Lợi ích giữa thủy điện và thủy lợi còn mâu thuẫn

Theo ông Nguyễn Minh Tuấn - Chi Cục trưởng Chi cục thủy lợi tỉnh Quảng Nam: Vụ hè thu 2013 tỉnh Quảng Nam có kế hoạch sản xuất hơn 43.000 ha lúa và gần 60.000 ha màu. Trong đó diện tích đất sản xuất nông nghiệp được tưới khoảng 38.000 ha lúa và 12.000 ha màu, diện tích cây trồng vụ hè thu còn lại chủ yếu sử dụng bằng nước trời.

Về thời vụ gieo trồng, theo kế hoạch, vụ hè thu 2013 tại Quảng Nam bắt đầu gieo sạ từ ngày 15/5 đối với khu vực sử dụng nước từ các hồ chứa; từ ngày 20/5 đối với khu vực sử dụng nguồn nước từ các trạm bơm, tập trung nhiều nhất ở hạ lưu sông Vu Gia - Thu Bồn.

Theo dự báo của ngành khí tượng thủy văn, vụ hè thu 2013 khu vực Trung bộ nói chung và Quảng Nam – Đà Nẵng nói riêng sẽ có nhiều đợt hạn hán nghiêm trọng, lượng mưa thấp hơn trung bình nhiều năm, khả năng xảy ra lũ tiểu mãn ít, dòng chảy các sông chỉ đạt khoảng 60-70 % trung bình nhiều năm; khả năng xâm mặn lớn tại các cửa sông ảnh hưởng lớn đến sản xuất vụ hè thu….

Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Nam dự báo, do lượng mưa thấp, dòng chày của các sông trên địa bàn giảm so với trung bình nhiều năm từ 30-40%, từ đó dẫn đến khả năng xâm mặn lớn ở các cửa sông; điều này sẽ gây thiếu nước cho 11.000 ha lúa hè thu và giai đoạn cuối vụ.

Để đảm bảo đủ lượng nước tưới cho vụ sản xuất hè thu theo như kế hoạch, Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Nam đã tập trung nhiều biện pháp chống hạn, chống nhiễm mặn; trong đó chủ yếu tập trung các giải pháp phi công trình và công trình như: chuyển đổi cơ cấu giống, tuyên truyền nhân dân tiết kiệm nước và gieo sạ đúng lịch thời vụ, có kế hoạch xả nước theo từng đợt nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả đối với nguồn nước xả bổ sung trên hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn từ các hồ thủy điện, tiến hành nạo vét các đoạn sông, kênh bị ách tắt dòng chảy, kênh dẫn về bể hút các trạm bơm trên hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn, đắp các đập ngăn mặn trên sông Vĩnh Điện để đảm bảo giữ ngọt cho các trạm bơm điện hoạt động, đắp đập tạm trên sông Quảng Huế nhằm tăng cường lượng nước hạ lưu sông Vu Gia…

Đối với việc cung cấp nước sinh hoạt cho nhân dân TP Đà Nẵng, đại diện Công ty cấp thoát nước Đà Nẵng cho biết nguồn nước cung cấp cho sinh hoạt của TP hiện tại là nguồn nước thô lấy từ trạm Cầu Đỏ và An Trạch. Hiện nay hệ thống điện cung cấp cho trạm An Trạch chưa có phương án chống sự cố (mất điện), nếu có xảy ra sự cố thì việc lấy nước cung cấp cho sinh hoạt của TP sẽ bị gián đoạn; trong khi nguồn nước tại Cầu Đỏ bị nhiễm mặn do ảnh hưởng của việc tích nước tưới nước cho nông nghiệp vùng hạ du sông Vu Gia - Thu Bồn và phụ thuộc vào mức xả nước của các thủy điện thượng lưu.

Tại cuộc hợp, đại diện lãnh đạo hai Sở NN&PTNT Quảng Nam và Đà Nẵng đề xuất Bộ NN&PTNT hỗ trợ kinh phí để thực hiện các biện pháp chống hạn vụ sản xuất hè thu; sớm triển khai thực hiện biện pháp công trình bán kiên cố trên Quảng Huế nhằm đảm bảo phân lưu trong mùa kiệt (20% về Thu Bồn và 80% về Vu Gia); giao Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Nam từ 1/6 đến 31/8 tùy tình hình thời tiết làm việc với EVN, các nhà máy thủy điện có lịch điều tiết cụ thể của các nhà máy thủy điện phù hợp với việc sử dụng nước ở hạ du; trong trường hợp nguồn nước sông Vu Gia không đảm bảo sử dụng cho sinh hoạt và sản xuất khu vực hạ lưu sông Vu Gia (bao gồm cả TP Đà Nẵng), chỉ đạo nhà máy thủy điện Đăk Mi 4 phải thực hiện xả nước qua cống xả sâu với lưu lượng và thời lượng cụ thể theo đề nghị của UBND tỉnh Quảng Nam và TP Đà Nẵng nhằm bổ sung nguồn nước cho sông Vu Gia phục vụ sản xuất và sinh hoạt; sớm ban hành quy trình vận hành các hồ chức thủy điện trong mùa kiệt đối với các hồ thủy điện bậc thang trên hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn.

Tại cuộc họp, đại diện đoàn công tác của Bộ NN&PTNT đề nghị tỉnh Quảng Nam và TP Đà Nẵng tập trung cho công tác chống hạn, chống xâm mặn ở các cửa sông bằng các biện pháp cụ thể như: quan tâm xây dựng một số công trình  thủy lợi mới, nhất là các hồ chứa hỗ trợ cho mùa khô và các trạm cung cấp nước, các đập vùng hạ lưu Vu Gia - Thu Bồn để ngăn chặn ngập mặn; thực hiện đúng lịch gieo trồng vụ hè thu bắt đầu từ 15 đến 31/5; sử dụng nguồn có sẳn và điều tiết phù hợp cho hạ du.

Theo ông Đặng Duy Hiển - Phó vụ trưởng Vụ Quản lý công trình thủy lợi - Tổng Cục thủy lợi (Bộ NN&PTNT), hai địa phương cần tiếp tục rà soát, bổ sung hoàn chỉnh phương án chống hạn; chuẩn bị giống đảm bảo cơ cấu giống trong sản xuất hè thu và nạo vét các công trình thủy nông nội đồng; phát động phong trào ra quân làm thủy lợi chống hạn; Công ty cấp thoát nước chủ động Đà Nẵng bơm nước trong thời gian xả nước của các nhà máy thủy điện để tăng lượng lưu trữ để đảm bảo cung cấp đủ nước sinh hoạt của nhân dân hết màu khô năm nay…

Công Bính