Nghịch cảnh ruộng đồng "khát khô" bên hồ thủy lợi trăm tỷ "đắp chiếu"

Hiện nay, nhiều công trình thủy lợi được xây dựng tại Gia Lai đang chịu cảnh nước đầy hồ nhưng thiếu hệ thống kênh mương dẫn đến vùng tưới. Vì vậy, đồng ruộng, hoa màu vùng hạ du đang trong thảm cảnh "khắc khoải" chờ nước bên các đại công trình.

Cụ thể, Dự án hồ thủy lợi chứa nước Ia Rtô (thị xã Ayun Pa) được UBND tỉnh Gia Lai phê duyệt, tổng mức đầu tư khoảng 200 tỷ đồng, được thực hiện từ năm 2017-2020. Mục tiêu đầu tư xây dựng hồ này nhằm cấp nước tưới cho khoảng 120ha lúa 2 vụ, 400 ha mía và 800 ha hoa màu trên địa bàn xã Ia Rtô.

Công trình cũng kỳ vọng cấp nước sinh hoạt cho khoảng 40.000 người dân thị xã Ayun Pa, góp phần vào mục tiêu xóa đói giảm nghèo cho hơn 2.600 người dân tại xã Ia Rtô và Ia Sao. Qua đó giúp cho việc phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống người dân.

Đến nay, công trình thủy lợi Ia Rtô mới chỉ hoàn thành xây được phần thân đập, hệ thống kênh chính, hệ thống cấp nước sạch… Còn hệ thống kênh mương nội đồng để dẫn nước đến các đồng ruộng còn thiếu.

Sự thiếu đồng bộ trong việc xây dựng khiến các công trình không thể phát huy tác dụng. Trong khi phía dưới thân đập chính là hàng nghìn diện tích lúa, hoa màu đang khô hạn, phải nhờ nước trời để canh tác.

Nhiều năm nay, gia đình chị Nay Nưi (22 tuổi, trú tại buôn Chư Kroong, xã Ia Hiao, huyện Phú Thiện, Gia Lai) có gần 1ha đất lúa nước tại xã Ia Rtô. Mảnh ruộng của chị Nưi nằm ngay dưới chân đập của công trình thủy lợi Ia Rtô. Tuy nhiên, nhiều năm nay chị canh tác hoa màu đều nhờ nước trời khoảng từ tháng 4-9. Thời gian còn lại, ruộng đồng của chị cũng như trong làng đều không thể trồng các cây trồng vì nắng hạn, thiếu nước.

"Nếu có nước từ kênh thủy lợi đưa vào thì gia đình có thể trồng lúa. Nhưng vì thiếu nước nên mỗi năm gia đình chỉ trồng được vụ mỳ, đậu lúc trời mưa. Gia đình cũng mong kênh mới đưa nước đến để người dân ổn định sản xuất, phát triển kinh tế", chị Nưi chia sẻ.

Đại diện Phòng Quản lý đầu tư nông nghiệp, Ban Quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh Gia Lai cho biết: "Các dự án thường sẽ phục thuộc vào nguồn vốn nguồn vốn của Trung ương và tỉnh. Chính vì vậy, khi lên phương án đều tập trung để xây dựng phần đập và hệ thống kênh chính nhằm đảm bảo tưới tiêu cho lượng hoa màu, cây trồng trên một địa bàn rộng lớn. Sau đó, hàng năm dựa vào nguồn vốn để tiếp tục phát triển thêm hệ thống kênh nhánh".

Ông Nguyễn Hữu Quế - Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Gia Lai - cho hay: "Chúng tôi đang tiếp tục bố trí vốn để đầu tư xây dựng hệ thống kênh mương nhằm phát huy hiệu quả của các công trình thủy lợi. Về lâu dài, trong quá trình lập dự án, chúng tôi sẽ yêu cầu chủ đầu tư tính toán được hệ thống kênh mương để đưa vào dự toán. Qua đó, đập xây xong thì kênh mương cũng xong để đưa vào sử dụng".

HĐND tỉnh Gia Lai vừa có Nghị Quyết về xây dựng các hồ chứa nước và hoàn thiện hệ thống kênh mương thủy lợi trên địa bàn. Trong số, có nhiều công trình thủy lợi đã được xây dựng xong phần đập chính sẽ được đầu tư thêm vốn nhằm hoàn thiện hệ thống kênh mương của các công trình thủy lợi.

Cụ thể, chủ trương xây dựng sẽ hoàn thiện 4 hệ thống kênh của 4 hồ Ia Rtô, Tầu Dầu, Pleikeo và hồ Plei Thơ Ga là khoảng 200 tỷ đồng. Năm nay, Dự án Xây dựng các hồ chứa nước và hoàn thiện hệ thống kênh mương thủy lợi trên địa bàn tỉnh Gia Lai có tổng mức đầu tư gần 500 tỷ đồng.

Trước đó, Dân trí đã thông tin đại công trình thủy nông Ia Mơr có tổng mức đầu tư hơn 3.000 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ. Dự án được Bộ NN&PTNT phê duyệt từ năm 2005 với mong muốn sẽ đưa vùng biên giới của huyện Chư Prông (Gia Lai) và một phần của huyện Ea Súp (Đăk Lăk) phát triển về kinh tế, đảm bảo quốc phòng an ninh.

Tuy nhiên, một số kênh chính trong dự án này vẫn chưa thể xây dựng hệ thống kênh mương nội đồng để dẫn nước đến của ruộng người dân. Lý do là vùng tưới và hệ thống xây kênh nội đồng còn vướng diện tích đất lâm nghiệp chưa được chuyển đổi.