Mẹ Việt Nam anh hùng 110 tuổi: Xuân này, mẹ vẫn đợi con về!

Nỗi đau của mẹ

Chúng tôi đến thăm mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Tân (còn gọi là mẹ Lự, xã Tân Sơn, Đô Lương, Nghệ An) vào một ngày đầu năm. Xuân này, mẹ tròn 110 tuổi. Cú ngã 2 năm trước khiến mẹ bị thương nặng ở chân, không thể đi lại được.

Mẹ nằm trên giường, trùm chăn kín mít. Người già thường sống bằng ký ức. Có những phần ký ức đã bị xóa mờ bởi tuổi tác và thời gian, nhưng ký ức về hai đứa con trai yêu quý ra đi vì nghĩa lớn vẫn luôn thường trực trong mẹ.

Năm 1967, mẹ tiễn người con trai cả Nguyễn Tất Tân (SN 1942) vào chiến trường B. Một năm sau, người con trai thứ 3 Nguyễn Tất Văn (SN 1951) tòng quân nhập ngũ ở cái tuổi 17.

Chiến tranh kết thúc, mẹ đợi mãi không thấy các anh về. "Chắc chúng nó lạc đơn vị hay bị thương, đang an dưỡng ở đâu đó thôi!", mẹ tự động viên mình và chờ đợi. Nhưng rồi, niềm hi vọng đó mãi mãi không trở thành sự thật...

"Năm 1969, vào dịp gần Tết như thế này, năm đó trời rét lắm, chỉ trong vòng 1 tháng, mẹ tôi nhận được giấy báo tử của anh Tân và anh Văn. Hai anh hi sinh chỉ cách nhau có 2 ngày. Thời gian đó mẹ tôi như hóa điên vì nỗi đau quá lớn.

Có những lần đi làm đồng, mẹ ngất ngay ngoài bờ ruộng. Phải đến 2 năm sau mẹ dần bình tĩnh lại và chấp nhận sự thật các anh không thể trở về được nữa", ông Nguyễn Tất Chương (SN 1954) người con trai út, hiện đang chăm sóc, phụng dưỡng mẹ, nhớ lại.

Năm 2014, Chủ tịch Nước Trương Tấn Sang đã ký quyết định phong tặng danh hiệu Bà Mẹ Việt Nam anh hùng cho mẹ Nguyễn Thị Tân vì những cống hiến, hi sinh cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Suốt hơn 50 năm trôi qua, mẹ vẫn đau đáu tâm nguyện tìm và đưa các con trở về. Nhưng tờ giấy báo tử chỉ vỏn vẹn một câu "hi sinh ở mặt trận phía Nam", mẹ biết nơi đâu mà tìm?

Sau nửa thế kỷ, mẹ đón con về

Thực hiện tâm nguyện của mẹ, các con, cháu dốc sức tìm kiếm hài cốt liệt sĩ Nguyễn Tất Tân, Nguyễn Tất Văn nhưng không có kết quả. Giữa năm 2019, tình cờ cháu gái của mẹ thấy một trang facebook có đăng tải thông tin về tấm bia mộ mang tên Nguyễn Nhật Tân, SN 1942, quê xã Tân Sơn, Đô Lương, Nghệ An. Theo thông tin của người đăng tải thì phần mộ liệt sĩ Nguyễn Nhật Tân được an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ Châu Thành (Tây Ninh).

"Chúng tôi lên huyện xin rà soát thì thấy trong danh sách liệt sĩ của xã Tân Sơn không có ai tên là Nguyễn Nhật Tân. Mẹ tôi kể lại, anh Tân có năng khiếu văn nghệ, trước khi nhập ngũ có tham gia đoàn kịch của ngành than ở Quảng Ninh và có lấy nghệ danh Nhật Tân. Có thể khi vào quân ngũ, anh thường lấy tên này nên khi hi sinh, đồng đội đã an táng và lập bia mộ mang tên Nguyễn Nhật Tân", ông Chương kể.

Sau 3 tháng khớp nối thông tin từ nhiều nguồn, nhiều đơn vị, gia đình ông Chương càng có cơ sở để khẳng định hài cốt được an táng dưới tên Nguyễn Nhật Tân chính là liệt sĩ Nguyễn Tất Tân.

Tháng 11/2019, ông Chương cùng các con vào nghĩa trang, xin đặt lại tấm bia về đúng tên thật của liệt sĩ cùng lời hứa sớm đưa anh về với mẹ!

Tháng 9/2020, sau nhiều thủ tục, hài cốt liệt sĩ Nguyễn Tất Tân được người thân cất bốc và đưa về quê nhà. Ngày đưa anh về, mẹ như khỏe hẳn ra. Đón nhận hài cốt người con trai thân yêu được bọc trong lá cờ Tổ quốc, đôi tay mẹ run run. Mẹ ôm anh vào lòng, như thủa anh vừa mới chào đời. Mẹ khóc, tiếng khóc như tắc nghẹn không thể bật ra ngoài, chỉ có nước mắt chảy tràn gò má đã hõm sâu...

"Tân ơi, mẹ đợi được con về rồi. Răng không đưa em Văn về với mẹ con ơi", mẹ khóc, nỗi đau chiến tranh chưa từng liền sẹo lại buốt nhói.

Hàng xóm láng giềng đến thăm, đứng chật cả sân, chia sẻ với mẹ niềm vui đoàn tụ đứa con cách biệt ngót nửa thế kỷ mà nước mắt giàn giụa. Anh đã về đây, với mẹ già, với các em, với hàng xóm thân thuộc sau hơn 50 năm...

Đón người con trai cả trở về nhưng niềm vui của mẹ chưa trọn vẹn. Khi có khách, mẹ khó nhọc mở đôi mắt đã mờ đục ra, hỏi "Thằng Văn về hử?". Ông Chương đỡ lời "Các cháu đến thăm mẹ đây. Anh Văn còn chưa về". Khuôn mặt mẹ chùng xuống: "Đưa thằng Văn về cho mẹ. Hắn đi lâu quá rồi...".

"Mẹ nhớ các anh, mẹ khóc, bảo tìm anh Văn đưa về cho mẹ, tôi cũng đứt từng khúc ruột. Thông qua thông tin do đồng đội cũ của anh cung cấp thì anh Văn chiến đấu, hi sinh ở Quảng Trị. Sau này, qua nhiều năm, khu vực an táng bị sạt lở, các liệt sĩ được di dời đến khu vực an táng mới. Chúng tôi cũng đã tìm nhiều nghĩa trang nhưng chưa thể giúp mẹ thỏa được ước nguyện", người em trai nghẹn ngào.

Mẹ dặn vợ chồng người con út Tết này gói thêm bánh chưng để "anh mày về còn ăn". Mẹ vẫn thường trực niềm tin con mẹ sẽ trở về, dẫu hơn nửa thế kỷ đã trôi qua. Ở cái tuổi xưa nay hiếm, mẹ có thể quên nhiều thứ nhưng làm sao quên được núm ruột của mình. Mẹ còn bao nhiêu năm nữa để chờ đợi...

Hoàng Lam