Khai mạc Hội nghị cấp cao Á – Âu ASEM 10

Tham dự Hội nghị có lãnh đạo cấp cao của 53 thành viên Diễn đàn hợp tác Á - Âu (ASEM), gồm 21 quốc gia châu Á, 30 quốc gia châu Âu và Liên minh châu Âu (EU) cùng Ban Thư ký ASEAN.

Đoàn đại biểu Cấp cao Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu tham dự Hội nghị.

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Herman Van Rompuy, Thủ tướng nước chủ nhà Italia Matteo Renzivà Chủ tịch Ủy ban châu Âu José Manuel Barroso đồng chủ trì Lễ đón chính thức các nhà Lãnh đạo ASEM với nghi thức trang trọng.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Herman Van Rompuy đã nêu bật những thành tựu quan trọng của Diễn đàn kể từ Hội nghị Cấp cao ASEM 9 tại Viêng Chăn, Lào, năm 2012, tiếp tục đề cao vai trò của ASEM là một cơ chế hợp tác, đối thoại hàng đầu giữa hai châu lục. Chủ tịch Hội đồng châu Âu nhấn mạnh, với chủ đề “Đối tác trách nhiệm vì tăng trưởng và an ninh bền vững”, Hội nghị ASEM 10 sẽ đề ra những biện pháp đẩy mạnh hợp tác trên cả 3 trụ cột là đối thoại chính trị, hợp tác kinh tế và hợp tác trên các lĩnh vực khác, hướng tới kỷ niệm 20 năm hình thành và phát triển của Diễn đàn ASEM vào năm 2016.

Trong các phát biểu tiếp theo, Thủ tướng nước chủ nhà Italia và Lãnh đạo của các thành viên điều phối Mông Cổ, Malaysia và Ủy ban châu Âu cùng Lào với tư cách nước chủ nhà ASEM 9, nhấn mạnh tầm quan trọng cần gia tăng hợp tác và đóng góp của ASEM trước những chuyển biến nhanh chóng, khôn lường ở hai châu lục và thế giới.

Sau Lễ khai mạc, các nhà Lãnh đạo đã tiến hành phiên họp phiên toàn thể thứ nhất về “Thúc đẩy hợp tác kinh tế-tài chính thông qua tăng cường kết nối Á-Âu”. Hội nghị đánh giá kinh tế thế giới đang dần phục hồi, tuy nhiên còn thiếu bền vững, không đồng đều và tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó kinh tế châu Á tiếp tục là động lực của tăng trưởng toàn cầu và cải cách cơ cấu ở châu Âu đang tạo cơ sở để tăng trưởng mạnh hơn về trung hạn. Hội nghị nhất trí cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách kinh tế - tài chính, thúc đẩy việc sớm thông qua Hiệp định thuận lợi hóa thương mại của WTO và tăng cường phối hợp chính sách với G-20, nhằm thúc đẩy tăng trưởng bền vững, mạnh mẽ, cân bằng và đồng đều. Hội nghị đặc biệt đề cao việc kết nối giữa hai châu lục trên cả ba phương diện hạ tầng cơ sở, thể chế và con người, cũng như khả năng tăng cường hợp tác, kết nối kỹ thuật số, hàng không, hợp tác vũ trụ…

Tại phiên toàn thể thứ hai về “Đối tác Á-Âu ứng phó với các vấn đề toàn cầu trong một thế giới gắn kết”, các nhà Lãnh đạo đều cho rằng các thách thức toàn cầu ngày càng trở nên gay gắt hơn, đặc biệt là biến đổi khí hậu - thách thức lớn nhất của nhân loại trong Thế kỷ 21, thiên tai, dịch bệnh, an ninh về lương thực, nguồn nước và năng lượng, dân số gia tăng nhanh... Tất cả các thách thức đang tác động sâu sắc và nhiều chiều đến mọi quốc gia và mọi châu lục, cản trở nỗ lực hoàn tất các Mục tiêu thiên niên kỷ.

Trong phát biểu đề dẫn tại phiên 2 cùng Tổng thống Hàn Quốc, Thủ tướng Đức và Thủ tướng Malta, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh, chỉ trong hơn một thập niên đầu Thế kỷ 21, nhân loại đang phải ứng phó với nhiều thách thức toàn cầu gay gắt, phức tạp hơn bao giờ hết. Đó là cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính trầm trọng nhất trong hơn 100 năm qua, thảm họa kép động đất sóng thần ở Nhật Bản, rồi mới đây là siêu bão Hayan tàn phá đất nước Philippines, và nay là Ebola tại châu Phi - đại dịch lớn nhất từng xảy ra. Tất cả các thách thức đan xen với nhau, gây nên những hệ quả khôn lường về kinh tế, xã hội, chính trị, an ninh..., cản trở nỗ lực duy trì hòa bình, ổn định, phục hồi kinh tế và cuộc sống của người dân ở mọi khu vực.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề xuất, để phối hợp hành động đóng góp vào những nỗ lực chung toàn cầu, ASEM cần xác định phát triển bền vững là nội hàm quan trọng của hợp tác ứng phó với các thách thức toàn cầu, trong đó con người phải là mục tiêu và là trung tâm. Ưu tiên hàng đầu hiện nay là đóng góp vào hoàn thành các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ và xây dựng Chương trình nghị sự phát triển sau năm 2015, thúc đẩy đạt thỏa thuận mới toàn cầu về khí hậu tại Hội nghị Paris và hợp tác giảm nhẹ rủi ro thiên tai tại Hội nghị Sendai. Theo đó, ASEM cần có tư duy phát  triển mang tầm toàn cầu và cách tiếp cận liên ngành, đổi mới và sáng tạo về an ninh về lương thực - nguồn nước - năng lượng trước thực trạng biến đổi khí hậu đang làm cho các thách thức trở nên phức tạp và khó lường. Đồng thời, cần đẩy mạnh nỗ lực chung về phòng chống, giảm nhẹ rủi ro thiên tai và phục hồi sau thảm họa, như sớm thiết lập mạng lưới trao đổi thông tin, hợp tác. Bởi lẽ, hai châu lục Á- Âu đang phải hứng chịu thiên tai nhiều nhất, như siêu bão, nước biển dâng, hạn hán, lũ lụt nghiêm trọng…. Châu Á - Thái Bình Dương hứng chịu khoảng 70% thiên tai toàn cầu và 2/3 nạn nhân của thiên tai là ở châu Á. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh ASEM cần phối hợp đồng bộ và hiệu quả giữa các hoạt động, sáng kiến trong khuôn khổ Diễn đàn cũng như với các cơ chế khác. Trong đó, cần quan tâm thỏa đáng việc tham gia, hỗ trợ thu hẹp khoảng cách phát triển, hợp tác tiểu vùng và khu vực của các thành viên ASEM, đặc biệt là hợp tác Mekong-Danube và tăng cường nâng cao năng lực cho các thành viên đang phát triển.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định ứng phó với các thách thức toàn cầu luôn là một nội hàm then chốt trong nỗ lực xây dựng một Cộng đồng ASEAN năng động, tự cường và gắn kết, và trong hợp tác giữa ASEAN với các đối tác. Những nỗ lực đó đã được hiện thực hóa và triển khai mạnh mẽ qua các chương trình, thỏa thuận. Tại Cuộc họp Cấp cao không chính thức diễn ra sáng 16/10, các nhà Lãnh đạo ASEAN-EU khẳng định quyết tâm hướng tới quan hệ đối tác chiến lược, trong đó coi trọng thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại, kết nối cũng như ứng phó với các thách thức toàn cầu. Thỏa thuận hợp tác giữa tỉnh Bến Tre của Việt Nam với tỉnh Tulcea của Rumania đã được ký kết ngay dịp Hội nghị Cấp cao lần này và trong khuôn khổ hợp tác Mekong-Danube là minh chứng sinh động nữa về tính thiết thực của mối quan hệ đối tác Á-Âu.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao sự ủng hộ của các thành viên đối với ba sáng kiến mới của Việt Nam tại Hội nghị ASEM 10 về “Hội thảo ASEM về quản lý bền vững nguồn nước nhằm bảo đảm an ninh lương thực”, “Tuần lễ thanh niên ASEM: Hành động mạnh mẽ hơn nhằm giải quyết thách thức về không đói nghèo” và “Hội nghị về kỹ năng xanh hướng tới tăng trưởng toàn diện và bền vững”.

Hội nghị Cấp cao ASEM 10 sẽ tiếp tục các hoạt động trong ngày 17/10, trong đó có phiên họp về “Tăng cường đối thoại và hợp tác Á-Âu và tương lai ASEM”.

Trong khuôn khổ Hội nghị ASEAM 10, sáng ngày 16/10, tại Trung tâm Hội nghị Thành phố Milan, Italia, đã diễn ra cuộc đối thoại giữa các đại biểu tham dự Diễn đàn Doanh nghiệp Á-Âu (AEBF) lần thứ 14 với các nhà Lãnh đạo tham dự Hội nghị Cấp cao Á-Âu lần thứ 10 (ASEM 10).

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cùng Chủ tịch Hội đồng châu Âu, Thủ tướng nước chủ nhà Italia, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, các Thủ tướng Nhật Bản và Malaysia, đã thay mặt các thành viên ASEM tham dự.

Với chủ đề “Tăng cường quan hệ doanh nghiệp nhằm thúc đẩy hội nhập kinh tế Á-Âu”, Diễn đàn có sự tham dự của khoảng 800 đại diện của các tập đoàn hàng đầu ở hai châu lục.

Trong phát biểu chào mừng các nhà Lãnh đạo, Chủ tịch Liên đoàn công nghiệp Italia ông Gióc-giô Xờ-quin-di đánh giá cao sự quan tâm của các nhà Lãnh đạo thành viên ASEM trong việc tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp Á-Âu thúc đẩy các hoạt động thương mạị, đầu tư. Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Châu Âu bà Emma Marcegaglia đã trình bản Tuyên bố của Diễn đàn lên Chủ tịch Hội đồng châu Âu Herman Van Rompuy cũng là Chủ tịch của Hội nghị Cấp cao ASEM 10, trong đó nêu nhiều đề xuất tăng cường liên kết kinh tế giữa hai châu lục và góp phần phục hồi kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng.

Các nhà Lãnh đạo ASEM nhấn mạnh nhu cầu gia tăng vai trò và đóng góp của các doanh nghiệp trong gắn kết hai châu lục trong bối cảnh phục hồi kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các nhà Lãnh đạo đề nghị các doanh nghiệp cần cùng đồng hành với Chính phủ tăng cường các luồng thương mại và đầu tư, bảo đảm an toàn và an ninh lương thực và nguồn nước, an ninh năng lượng, phát triển công nghệ xanh, quản lý bền vững các nguồn tài nguyên. Các nhà lãnh đạo đặc biệt đề nghị các doanh nghiệp tham gia tích cực hơn trong tăng cường kết nối cơ sở hạ tầng giữa hai châu lục.

Phát biểu tại Diễn đàn, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao những đề xuất thiết thực của các doanh nghiệp. Thủ tướng đề nghị các doanh nghiệp tiếp tục cùng triển khai mạnh mẽ các chương trình hành động của ASEM nhằm thuận lợi hóa thương mại và đầu tư, hỗ trợ các thành viên đang phát triển trong ứng phó với các thách thức an ninh phi  truyền thống, thông qua các chương trình đối tác công - tư để góp phần đổi mới và chuyển giao công nghệ, ứng dụng công nghệ xanh, sạch, xây dựng thói quen tiêu dùng, phương thức sản xuất thân thiện với môi trường.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh triển vọng hình thành các tầng nấc liên kết kinh tế mới ở châu Á cùng việc hình thành Cộng đồng ASEAN năm 2015 đang mở ra thời kỳ phát triển hoàn toàn mới và năng động, với một thị trường chung, không gian kinh tế thống nhất cho Đông Nam Á. Đến năm 2020, ASEAN sẽ trở thành một tâm điểm trong mạng lưới kinh tế - thương mại và liên kết ở Châu Á-Thái Bình Dương, với việc hoàn tất các cam kết của các Hiệp định tự do thương mại ASEAN với các đối tác, triển vọng hình thành Khuôn khổ đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), đàm phán Hiệp định thương mại tự do ASEAN-EU được dự kiến khởi động lại sau năm 2015... Thủ tướng đề nghị các doanh nghiệp Á-Âu cần nắm bắt các thời cơ mới để cùng triển khai các dự án kết nối ở châu Á, đặc biệt là Kế hoạch tổng thể kết nối ASEAN, các dự án kết nối của ASEAN lục địa và tiểu vùng Mekong.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định Việt Nam đang tiếp tục đổi mới sâu sắc, triển khai mạnh mẽ tái cơ cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Với hội nhập quốc tế sâu rộng và toàn diện trên mọi tầng nấc, Việt Nam không chỉ trở thành một hạt nhân tích cực ở Đông Nam Á, mà còn là cầu nối gắn kết các nền kinh tế ASEAN lục địa với ASEAN hải đảo. Hầu hết các đối tác chiến lược và đối tác toàn diện của Việt Nam là các thành viên ASEM. Với triển vọng triển khai và hoàn tất 14 hiệp định thương mại tự do trong giai đoạn đến năm 2020, trong đó có Hiệp định thương mại tự do song phương Việt Nam - EU đang trong giai đoạn hoàn tất, Việt Nam sẽ trở thành một mắt xích quan trọng của mạng lưới liên kết kinh tế rộng lớn với 56 đối tác, trong đó có 47 nước thành viên ASEM.  Đây là những nền tảng căn bản để Việt Nam nâng tầm đóng góp vào liên kết Á-Âu và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, tạo ra những cơ hội mới, to lớn cho các doanh nghiệp hai châu lục đầu tư và kinh doanh ở Việt Nam.

Diễn đàn Doanh nghiệp Á-Âu (AEBF) lần thứ 14, diễn ra trong hai ngày 15 và 16/10, cùng với Diễn đàn Nghị viện Á-Âu (ngày 6-8/10) và Diễn đàn Nhân dân Á-Âu (họp ngày 10-12/10) là những hoạt động hướng tới Hội nghị Cấp cao Diễn đàn hợp tác ASEM lần thứ 10 tại thành phố Milan, Italia. Tham dự Diễn đàn Doanh nghiệp năm nay có đại diện của nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Việt Nam, như Tổng công ty hàng không Việt Nam, Tập đoàn dầu khí quốc gia, Ngân hàng thương mại đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV).

Trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEM 10, ngày 16/10 tại Milan, Italia, đã diễn ra Cuộc họp Cấp cao Không chính thức ASEAN-EU. Đây là Cuộc họp Cấp cao đầu tiên giữa ASEAN và EU do Việt Nam và EU đồng chủ trì.

Với vai trò nước điều phối quan hệ ASEAN-EU, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã đồng chủ trì cuộc gặp cùng Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Herman Van Rompuy và Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Jose Manuel Barroso. Cùng tham dự cuộc gặp có Tổng thống Myanmar Thain Sein, Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha, Tâm Cao ủy Đối ngoại Châu Âu - bà Federica Mogherini; Trưởng Đoàn quan chức Cấp cao (SOM) EU Vioren Ixticiai Budura và Tổng Thư ký ASEAN Lê Lương Minh cũng tham dự cuộc gặp.

Tại Cuộc họp Cấp cao, hai bên kiểm điểm và đánh giá hợp tác ASEAN-EU, đồng thời đề ra những định hướng lớn nhằm nâng tầm và thúc đẩy quan hệ đối thoại ASEAN-EU. Hai bên cũng trao đổi về tình hình khu vực và thế giới cùng quan tâm, trong đó có vấn đề Biển Đông, Trung Đông và Bắc Phi, chống khủng bố... Trao đổi về tình hình gần đây tại Biển Đông, hai bên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm hoà bình, ổn định, an toàn, an ninh hàng hải, tự do hàng hải tại Biển Đông; tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), nguyên tắc giải quyết hoà bình các tranh chấp; nguyên tắc không đe doạ sử dụng hoặc sử dụng vũ lực; thực hiện đầy đủ, nghiêm túc DOC và sớm đạt được COC.

Về kinh tế, hai bên nhất trí sớm nối lại đàm phán ASEAN-EU FTA sau năm 2015; gia tăng kết nối về cả hàng không, hàng hải, đường bộ; phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. EU tiếp tục chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ ASEAN trong xây dựng Cộng đồng, nhất là trong những lĩnh vực mà ASEAN ưu tiên như thu hẹp khoảng cách phát triển, nâng cao năng lực bộ máy điều hành.

Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực có nhiều biến chuyển quan trọng. Quan hệ hợp tác ASEAN-EU nói chung, Việt Nam-EU nói riêng thời gian qua phát triển tích cực, toàn diện và đi vào chiều sâu. Hiện ASEAN và EU tiếp tục là những đối tác thương mại quan trọng của nhau. Năm 2013, tổng thương mại ASEAN-EU đạt 242,6 tỷ USD, chiếm 9,8% tổng thương mại với ASEAN. EU là một trong các nhà đầu tư FDI lớn nhất vào ASEAN với số vốn đạt 23,3 tỷ USD, chiếm gần 22% tổng vốn đầu tư vào ASEAN.

Cuộc họp Cấp cao ASEAN- EU đánh giá cao vai trò điều phối của Việt Nam kể từ 2012 đến nay, đặc biệt việc Việt Nam tham gia điều hành và đồng chủ trì việc chuẩn bị để Cuộc họp Cấp cao lần này thành công tốt đẹp.

P.Thảo