Kiểm tra ô nhiễm bất thường tại đập dâng thủy lợi ngàn tỷ

Trước đó vào ngày, 13 và 14/5/2019, trên địa bàn huyện Vũ Quang có mưa lớn; đến ngày 16/5/2019, nước tại đập dâng Vũ Quang (đập dâng của đại Dự án công trình thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang) chuyển màu đỏ đục bất thường, chứa nhiều váng, có mùi hôi thối.

Đáng nói, tại đập dâng có Nhà máy nước Vũ Quang sử dụng nguồn nước sông Ngàn Trươi để sản xuất nước sinh hoạt, ăn uống cung cấp cho hàng trăm hộ gia đình và tất cả các cơ quan hành chính sự nghiệp đóng trên địa bàn thị trấn Vũ Quang. Ngoài ra, nước từ đập dâng được lấy vào kênh phục vụ cho việc tưới tiêu của nhiều huyện, xã trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.

Nghiêm trọng hơn, khoảng từ ngày 20/7, nước ở đập dâng Ngàn Trươi chuyển sang màu nâu đục, mùi thối bốc lên nồng nặc khiến người dân ở thị trấn Vũ Quang không thể chịu nổi.

Trước tình hình trên, UBND tỉnh đã có văn bản số 1797/STNMT – CCMT yêu cầu Sở TN&MT phối hợp với huyện Vũ Quang và các đơn vị liên quan tiếp tục thực hiện kiểm tra, đánh giá chất lượng, diễn biến nguồn nước hồ Ngàn Trươi và đập dâng Ngàn Trươi, làm rõ nguyên nhân nguồn nước bị ô nhiễm và có biện pháp xử lý triệt để, đảm bảo chất lượng nguồn nước và môi trường trong khu vực; kiểm tra, giám sát việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường đối với Dự án Hệ thống thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang (đầu mối hồ Ngàn Trươi, đập dâng Vũ Quang và hệ thống kênh), việc xả thải của các dự án có liên quan trong khu vực, xử lý nghiêm các vi phạm về bảo vệ môi trường theo thẩm quyền.

Sáng 28/7, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơn, Cục trưởng Cục Xây dựng công trình (Bộ NN&PTNT) Nguyễn Hải Thanh có chuyến thị sát kiểm tra hiện tượng nguồn nước chuyển màu bất thường tại công trình thủy lợi Ngàn Trươi.

Đoàn đã trực tiếp kiểm tra nguồn nước tại công trình hồ đầu mối hồ chứa nước Ngàn Trươi, phía sau cống xả hồ Ngàn Trươi, đập dâng Vũ Quang, hệ thống kênh dẫn nước công trình thủy lợi Ngàn Trươi, hệ thống xử lý, thoát nước thải tại Nhà máy sản xuất, chế biến gỗ MĐ, HDF Thanh Thành Đạt.

Qua kiểm tra tại các vị trí: Phía sau cống xả đập chính Ngàn Trươi, đập dâng Vũ Quang, hệ thống kênh dẫn nước từ đập dâng Vũ Quang (dài hơn 16km) cho thấy nước có màu nâu đục bất thường và bốc mùi hôi thối nồng nặc.

Trong 10 ngày phải tìm ra nguyên nhân

Cũng trong sáng ngày 28/7, sau quá trình kiểm tra, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh đã chủ trì cuộc họp với lãnh đạo Bộ NN&PTNT, các sở ban ngành tỉnh Hà Tĩnh. Tại buổi làm việc còn có, đại diện Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 4 – Ban 4 (chủ đầu tư công trình đầu mối hồ chứa nước Ngàn Trươi) và Công ty Thanh Thành Đạt (chủ đầu tư Nhà máy sản xuất, chế biến gỗ MĐ, HDF Thanh Thành Đạt) – một trong những cơ sở sản xuất đầu nguồn Ngàn Trươi.

Phát biểu tại cuộc họp, đại diện Ban thủy lợi 4 cho biết, công trình hồ đầu mối Ngàn Trươi cơ bản hoàn thành từ tháng 2/2017 và bắt đầu tích nước, vận hành phục vụ sản xuất nông nghiệp, dân sinh, giảm lũ cho hạ du.

Tuy nhiên, từ 15/5/2019, trên đập dâng Vũ Quang và kênh chính Ngàn Trươi thấy có diễn biến bất thường về màu nước có màu nâu đục. Đặc biệt từ ngày 20/7 đến nay, hiện tượng nước nâu đục, bốc mùi hôi thối càng đậm đặc. Tại thời điểm đó, nước trên lòng hồ Ngàn Trươi (hồ tích nước) màu trong xanh bình thường.

Ngày 27/7, Ban thủy lợi 4 đã thuê đơn vị độc lập tiến hành lấy 6 mẫu nước quan trắc tại 4 điểm thuộc khu vực này. Hiện đang chờ kết quả phân tích. Theo lãnh đạo Ban thủy lợi 4, việc lấy mẫu độc lập này là để đối chiếu với kết quả quan trắc của Sở TN&MT Hà Tĩnh lấy trước đó. Nếu 2 kết quả có những thông số khác nhau thì có cơ sở để đổi chiếu.

Còn theo Giám đốc Công ty Thanh Thành Đạt Trần Quang Luận, tại thời điểm nước chuyển màu nâu đục, mùi hôi thối (tháng 5/2019), nhà máy đang trong quá trình hiệu chỉnh, chưa vận hành sản xuất. Vì vậy, không thể nói nguyên nhân ô nhiễm nguồn nước là do hoạt động xả thải của nhà máy.

Liên quan hiện tượng nước tại đập dâng thuộc công trình thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang chuyển màu đỏ đen, bốc mùi hôi thối trong thời gian gần đây, Sở TN&MT  Hà Tĩnh cho biết, đã nắm tình hình và lấy 5 mẫu nước tại 5 vị trí. Số liệu quan trắc 1 vài thông số có vượt, đặc biệt là thông số sắt hơi cao.

Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh yêu cầu các cơ quan chức năng liên quan phải nhận diện, đánh giá khách quan tác động nào làm chuyển nguồn nước trong xanh sang nâu đục kéo dài (từ 15/5 đến nay)? với khối lượng lớn như vậy tác nhân sẽ như thế nào?

“Chúng ta phải nhận diện, đánh giá khách quan những tác động nào khiến nước từ trong xanh chuyển sang màu nâu đục xảy ra trong thời gian kéo dài 2 tháng rưỡi. Đặc biệt, tổng lưu lượng nước chảy từ đập dâng đến kênh mương, ra ruộng đồng lớn như vậy thì tác động như thế nào. Đây là vấn đề lớn bắt buộc chúng ta phải tập trung trả lời càng sớm càng tốt; trả lời dứt khoát, công tâm, khách quan, trung thực, đảm bảo khoa học, kịp thời” – Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh nhấn mạnh.

Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơn đề nghị các cơ quan chức năng kế thừa những số liệu quan trắc đã thực hiện trước đó cùng với lấy mẫu thời điểm hôm nay tổng hợp khách quan hơn nữa. Thành lập tổ xử lý do Giám đốc Sở TNMT làm tổ trưởng cùng với chuyên gia của Bộ NN&PTNT và các ngành, địa phương, đơn vị có liên quan. Tổng hợp toàn diện và tích hợp để tìm nguyên nhân các tác nhân gây ô nhiễm.

Việc lấy mẫu đảm bảo khách quan nhất, vị trí lấy mẫu phải thảo luận tập thể cùng chia mẫu, cùng lưu giữ mẫu… Thời gian 10 ngày (tính từ 28/9) phải có kết luận.

Tiến Hiệp - Văn Dũng