Phí tăng theo lộ trình nhưng sức chịu đựng của dân không có... “lộ trình”!

Xung quanh vấn đề tăng phí BOT, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) Nguyễn Hồng Trường đã đưa ra lí do của việc tăng phí đồng loạt trên các tuyến đường đầu tư theo hình thức BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao), kéo theo đó sự bức xúc của người dân.

Phóng viên: Việc tăng phí đường bộ diễn ra đồng loạt khiến người dân "trở tay không kịp", Thứ trưởng giải thích như thế nào về vấn đề này?

Thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường: Trong quá trình đầu tư xây dựng đường theo hình thức BOT, Bộ GTVT và Bộ Tài chính đã duyệt phương án tài chính, có lộ trình tăng phí theo CPI (chỉ số giá tiêu dùng) cũng như lộ trình hoàn vốn để đảm bảo lợi ích các bên là nhà đầu tư, lợi ích của người tiêu dùng và lợi ích của các ngân hàng thương mại cho vay vốn đối với dự án đó.

Các dự án này có quá trình chuẩn bị kỹ, có lộ trình rõ ràng. Quá trình xây dựng trong giai đoạn từ năm 2011-2015, theo các lộ trình tăng phí sau 3 năm sẽ xem xét cho tăng phí 1 lần. Đến thời điểm này gần như các dự án BOT đều đến hạn của lộ trình được tăng phí mà phương án tài chính đã đặt ra cho các dự án BOT đó. Đây chính là lí do vì sao vừa qua một loạt các trạm thu phí BOT đồng loạt tăng phí.

Nhà đầu tư BOT được duyệt tăng phí theo lộ trình, nhưng sức chịu đựng của người dân thì không có "lộ trình" thưa Thứ trưởng. Bộ GTVT có phương án gì để giải quyết vấn đề này?

Đúng là việc tăng phí đồng loạt của các trạm thu phí trên toàn quốc gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp. Để giải quyết một cách thấu đáo, đảm bảo sức chịu đựng của người dân và nền kinh tế, Bộ GTVT cũng đã xem xét một cách tổng thể các dự án này.

Bộ GTVT cũng đang xem xét để tính toán đến lưu lượng ở các trạm, sức chịu đựng của người dân tại những vùng kinh tế đó để đưa ra lộ trình tăng phí phù hợp. Với mức thu phí trung bình khoảng 35.000 đồng/lượt/1 xe tiêu chuẩn khi qua một trạm, với mức thu này, Bộ GTVT đã tính toán đến tất cả các yếu tố đầu vào đầu ra cũng như đảm bảo tạo điều kiện giảm chi phí đi lại của người dân.

Đối với người dân và doanh nghiệp xung quanh khu vực trạm thu phí, Bộ GTVT yêu cầu các nhà đầu tư BOT tiếp tục giảm phí vé tháng cho những đối tượng này.

Việc “siết” mức tăng phí có được tính tới để đảm bảo sự ổn định, tránh tình trạng nay giảm mai tăng của doanh nghiệp, hoặc chỉ “chần chừ” theo thời điểm rồi lại tăng vùn vụt, thưa Thứ trưởng?

Bộ GTVT đã xem xét tổng thể, đối với các trạm thu phí trên các tuyến cao tốc thực hiện thu phí kín (thu phí tính theo km) với mức trần hiện nay Bộ Tài chính cho phép cao nhất là 2.000 đồng/km/1 xe tiêu chuẩn, các trạm đã thực hiện mức thu phí dao động 1.000 - 1.500 đồng.

Đơn cử như trên cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ , có một số trạm đã đề xuất tăng lên 2.000 đồng/km/1 xe tiêu chuẩn. Đối với dự án cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, Tổng công ty Đầu tư phát triển Đường cao tốc Việt Nam (VEC) cũng đã có đề xuất xin tăng phí nhưng Bộ GTVT chưa chấp thuận, có thể phải để sau 30/6/2016.

Theo báo cáo thì hiện nay mức thu phí của các trạm chủ yếu trong mức từ 30.000 - 40.000 đồng/trạm/lượt/1 xe tiêu chuẩn, một số trạm đã đưa lên mức cao nhất là 45.000 đồng. Bộ GTVT cũng đang xem xét để tính toán đến lưu lượng ở các trạm, sức chịu đựng của người dân tại những vùng kinh tế đó để đưa ra lộ trình tăng phí phù hợp. Với mức thu phí trung bình khoảng 35.000 đồng/lượt/1 xe tiêu chuẩn khi qua một trạm, với mức thu này, Bộ Giao thông Vận tải đã tính toán đến tất cả các yếu tố đầu vào đầu ra cũng như đảm bảo tạo điều kiện giảm chi phí đi lại của người dân.

Bộ GTVT đã yêu cầu các trạm thu phí BOT tăng cường bán vé tháng để giúp những doanh nghiệp có tần xuất xe đi qua lại nhiều sẽ giảm được chi phí (nếu mua vé tháng sẽ giảm được 15-20% tiền chi phí mua vé so với giá vé đi theo lượt hàng ngày).

Thứ trưởng có giải thích gì về vấn đề trên 1 tuyến đường nhưng “mọc” lên nhiều trạm thu phí, trong khi đó theo quy định trạm phải cách trạm tối thiểu 70km?

Thứ nhất, trên cùng một tuyến đường theo quy định về cơ bản các trạm thu phí phải cách nhau tối thiểu 70 km. Tuy nhiên, trên thực tế có một số trạm được đặt cách nhau chỉ từ 60-70 km là do các trạm này không tìm được vị trí đặt đảm bảo cách nhau đúng 70km. Nếu đặt vào đúng khoảng cách 70 km sẽ rơi vào khu đô thị, như vậy sẽ gây khó khăn hơn cho người dân và doanh nghiệp.

Thứ 2, quy định trong cùng một bán kính 50 km không có quá 3 trạm, Bộ GTVT đã thực hiện triệt để chủ trương này ở khu vực ở TPHCM và một số địa phương.

Việc các trạm thu phí được đặt chưa hợp lý, Bộ GTVT cũng đã tiến hành di dời bố trí phù hợp các trạm. Trong thời gian tới Bộ GTVT sẽ tiếp tục rà soát để đảm bảo các trạm thu phí trên toàn quốc được đặt đúng các quy định.

Thời gian qua đã xảy ra tình trạng người dân chặn đường phản đối tăng phí ở nhiều nơi, có thể thấy đó là hệ quả do chưa tính toán tới “sức chịu đựng” của người dân trong tổng quan về lộ trình và mức phí duyệt tăng. Thứ trưởng nhìn nhận việc này thế nào?

Người dân và doanh nghiệp cũng cần chia sẻ khó khăn với Nhà nước trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp, Nhà nước phải kêu gọi nguồn lực ngoài xã hội để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông.

Chúng ta cần phải so sánh khi đi trên một con đường tốt doanh nghiệp và người dân sẽ giảm được chi phí xăng dầu, thời gian, chi phí hao mòn máy móc... Như vậy khi tính đến bài toán tổng thể so với những tuyến đường chưa được đầu tư bằng BOT thì người dân và doanh nghiệp sẽ được lợi nhiều hơn so với chi phí phải trả khi qua các trạm BOT.

Có thể khẳng định một lần nữa Bộ GTVT và Bộ Tài chính đã cân nhắc rất kỹ lộ trình tăng phí của các trạm thu phí. Tuy nhiên, với những biến động của nền kinh tế, đặc biệt là kinh tế thế giới có nhiều khó khăn thời gian qua dẫn tới người dân, doanh nghiệp bị ảnh hưởng. Thời gian tới, Bộ GTVT cùng các bộ, ngành liên quan sẽ tiếp tục nghiên cứu để điều chỉnh giá thu phí sao cho phù hợp sức chịu đựng của nền kinh tế.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!

Châu Như Quỳnh