Người dân nhộn nhịp xây nhà, đầu tư vùng quy hoạch nhà máy điện hạt nhân

Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận gồm hai nhà máy, tổng công suất 4.000MW, được Quốc hội thông qua năm 2009. Nhà máy 1 được quy hoạch tại thôn Vĩnh Trường (xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam) rộng 440ha (250 hộ bị ảnh hưởng). Nhà máy 2 cách nhà máy 1 khoảng 35km, dự tính xây tại thôn Thái An (xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải) rộng 380ha (823 hộ bị ảnh hưởng).

Trong các năm 2010 và 2015, UBND tỉnh Ninh Thuận đã có các thông báo thu hồi đất tại hai xã Phước Dinh và Vĩnh Hải để xây dựng hai nhà máy này. Cuối năm 2016, Quốc hội ra Nghị quyết tạm dừng chủ trương đầu tư dự án. Đến tháng 7 vừa qua tỉnh Ninh Thuận có quyết định hủy thu hồi đất.

Suốt hơn 14 năm dự án không triển khai, người dân tại 2 vùng dự án gặp không ít khó khăn trong cảnh "đi không được, ở cũng không xong". Nhiều thế hệ cùng ở chung một căn nhà, khi nhà xuống cấp thì không được sửa chữa, không tách đất đang có thành các thửa để cho con cháu định cư riêng, không được chuyển nhượng, cầm cố đất để vay vốn ngân hàng để làm ăn.

Những ngày giữa tháng 10, chúng tôi quay lại hai làng ven biển Vĩnh Trường và Thái An. Đi đến đâu người dân trong làng đều tỏ vẻ vui mừng, háo hức khi không còn cảnh sống trong chờ đợi di dời. Bây giờ bà con đã ổn định chỗ ở, tập trung làm kinh tế. Nhiều hộ dân đã sửa nhà cửa, xây nhà mới khang trang sau nhiều năm bị quy hoạch. 

Mấy tháng trở lại đây, thôn Thái An nhộn nhịp, tấp nập các phương tiện vận chuyển đất cát, xi măng liên tục ra vào làng. Sau bao năm chờ đợi, phải sống trong các căn nhà cũ chật hẹp, hư hỏng, nhiều người dân thôn Thái An đã được xây nhà mới khang trang, rộng rãi hơn. Nhà mới không chỉ là ước mơ mà nó còn giúp bà con ổn định cuộc sống, tập trung làm ăn tại địa phương mà không cần phải xa phương lập nghiệp. 

Đầu tháng 10, anh Luân (37 tuổi, thôn Thái An, xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải) cùng gia đình dọn về sống trong căn nhà mới khang trang, rộng rãi. Anh Luân cho biết ngay sau khi UBND tỉnh Ninh Thuận hủy thu hồi đất, gia đình quyết định xây lại ngôi nhà mới rộng rãi hơn để tiện sinh hoạt.

"Gia đình có ý định xây nhà từ lâu nhưng do nằm trong quy hoạch nên không được phép xây. Do gia đình làm nghề buôn bán nông sản nên hàng hóa, ô tô rất chật chội. Sau khi được phép xây nhà, hai vợ chồng rất vui vì giờ ông bà và các cháu được sống trong căn nhà mới", anh Luân tâm sự. 

Thôn Thái An, xã Vĩnh Hải có hơn 10 ngôi nhà mới xây, sửa chữa sau khi UBND tỉnh Ninh Thuận hủy thu hồi đất. Sống trong những căn nhà mới rộng rãi, sạch đẹp là mong ước chính đáng của người dân hơn 14 năm nay nhưng không thể thực hiện được.

Tại thôn Vĩnh Trường (xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam), cuộc sống của những hộ dân trong vùng quy hoạch dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 cũng đang nhộn nhịp trở lại. Toàn thôn Vĩnh Trường có 254 hộ dân, trong đó khoảng 100 hộ chưa có đất ở, phải ở nhờ từ thời điểm quy hoạch dự án nhà máy điện hạt nhân đến nay. Vì đời sống khó khăn, nhiều gia đình phải đi nơi khác làm ăn. 

Ngay khi quyết định thu hồi đất được hủy, nhiều gia đình đã bắt đầu quay về gom góp tiền tiết kiệm, vay mượn để sửa chữa, xây mới nhà cửa, cải tạo ao để nuôi tôm, nuôi ốc ổn định cuộc sống. Nhiều căn nhà mới rộng rãi, to đẹp cũng mọc lên dọc tuyến đường vào khu dân cư của thôn. 

Trên khuôn mặt người dân, ai cũng rạng rỡ. Chị Tâm, bán tạp hóa ở thôn Vĩnh Trường, cho biết sau khi quy hoạch làm Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, người dân thôn Vĩnh Trường dự kiến được di dời lên khu tái định cư cách nơi ở cũ chừng 20km. Suốt những năm qua, bà con ở đây sống trong thấp thỏm với tâm thế sẵn sàng di dời. Nhà cửa không được xây mới, sửa chữa khiến đời sống người dân gặp khó khăn. Hiện ai cũng thoải mái, vui vẻ để tập trung đầu tư làm ăn như người xưa hay nói "an cư mới lạc nghiệp". 

Hơn 250 hộ dân thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh chủ yếu làm kinh tế nuôi trồng thủy sản ở vùng ven biển mũi Dinh. Sau khi "gỡ quy hoạch", người dân đã ổn định, yên tâm đầu tư thêm máy móc, cải tạo ao hồ để tăng diện tích nuôi thủy sản. Ông Nguyễn Khánh Đức (thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh) cho biết hiện gia đình có 5 hồ nuôi ốc hương. Nhiều lần dự định đầu tư tăng diện tích ao lên nhưng sợ đất sẽ thu hồi làm dự án. Giờ thì tôi an tâm mua thêm đất, đầu tư máy móc để nuôi thêm ốc hương. 

Theo lãnh đạo xã Vĩnh Hải, việc hủy quyết định thu hồi đất làm dự án điện hạt nhân là cơ sở để triển khai các dự án đầu tư công trình hạ tầng thiết yếu trên địa bàn, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, ổn định cuộc sống người dân.

Sau khi có thông báo của UBND tỉnh Ninh Thuận, UBND xã Vĩnh Hải (huyện Ninh Hải) và Phước Dinh (huyện Thuận Nam) đã thông tin đến các hộ dân, hướng dẫn họ thực hiện thủ tục hành chính về đất đai như: kê khai, đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất...

Ông Phan Tấn Cảnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận, cho biết sau khi tỉnh có quyết định hủy các thông báo thu hồi đất vùng dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 thì người dân ở hai địa phương này có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ theo quy định của Luật Đất đai và Luật Xây dựng. Về hồ sơ, sẽ tiếp nhận và trả kết quả tại bộ phận một cửa cấp xã và cấp huyện trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận.

Tỉnh Ninh Thuận dự kiến chi gần 300 tỷ đồng làm 6 công trình hạ tầng thiết yếu ở xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam và xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải nhằm khôi phục sản xuất, ổn định đời sống người dân vùng quy hoạch nhà máy điện hạt nhân.

Cụ thể tại xã Phước Dinh có hai công trình: mở rộng tỉnh lộ 701 Phước Dinh dài hơn 4km và xây mới ba tuyến kết nối tỉnh lộ 701 với đường ven biển qua xã tổng chiều dài 2,7km. Bốn công trình còn lại được đầu tư tại xã Vĩnh Hải, gồm: nâng cấp tỉnh lộ 702 cũ dài 2,2km; làm mới ba đường kết nối trong khu vực sản xuất của xã tổng chiều dài hơn 1,6km; xây hơn 2,1km kè chắn sóng và kè chắn lũ thôn Thái An; nâng cấp ao Bầu Tró và xây hệ thống dẫn nước từ suối Hồ Quạt về ao Bầu Tró.

Vị trí 2 dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận tại thôn Vĩnh Trường (xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam) và thôn Thái An (xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải) (Đồ họa: Ngà Trịnh).