Mất đất, lở nhà vì “cát tặc”

Mất đất, sạt lở đụng móng nhà

“Cát tặc” ngang nhiên khai thác cát trên dòng sông Cái

Tại xã Diên Phú, ông Hồ Đắc Thuần, cán bộ địa chính xã, phụ trách tài nguyên môi trường, cho biết: “Tình trạng khai thác cát trên địa bàn những năm gần đây diễn ra cực kỳ phức tạp. Việc khai thác cát trái phép gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng như sạt lở nhà, sụp bờ sông. Nếu tình trạng khai thác cát tiếp tục kéo dài thì trong một vài năm nữa sẽ để lại hậu quả khôn lường”.

Theo ông Thuần, diện tích đất sạt lở do khai thác cát trong những năm qua chưa thống kê được số liệu chính xác, nhưng nằm ở khoảng 5.000 - 6.000m2. 10 hộ dân có diện tích đất bị sạt lở, trong đó có nhà bị nặng nhất thì sạt lở đất vào tận móng nhà.

Anh Nguyễn Lê Thanh Giang, một người dân khác, đồng tình: “Những đối tượng khai thác cát trái phép hoạt động từ khoảng 5 giờ sáng đến 8 giờ đêm, những hôm có trăng sáng có khi chúng làm đến tận quá 12 giờ đêm mới thôi. Máy nổ ầm ĩ, người dân không ngủ được. Mỗi khi ghe chở cát chạy qua, dòng sông lại dậy sóng đánh vào hai bên bờ khiến cho đất đai, vườn tược lại càng dễ bị sạt lở. Bức xúc lắm nhưng biết làm sao đây? Bây giờ mong nhất là có đất tái định cư, sống cho yên ổn chứ giờ sạt đến móng nhà rồi”.

Tại xã Diên Lạc (Diên Khánh), không khó để nhận thấy gần cả chục chiếc ghe đang ngang nhiên hút cát, tiếng máy nổ  ầm ĩ náo động cả một khúc sông. Do khai thác cát trái phép diễn ra kéo dài và liên tục nên mỗi mùa mưa lũ, nhiều diện tích đất vườn và cả nhà ở của người dân nơi đây cũng đã bị sạt lở, đe dọa trực tiếp đến đời sống người dân.

Khó ngăn chặn “cát tặc”

Theo báo cáo từ Phòng Môi trường huyện Diên Khánh, trong năm 2010, đội kiểm tra liên ngành huyện đã xử lý 21 trường hợp vận chuyển, 8 trường hợp khác thác trái phép, 1 trường hợp không đúng thiết kế mỏ; tịch thu 2 xe cọc cạch, 7 ghe hút cát, 4 đầu hút và khoảng 200m vòi ống hút; phạt gần 95 triệu đồng. Từ đầu năm 2011 đến nay, đội đã xử lý 16 trường hợp vận chuyển, tịch thu 1 ghe hút cát, phạt gần 21 triệu đồng.

Tuy nhiên, tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn vẫn rất “nóng”, các đối tượng ngày càng có những thủ đoạn tinh vi nhằm qua mặt cơ quan chức năng, vì thế gây không ít khó khăn trong quá trình ngăn chặn, xử lý.

Khi khai thác cát trên sông, mỗi ghe thường có hai người, một ở trên cảnh giới, một người ở dưới điều khiển ống hút cát. Nếu có bóng dáng của lực lượng chức năng là ngay lập tức chúng cho chìm ghe bằng cách xả nước đầy vào ghe. Đến khi lực lượng chức năng đi khỏi, chúng mới cho ghe khác tới, dùng máy hút cát từ trong ghe chìm qua để trục vớt lại ghe và lại tiếp tục khai thác.

Theo ông Hồ Đắc Thuần thừa nhận tình trạng trên và khẳng định việc bắt ghe không hề dễ dàng. Trên địa bàn xã có 2 địa điểm mua bán cát là ở thôn 1 xã Diên Phú. Những điểm khai thác cát hầu hết đều giáp ranh với các xã như Vĩnh Trung, Vĩnh Thạnh… của TP Nha Trang. Biết có người của xã tuần tra thường xuyên nên “cát tặc” khi hút cát thì hút trên địa bàn Diên Phú, nhưng lại tập kết qua một số xã của TP Nha Trang để tiêu thụ, nên chính quyền cũng “bó tay”.

Bà Võ Thị  Thu, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Diên Khánh, cho biết: “Nạn hút cát là một trong nhiều nguyên nhân gây ra sạt lở. Để hạn chế tình trạng này, chúng tôi đã thường xuyên tiến hành kiểm tra và xử lý nhiều vụ việc liên quan đến khai thác cát trái phép. Tuy nhiên, “cát tặc” vẫn ngang nhiên hoành hành”.

Với tình trạng khai thác cát trái phép của “cát tặc” như hiện nay, không ai dám chắc sau mùa mưa lũ năm nay, sẽ không có nhà nào sống ven bờ sông Cái rơi vào cảnh mất đất, mất nhà. 

Nguyễn Thành Chung