Ông Lê Thanh Hải đã "ứng xử" thế nào với khu đất 160ha tại Thủ Thiêm?

Theo thông báo của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ban Thường vụ Thành ủy và Ban cán sự đảng UBND TPHCM đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và Quy chế làm việc, thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để xảy ra nhiều vi phạm, khuyết điểm nghiêm trọng trong quá trình thực hiện dự án đầu tư Khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Những tồn tại kể trên đã gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm thiệt hại lớn tiền và tài sản của Nhà nước, ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống của một bộ phận nhân dân TPHCM, gây bức xúc trong xã hội.

Kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương chỉ rõ, ông Lê Thanh Hải, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy TPHCM chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Thành ủy.

Ông Lê Thanh Hải giữ chức Chủ tịch UBND TPHCM từ năm 2001 đến năm 2006; giữ chức Bí thư Thành ủy TPHCM từ năm 2006 đến 2015, sau khi ông được bầu làm Ủy viên Bộ Chính trị.

Thời kỳ ông Hải làm lãnh đạo cũng là thời điểm TPHCM bắt đầu triển khai dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại quyết định 367 năm 1996.

Theo quyết định này, Khu đô thị mới Thủ Thiêm rộng 930ha, với 770ha và khu tái định cư rộng 160ha (thuộc địa bàn 5 phường: An Lợi Đông, An Khánh, Bình An, Bình Khánh và Thủ Thiêm của quận 2).

Điều đáng chú ý ở đây là tại thông báo số 1483 (4/9/2018) về kết quả kiểm tra một số nội dung chủ yếu liên quan đến việc khiếu nại của công dân về Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra diện tích Khu đô thị mới Thủ Thiêm đã giảm 26,3ha (bao gồm 3ha mặt nước) so với quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Cụ thể, TPHCM đã giao 23,3ha đất ở phường Bình An cho 5 doanh nghiệp làm dự án kinh doanh nhà ở, khu vui chơi, giải trí, thương mại trước khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch và bổ sung vào trong ranh quy hoạch khoảng 4,3ha thuộc một phần khu phố 1, phường Bình An. 

Theo đó, ngày 16/9/1998 (theo chỉ đạo của UBND TPHCM tại công văn 2704 ngày 20/7/1998 về giao nhiệm vụ cho Kiến trúc sư trưởng TP phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/2000 Khu đô thị mới Thủ Thiêm), Kiến trúc sư trưởng thành phố phê duyệt quy hoạch 1/2000 có nội dung bổ sung ranh quy hoạch khoảng 4,3ha đất phía bắc - thuộc một phần Khu phố 1, phường Bình An.

Theo quy hoạch này, diện tích Khu đô thị mới Thủ Thiêm là 748ha, gồm 618ha đất và 130ha mặt nước sông Sài Gòn. 

Thanh tra Chính phủ chỉ rõ việc điều chỉnh diện tích và ranh giới không đúng thẩm quyền, nhất là việc tăng 4,3ha không đúng quy hoạch được được Thủ tướng phê duyệt.

Những năm sau đó, theo báo cáo của UBND TPHCM, trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, san lấp mặt bằng, xây dựng, mua bán, chuyển nhượng nhà, đất bất hợp pháp đã xảy ra tại Thủ Thiêm. Những hành vi vi phạm này ngày càng diễn biến phức tạp. 

Để triển khai dự án, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, ngày 4/1/2002, UBND TPHCM có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành quyết định của Thủ tướng Chính phủ thu hồi toàn bộ diện tích đất của Khu đô thị mới Thủ Thiêm là 930ha, giao cho UBND TP quản lý để có cơ sở pháp lý tiến hành đền bù, giải tỏa, giải phóng mặt bằng và triển khai thực hiện đầu tư, xây dựng theo quy hoạch.  

Ngày 22/2/2002, Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn đã ký công văn hỏa tốc số 190/CP-NN cho phép UBND TPHCM thu hồi 930ha, trong đó có 160ha đất để xây dựng tái định cư. 

Ban Quản lý Đầu tư - xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm được giao sớm tổ chức bồi thường, giải phóng mặt bằng, xây dựng khu tái định cư và quản lý chặt chẽ khu đất trên chống lấn chiếm, mua bán trái pháp luật đang diễn ra tại đây; tiến hành thu hút đầu tư, nhằm xây dựng khu đô thị mới phù hợp với quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Ngày 6/3/2002, Phó chủ tịch UBND TPHCM Vũ Hùng Việt ký công văn giao Sở Địa chính - Nhà đất TP và Kiến trúc sư trưởng TP chủ trì cùng UBND quận 2 xác định địa điểm, diện tích và ranh giao đất của 930ha (bao gồm 770ha xây dựng khu đô thị mới và 160ha xây dựng khu tái định cư). 

Điều đáng chú ý, công văn của UBND TPHCM còn chỉ đạo rõ: "Nếu thiếu cho phép điều chỉnh diện tích đất các dự án trên địa bàn quận 2 để đảm bảo đủ diện tích theo phê duyệt của Chính phủ". 

Đến ngày 22/3/2002, Văn phòng UBND TPHCM có thông báo kết luận của Chủ tịch UBND TP Lê Thanh Hải về tổ chức triển khai điều chỉnh quy hoạch chi tiết Khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Theo đó, ông Lê Thanh Hải giao Giám đốc Sở Địa chính - Nhà đất cắm mốc đủ 770ha đất, theo giải pháp bổ sung diện tích Khu tái định cư Bình Khánh; rà soát lại quỹ đất trên địa bàn quận 2 đề xuất phạm vi giao đủ 160ha tái định cư.

Để đảm bảo tái định cư cho người dân, ông Lê Thanh Hải tiếp tục chỉ đạo xác định diện tích đất phải đảm bảo đủ 160ha theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, không nhất thiết một địa điểm, có thể bố trí từ 3-4 địa điểm trên địa bàn quận 2. 

Theo thông báo số 1483 (4/9/2018) của Thanh tra Chính phủ, tổng diện tích đất đã được UBND TPHCM quy hoạch, bố trí tái định cư phục vụ cho Khu đô thị mới Thủ Thiêm đúng theo quy hoạch Thủ tướng phê duyệt thuộc 5 phường là 46,1ha, còn thiếu 113,9ha chưa được quy hoạch, bố trí tái định cư nhưng không báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Trong khi đó, với 160ha đất tái định cư, UBND TPHCM đã giao đất cho 51 dự án để đầu tư xây dựng nhà ở, văn phòng, khu vui chơi, giải trí, công trình công cộng... với tổng diện tích khoảng 144,6ha. Trong đó, thành phố tạm giao đất cho 6 dự án với 27,7ha và quyết định giao chính thức cho 45 dự án với 116,9ha. 

Theo Thanh tra Chính phủ, điều này làm phá vỡ quy hoạch được phê duyệt, việc đầu tư xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm bị đình trệ do người dân khiếu nại kéo dài chưa được giải quyết dứt điểm, ảnh hưởng đến cuộc sống người dân. Người dân Thủ Thiêm đi tái định cư ở 6 khu tái định cư thuộc 4 phường Bình Khánh, An Khánh, Thạnh Mỹ Lợi và Cát Lái. 

Về quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm, tháng 12/2005, ông Nguyễn Văn Đua, Phó Chủ tịch UBND TP đã ký quyết định 6565 về phê duyệt điều chỉnh quy hoạch xây dựng Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm tỷ lệ 1/5000. Theo đó, diện tích khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm là 737ha, trong đó khu đô thị phát triển mới là 657ha và "phát sinh" thêm khu đô thị chỉnh trang là 80ha.

Quốc Anh