Những dòng sông không yên bình

Nạn hút cát khuấy động các dòng sông

Thời gian qua, dọc bờ sông Mã đoạn qua địa bàn các xã của huyện Thiệu Hóa, Hoằng Hóa, ngày đêm có hàng trăm chiếc tàu thi nhau hút cát ngay giữa dòng sông. Trong đó tập trung nhiều nhất là các xã như: Thiệu Thịnh, Thiệu Khánh, Thiệu Nguyên, Thiệu Tân và Thiệu Dương (huyện Thiệu Hóa) và xã Hoằng Quang, Hoằng Long… của huyện Hoằng Hóa.

Không kể ngày đêm, sớm tối, những chiếc tàu với những ống hút thọc sâu xuống lòng sông để hút cát, tiếng máy nổ râm ran. Dòng sông đục ngầu lên bởi sự khuấy động của những chiếc tàu khai thác cát trái phép này.

Nạn khai thác cát trái phép là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng sạt lở bờ sông Mã đoạn qua các xã Thiệu Dương, Thiệu Khánh, Thiệu Thịnh… (huyện Thiệu Hóa).

“Ở đây hàng ngày có cả trăm con tàu khai thác cát cứ nổ bình bịch, người dân chúng tôi bức xúc lắm nhưng biết phải làm sao. Không biết những con tàu này là của đơn vị nào nữa. Cứ thấy đến đây hút đầy cát rồi chở đi nơi khác. Cứ đà này thì bờ sông nơi đây sạt lở hết mất thôi”, một người dân xã Thiệu Thịnh bức xúc.

Trong khi Nhà nước đang phải đầu tư hàng trăm tỷ đồng để kè bờ sông chống sạt lở thì dưới sông những chiếc tàu vẫn ngang nhiên hút cát ngay giữa thanh thiên bạch nhật.

Trên dòng sông Mã đoạn chạy qua xã Yên Trường, huyện Yên Định và xã Vĩnh Ninh, huyện Vĩnh Lộc, mặc dù tình trạng khai thác và tập kết cát trái phép đã được phản ánh lâu nay nhưng xem ra chính quyền và các ngành chức năng tỉnh Thanh Hóa vẫn chưa chấn chỉnh dứt điểm để hoạt động khai thác và tập kết trái phép vẫn liên tục tái diễn. Đặc biệt tình trạng hút cát còn diễn ra ngay quanh khu vực chân cầu Kiểu và gần tuyến kè đê sông Mã qua khu phố Kiểu, xã Yên Trường, huyện Yên Định.

Còn trên tuyến sông Lèn, đoạn chạy qua địa bàn huyện Hà Trung, nhất là khu vực hai bên chân cầu Lèn, từng núi cát vẫn tồn tại và có những thời điểm hàng chục chiếc tàu chở đầy cát đậu kín cả một đoạn sông.

Tình trạng khai thác cát trái phép đã quá rõ ràng nhưng dường như các đối tượng khai thác cát trái phép vẫn không bị cơ quan chức năng nào “sờ gáy” để mặc nhiên các đối tượng này khai thác. Từ chân cầu Tào Xuyên ngược lên phía Tây, đoạn bờ sông dài hơn 2km là những “núi cát” nối tiếp nhau vẫn ngang nhiên tồn tại.

Vai trò của chính quyền ở đâu?

Theo đó, việc quản lý hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông ở một số địa phương trên địa bàn tỉnh còn buông lỏng, dẫn đến tình trạng khai thác cát trái phép gia tăng ở một số địa phương, thuyền bơm hút cát trái phép hoạt động nhiều tại các mỏ cát chưa được cấp phép cũng như tại các đoạn sông cấm hút cát, gây mất an toàn cho đê điều và an ninh trật tự. Nhiều xã còn cho thuê bến bãi tập kết cát trái thẩm quyền để làm bãi tập kết và kinh doanh cát.

Tại công văn số 44 của UBND tỉnh Thanh Hóa cũng đã nêu rõ, yêu cầu Chủ tịch UBND các huyện dọc theo các sông Chu, sông Mã, sông Lèn, sông Tào, sông Bưởi rà soát các hợp đồng cho thuê đất tập kết cát, chỉ đạo Chủ tịch các xã hủy bỏ và xử lý giải tỏa các bãi tập kết cát trái phép, không đúng quy hoạch.

Tổ chức giải tỏa từ ngày 4/5/2011 đến ngày 15/5/2011. Chủ tịch UBND các huyện chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh để tồn tại các bãi tập kết cát trái phép.

“Mỗi ngày không biết bao nhiêu xe cứ lên xuống rầm rầm, bụi bay mù mịt mà có thấy ai xử lý họ đâu. Tôi không hiểu pháp luật ở đâu mà để tình trạng khai thác và tập kết cát trái phép diễn ra ngang nhiên như vậy. Cứ nhìn dòng sông đục ngầu mà xót quá”, một người dân ở thị trấn Tào Xuyên, huyện Hoằng Hóa bức xúc.

Ông Lê Hữu Thanh, Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường huyện Hoằng Hóa cho biết: “Tình trạng khai thác cát trái phép lúc nhiều lúc ít, lúc nào mình buông lỏng ra là khai thác. Theo báo cáo của biên phòng thì tình hình khai thác diễn ra từ phao số 0 (cầu Hoàng Long - Cảng Hới). Chúng tôi cũng đã kiến nghị rất nhiều, nhưng tỉnh chưa có cơ chế rõ ràng, khi cơ quan chức năng kiểm tra thì các đối tượng lách luật. Các bãi tập kết cát số 27, 28 và 28B chưa lập đầy đủ hồ sơ thủ tục trong hoạt động tập kết và kinh doanh cát.

Ông Thanh thản nhiên, do phòng ít người nên chúng tôi cũng chưa kiểm tra được. Tới đây chúng tôi sẽ thành lập tổ công tác, cương quyết giải tỏa các bãi tập kết; sau đó thành lập mặt bằng quy hoạch chi tiết; thông báo rộng rãi cho mọi người nhưng ưu tiên các đối tượng lâu nay kinh doanh ở đây (!?). 

Ông Phùng Đình Ảnh, Trưởng Phòng Khoáng sản, Sở tài nguyên và Môi trường Thanh Hóa cho biết: “Tỉnh đã có công văn chỉ đạo thành lập đoàn thanh tra liên ngành do Sở Xây dựng chủ trì. Chỉ đạo các địa phương rà soát lại nhu cầu thực tế lập báo cáo lên tỉnh. Trong thời gian tỉnh giao, Chủ tịch các huyện không làm được phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh. Về phía Sở Tài nguyên Môi trường có trách nhiệm kiểm tra chéo lại kết luận của đoàn liên ngành và huyện. UBND tỉnh cũng đã giao các ngành liên quan rà soát lại các hợp đồng cho thuê bãi tập kết cát, những gì còn tồn tại cần giải quyết ngay".