Những hình ảnh cuối cùng về căn biệt thự trạm phát sóng bản Tuyên ngôn độc lập

Những ngày này, căn biệt thự 107 tuổi của gia đình bà Khánh An (tọa lạc tại 128C Đại La, Bạch Mai, Hà Nội) đông khách hơn hẳn. Những người khách đến thăm nhà: thân quen cũng có mà người lạ cũng nhiều. Đa phần trong số họ đều muốn đến chiêm ngưỡng lần cuối cùng ngôi biệt thự đặc biệt của gia đình bà An. Chỉ một thời gian ngắn tới, ngôi biệt thự này và một số công trình cổ thuộc Trạm vô tuyến điện báo ở địa chỉ 128C phố Đại La, được xây dựng từ năm 1912, sẽ bị tháo dỡ do phạm vào quy hoạch dự án đường trên cao Vĩnh Tuy - Ngã Tư Sở của UBND TP Hà Nội.

Căn biệt thự lịch sử

Căn biệt thự mà gia đình bà Khánh An đang sinh sống đặc biệt không chỉ đơn thuần bởi kiến trúc Pháp đặc trưng vẫn tồn tại qua hơn 1 thế kỷ, sau bao biến động của thời gian, mà nó còn là nơi gắn liền với những dấu mốc hào hùng của dân tộc.

Âm thanh quen thuộc đã đi vào tiềm thức của nhiều thế hệ người dân Việt Nam: "Đây là tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội, Thủ đô nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hoà" đã được phát đi từ chính ngôi biệt thự này. 

11h30 trưa ngày 7/9/1945, 5 ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, trong 1 căn phòng của ngôi biệt thự này, Đài tiếng nói Việt Nam đã phát đi bản Tuyên ngôn độc lập và đó cũng chính là chương trình phát thanh đầu tiên của Đài.

Nhà báo Trần Đức Nuôi - nguyên trưởng ban thư ký biên tập Đài Tiếng nói Việt Nam cho biết: trạm phát sóng Bạch Mai là nơi đầu tiên phát bản Tuyên ngôn độc lập ra cả nước và thế giới.

Và căn biệt thự này cũng chính là nơi phát thanh viên Ngân Thanh đọc bản tin đặc biệt, mật lệnh của Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng - Tổng chỉ huy quân đội Võ Nguyên Giáp để cả nước nổ súng, bắt đầu toàn quốc kháng chiến vào 20h ngày 19/12/1946.

"Đồng bào chú ý. Tiếng đại bác đã nổ. Cuộc kháng chiến bắt đầu. Mời đồng bào và chiến sĩ cả nước nghe mệnh lệnh chiến đấu... Buổi phát thanh phải tạm dừng ở đây, mời đồng bào đón nghe bản tin vào 6h sáng ngày mai".

Theo tư liệu từ cuốn "Hà Nội nửa đầu thế kỷ 20" của tác giả Nguyễn Văn Uẩn, ngôi biệt thự số 128C Đại La (Hà Nội) chính là Sở Vô tuyến điện của chính quyền thực dân Pháp, là trạm phát sóng vô tuyến điện được người Pháp xây dựng vào tháng 10/1912. Với chức năng phát thông tin bằng sóng vô tuyến điện tới toàn vùng Đông Dương và các nơi trên thế giới, trạm này trở thành biểu tượng tiếp cận văn minh sớm nhất ở vùng châu Á bằng hệ thống vô tuyến điện không dây, nơi tiếp cận với kỹ thuật truyền tin hiện đại ở Việt Nam từ đầu thế kỷ 20.

Theo nhiều KTS nổi tiếng, ngôi biệt thự này có kiến trúc rất đẹp, rất giá trị. Sau hơn 1 thế kỷ tồn tại, ngôi biệt thự này vẫn giữ lại được những nét đẹp đặc trưng của kiến trúc Pháp. Toà nhà được xây dựng vào năm 1912, nằm trong quần thể 4 tòa nhà cổ. Cho tới thời điểm hiện tại, chỉ còn khu nhà chính từng là trạm phát thanh Bạch Mai còn nguyên vẹn. 

Từ năm 1976, căn biệt thự cổ xinh đẹp này trở thành nơi sinh sống của hai gia đình cán bộ cấp cao của Đài tiếng nói Việt Nam. Nhà báo Trần Đức Nuôi nói căn biệt thự cổ này không chỉ gắn với các sự kiện trọng đại của đất nước mà còn là nơi sinh sống của những nhân vật lịch sử như vợ chồng ông Lý Văn Sáu và vợ chồng ông Nguyễn Văn Nhất - bà Dương Thị Ngân...

Ông Nguyễn Văn Nhất là phát thanh viên nam, biên tập viên đầu tiên của Đài tiếng nói Việt Nam, người đã đọc Bản Tuyên ngôn độc lập để phát đi cả nước trong bản tin đầu tiên vào trưa 7/9/1945. Còn vợ ông, bà Dương Thị Ngân (Ngân Thanh) chính là phát thanh viên nữ đầu tiên của Đài tiếng nói Việt Nam, người đọc bản tin đặc biệt tối 19/12/1946 trong chính căn biệt thự này. Trong khi đó ông Lý Văn Sáu là một nhà báo lớn, một nhà ngoại giao lớn mà tên tuổi gắn với cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc.

Hiện nay, bà Nguyễn Khánh An (64 tuổi) - con gái nhà báo, nhà ngoại giao Nguyễn Bá Đàn, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Phát thanh Truyền hình Việt Nam, kiêm Tổng biên tập Đài Truyền hình Trung ương (sau này là Đài Truyền hình Việt Nam); Tổng biên tập Đài TNVN một thời - là một trong những người còn sinh sống trong toà biệt thự. Đối với gia đình bà, việc phải chia tay ngôi nhà lịch sử này là sự tiếc nuối lớn.

Dưới đây là những hình ảnh cuối cùng trước khi tháo dỡ của căn biệt thự:

Toàn Vũ