh tế Trung ương thì trong ban này đã có nhiều người có “hàm”. Như vậy nghĩa là “hàm” đã có gần 20 năm qua.

Nguyên do của việc phát sinh chức danh này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Nên cho biết, vì việc nhập các đơn vị, tổ chức lại, nhiều vị trí những người đồng cấp không thể là Vụ trưởng hết được nên buộc lòng phải giữ “hàm Vụ trưởng”.

Tìm hiểu thêm, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ giải thích thêm, một số phân ban làm công tác đối ngoại cũng cần thiết có chức danh để đi đối ngoại.

“Đến giờ này, nhiều cơ quan cấp Trung ương tồn tại chế độ hàm. Tuy nhiên khi xem xét lại thì không có văn bản nào quy định vấn đề này nhưng cũng không có văn bản nào không cho làm. Thủ tướng thấy không ổn nên chỉ đạo Bộ Nội vụ rà soát thống kê, kiến nghị, báo cáo cấp có thẩm quyền cho rõ. Hiện Bộ Nội vụ đang tổng hợp, nếu thấy chế độ hàm phù hợp thì cho tồn tại, nếu không thì thôi” – người phát ngôn Chính phủ nói.

Trao đổi thêm về vấn đề, Thứ trưởng Nội vụ Trần Anh Tuấn cho biết, hiện Bộ Nội vụ đang nghiên cứu xây dựng quy chế tiêu chuẩn, điều kiện để bổ nhiệm hàm.

Việc các văn bản pháp luật hiện chưa có quy định nào về phong hàm, Bộ trưởng Nguyễn Thái Bình cũng đã báo cáo Thủ tướng. Thủ tướng giao Bộ Nội vụ xây dựng quy chế bổ nhiệm hàm, trong đó có quy định đối tượng, phạm vi, tiêu chuẩn, điều kiện, thẩm quyền bổ nhiệm.

Thứ trưởng Trần Anh Tuấn đánh giá đây là việc cần thiết, cần có văn bản quy phạm pháp luật về vấn đề này vì hiện tại, trừ pháp lệnh hàm cấp ngoại giao, chưa có văn bản nào khác thể hiện. Còn vấn đề chức danh để phong cấp hàm chưa có, phải nghiên cứu.

Nói thêm về nguồn gốc phát sinh việc phong hàm, Thứ trưởng Trần Anh Tuấn giải thích, trong chế độ làm việc công vụ của Việt Nam có 2 chế độ: chế độ thủ trưởng và chế độ chuyên viên.

Chế độ thủ trưởng là người thủ trưởng đơn vị chịu trách nhiệm toàn diện về các hoạt động của cơ quan tổ chức đó. Còn trong chế độ chuyên viên, hoạt động mỗi chuyên viên chịu sự điều hành của các cấp cao hơn, ví dụ chuyên viên thuộc vụ nhưng chịu sự điều hành trực tiếp của Thứ trưởng, Bộ trưởng.

“Đó là những người có chuyên môn sâu, có vai trò quan trọng trong tham mưu, hoạch định chính sách và làm việc trực tiếp với lãnh đạo. Khi lãnh đạo làm việc trực tiếp với  họ, nếu vẫn gọi là chuyên viên thì không phù hợp nên cần phải phong hàm cho họ. Tất nhiên theo quy định, khi làm việc, họ phải về báo cáo Vụ trưởng nhưng có những việc cần giải quyết ngay liên quan đến hoạch định chính sách vĩ mô đòi hỏi có những chuyên gia đầu ngành thì ở các cơ quan Trung ương, những người này có thể giúp cho lãnh đạo giải quyết việc. Khi làm việc như vậy, họ cần có vị thế, việc phong hàm vì vậy rất cần thiết” – Thứ trưởng Nội vụ giải thích.

Hiện các cơ quan trung ương có khoảng 300 “hàm”.

“Chạy” phong hàm để… về hưu cho oách (!)

Ngoài ra, lý do khác là với quy định quản lý chặt chẽ số lượng cấp phó, việc phong hàm là một hình thức để tôn vinh những “chuyên viên đặc biệt” trong quá trình làm việc. Trường hợp khác ông Tuấn dẫn chứng là những người có trình độ chuyên môn cao nhưng quá tuổi bổ nhiệm thì phong “hàm” cũng là cách thể hiện sự ghi nhận quá trình cống hiến của người đó, để giữ chân người tài.

Thứ trưởng Trần Anh Tuấn gạt bỏ nghi ngại việc phong hàm là một hướng lách luật để tăng số lượng cấp phó, số lượng lãnh đạo mà nhấn mạnh đây là một hình thức tôn vinh những người có năng lực, chuyên môn cao làm việc trong bộ máy nhà nước. Theo đó, ông Tuấn khuyến cáo, cũng không nên coi việc phong hàm là một ưu đãi mà là sự ghi nhận, đánh giá cao đối với những người có năng lực, có cống hiến.

Để tránh lạm dụng, làm sai trong việc phong “hàm”, Thứ trưởng Nội vụ khẳng định, Bộ nội vụ đang xây dựng quy chế phong “hàm” quy định rõ về tiêu chuẩn, điều kiện, thẩm quyền và trách nhiệm của những cơ quan được phong hay bổ nhiệm “hàm”. Chậm nhất là đầu năm 2016 Bộ sẽ trình Chính phủ xem xét dự thảo quy chế. Chế độ đãi ngộ với người được phong hàm cũng sẽ được nghiên cứu, đưa ra trong bộ quy chế này.

Hướng giải quyết đối với những người đã được phong hàm hiện nay, theo Thứ trưởng Tuấn, nên tôn trọng, giữ nguyên để đảm bảo sự ổn định vì việc được phong hàm phải lỗi của cán bộ, công chức mà việc này do cơ quan có thẩm quyền thực hiện. Hồi tố phong hàm, theo đó, cũng là một nội dung được nghiên cứu.

Tuy nhiên cũng không loại trừ hướng nghi vấn, nhiều cán bộ đến cuối nhiệm kỳ, gần hết tuổi cố “chạy chức”để được phong hàm, về hưu… cho oách. Quy chế Bộ Nội vụ xây dựng cũng tính đến các chế tài, chế định, để xử lý, kỷ luật những trường hợp lợi dụng, làm sai bên cạnh quy định về chính sách đãi ngộ đối với người được phong hàm.

P.Thảo