Không thể xé lẻ dự án bô xít để “né” Quốc hội!

“Các dự án bô xít không... liên quan đến nhau!” 

Đại biểu Nguyễn Đăng Trừng (TPHCM) đã khơi mào vấn đề khai thác bô xít ngay từ đầu phiên chất vấn. Theo ông Trừng, Nghị quyết 66 của Quốc hội ghi rõ, dự án có tổng mức đầu tư hơn 20 ngàn tỉ đồng sẽ phải trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, vậy dự án khai thác, phát triển bô xít ở Tây Nguyên có tổng mức đầu tư hơn 20 ngàn tỉ đồng, tại sao Bộ Công thương không đề nghị Chính phủ  trình dự án ra Quốc hội?

Theo ông Hoàng, các dự án bô xít ở Tân Rai, Nhân Cơ có tổng mức đầu tư 12 ngàn tỉ đồng, không phải trình ra Quốc hội. Sau này, các dự án Đăk Nông 2, 3, 4 có công suất 1,5-2 triệu tấn alumin vốn đầu tư có khả năng vượt quá 20 ngàn tỉ đồng, sẽ phải trình ra Quốc hội. Dự án đường sắt cũng tương tự như vậy.

Đại biểu Nguyễn Đăng Trừng chưa “thông” với trả lời của Bộ trưởng Hoàng, tiếp tục đứng dậy: “Tôi không đồng ý giải thích của Bộ trưởng. Khai thác bô xít gồm cả 3 giai đoạn, 12 dự án, về bản chất gắn bó chặt chẽ và hệ thống với nhau, chỉ khi Bộ Công thương tách ra, nó mới độc lập và nhỏ hơn 20 ngàn tỉ đồng”.

Đại biểu Vũ Văn Ba (Khánh Hoà) cũng không đồng ý với trả lời của Bộ trưởng Hoàng vì theo ông, nếu không khai thác bô xít chắc chắn sẽ không nghĩ đến việc làm đường tàu. Ông Ba cho rằng, không thể tách thành các nhóm để kinh phí thấp hơn hạn mức thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội.

Theo ông Hoàng, ngay dự án alumin không cần phải có dự án đường sắt mới hoạt động được vì theo qui hoạch ở qui mô ban đầu có thể vận chuyển bằng ô tô. Chỉ sau này mới tính đến đường sắt, nhưng cũng không phải là đường sắt chuyên dụng mà là đường sắt cho vận tải đa dụng!

Đến lượt nữ đại biểu Phạm Thị Loan bày tỏ sự lo ngại thông qua việc đặt vấn đề, alumin vẫn là thô, hiệu quả chưa thấy bao nhiêu, trong khi lại gây ra nhiều lo ngại. Từ đó, bà Loan nêu câu hỏi, khai thác bô xít như vậy có phải là đi ngược chủ trương hạn chế xuất khẩu khoáng sản thô?

“Với hàm lượng ô xít nhôm 98,2% alumin không thể gọi là quặng thô”, ông Hoàng đáp lại. Theo vị Bộ trưởng Công thương, không có tài liệu nào trên thế giới nói alumin là thô.

Trả lời của Bộ trưởng Hoàng vẫn không thuyết phục được đại biểu Loan. Nữ đại biểu Hà Nội này cho rằng, alumin vẫn là bán thành phẩm và từ alumin đến nhôm còn cần đến một quá trình dài, với nhiều chế phẩm nữa và như thế là thiệt hại cho đất nước.

Tăng giá điện để dân... tiết kiệm (!?)

Đại biểu Đàm Thị Mỹ Hương (Ninh Thuận) “bắn” cho Bộ trưởng Công thương một tràng vấn đề liên quan đến việc điểu chỉnh tăng giá điện. Bà Hương tỏ ý nghi ngờ “quảng cáo” của Bộ Công thương điều chỉnh giá bậc thang theo hướng trợ giá cho người nghèo.

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng đáp lời, việc hạ bậc thang đầu tiên từ 100kwh xuống 50kwh là dựa trên tính toán, tỷ lệ hộ nghèo cả nước hiện chiếm 12,1%. Trong khi đó, theo thống kê của ngành điện, hiện vẫn có 23% số hộ dùng dưới 50kwh/tháng, ở những nơi hợp tác xã bán điện thì thậm chí tới 50% gia đình dùng dưới chỉ số này.

“Như vậy thì ngành điện đã bù lỗ cho cả những đối tượng không phải là nghèo”, ông Hoàng cho rằng với mức giá mới, hộ dùng trong khoảng 50kwh chi phí chỉ tăng 2.000đ/tháng, hộ dùng 100kwh cũng chỉ tốn thêm 18.000đ/tháng.

Trần tình về việc này, Bộ trưởng Công thương cũng khẳng định đã rất thận trọng khi xây dựng biểu giá điện. Duy trì giá điện cũ, theo ông Hoàng, sẽ không thu hút được người tham gia vào quá trình cổ phần hóa, không ngân hàng nào muốn cho vay để phát triển điện và cũng không khuyến khích việc tiết kiệm điện.

Đại biểu Hương “châm ngòi” tiếp về việc tính giá bán điện giờ cao điểm và điều chỉnh khung giờ tăng thêm 2 tiếng đồng hồ vào buổi sáng và 3 tiếng đồng hồ vào buổi chiều. “Bộ trưởng nói nguyên tắc tăng không ảnh hướng lớn đến nền kinh tế, nhà sản xuất, doanh nghiệp. Nhưng vừa rồi tôi nghe cử tri kêu quá vì giá điện đẩy giá thành sản phẩm lên rất cao, nhiều doanh nghiệp khó xoay xở?”, bà Hương đặt câu hỏi.

“Giờ cao điểm không do ngành điện nghĩ ra cũng không phải do Bộ Công thương nghĩ mà do diễn biến thực tế của phụ tải. Trước đây, giờ cao điểm rơi vào 4 tiếng buổi tối. Nay sản xuất, dịch vụ phát triển thì biểu đồ tiêu thụ dịch chuyển dần, rơi vào 2 tiếng buổi sáng. Cao điểm tiêu thụ điện lúc này còn hơn buổi tối, có khi cao hơn 900MW” - ông Hoàng đáp lời.

Vị Bộ trưởng cảnh báo, trong bối cảnh điện chưa đủ cung cấp, tăng phụ tải giờ cao, điện sẽ tiếp tục xảy ra sụt áp, thiếu điện. Quy định chia khung giá giờ cao điểm là để khống chế, khuyến khích doanh nghiệp điều chỉnh giờ sản xuất để tránh căng thẳng giờ phụ tải.

Đại biểu Phạm Thị Loan (TP Hà Nội) nhắm vào vấn đề cơ cấu ngành điện. Chủ trương cổ phần hóa Tập đoàn điện lực (EVN) nhằm huy động xã hội tham gia, chống độc quyền trong lĩnh vực này. Việc Bộ Công thương vừa cho phép EVN thành lập một số công ty con như Tổng công ty truyền tải, mua bán điện bà Loan cho là cách đi ngược.

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng lý giải, việc cơ cấu lại EVN trong bối cảnh hiện tại phải thận trọng và việc EVN vừa lập một số công ty con cũng là để tái cơ cấu, hình thành 3 khâu sản xuất - truyền tải - phân phối, là phù hợp lộ trình.

Bà Loan “phản pháo” cho rằng, đề án cải cách tập đoàn chưa được thông qua mà EVN lại thành lập những đơn vị mới là trái luật. Bộ trưởng Công thương giải thích, đề án tái cơ cấu ngành điện Bộ đang trình Chính phủ nhưng việc thành lập Tổng công ty truyền tải thì đã được phê duyệt trước đó.

Dân trí tiếp tục cập nhật diễn biến phiên chất vấn Bộ trường Công thương vào sáng mai, 12/6.

Cấn Cường - Phương Thảo