"Hưởng lương doanh nghiệp, cán bộ công đoàn có dám bảo vệ người lao động?"

Vấn đề này được Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận Nguyễn Hữu Thông đặt ra trong phiên thảo luận tại hội trường Quốc hội sáng 18/6, về dự án Luật Công đoàn sửa đổi.

Tổ chức công đoàn đã đứng ra bảo vệ người lao động thế nào?

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông băn khoăn về việc thực tiễn vừa qua đã thống kê được có bao nhiêu vụ việc khiếu kiện, khiếu nại liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động tại các công ty, doanh nghiệp mà tổ chức công đoàn tại đây đã đứng ra bảo vệ cho người lao động. "Hiệu quả như thế nào?", vị đại biểu đặt câu hỏi.

Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận đề nghị tiền lương, tiền thưởng và các khoản phụ cấp khác đối với cán bộ công đoàn chuyên trách ở các công ty, doanh nghiệp nên lấy từ kinh phí từ của công đoàn cấp trên để chi trả, để cán bộ công đoàn toàn tâm, toàn ý thực hiện nhiệm vụ của mình là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động tại công ty, doanh nghiệp đó.

Đại biểu Nguyễn Phi Thường (Hà Nội) đề nghị quy định rõ hơn về trách nhiệm và quyền hạn của công đoàn cơ sở bởi đây là tổ chức có vai trò vị trí đặc biệt quan trọng trong hoạt động hệ thống công đoàn, công đoàn cơ sở mạnh thì tổ chức công đoàn mới mạnh.

Dù vậy, nhìn từ thực tế, vị đại biểu đánh giá hoạt động công đoàn cơ sở thời gian qua có nhiều lúng túng, kém hiệu quả, vị thế, tiếng nói của công đoàn trong doanh nghiệp còn mờ nhạt.

Một trong những nguyên nhân của việc này, theo ông Thường, do chưa có quy định pháp luật cụ thể cho công đoàn cơ sở. "Việc quy định chung chung quyền hạn, trách nhiệm cho tất cả các cấp công đoàn và các loại hình công đoàn cơ sở như dự thảo là chưa thật hợp lý và chưa thật khoa học", ông Thường nhận định.

Đánh giá quy định về quyền, trách nhiệm của công đoàn là tương đối đầy đủ, nhưng ông Nguyễn Phi Thường nhấn mạnh, điều quan trọng hơn là cần cho công đoàn cơ chế thực thi được các quyền và trách nhiệm đó.

"Hiện nay, công đoàn cơ sở được ví như một cậu bé tí hon nhưng đang khoác trên mình chiếc áo quá lớn. Cán bộ công đoàn cơ sở đều hưởng lương từ doanh nghiệp, luôn chịu sức ép từ người sử dụng lao động. Điều này rất khó tạo ra sự bình đẳng", đại biểu Thường phân tích.

Từ thực tế đã nêu, ông cho rằng cần cụ thể cơ chế này bằng pháp luật để công đoàn độc lập hơn với người sử dụng lao động về tổ chức, chủ động về tài chính và chính sách bảo vệ cán bộ công đoàn.

Đại biểu Nguyễn Phi Thường đề xuất cho phép sử dụng lao động hợp đồng làm cán bộ chuyên trách công đoàn cơ sở; quy định doanh nghiệp từ 1.000 lao động trở lên có ít nhất 1 cán bộ công đoàn chuyên trách. Cùng với đó, theo ông, cần xây dựng thang lương, bảng lương phù hợp để khuyến khích, thu hút, tạo động lực cho cán bộ công đoàn toàn tâm, toàn ý thực hiện nhiệm vụ từ nguồn tài chính của công đoàn cấp trên.

Đề nghị quản lý minh bạch, chặt chẽ tài chính công đoàn

Liên quan đến tài chính công đoàn, nhiều ý kiến tán thành việc quy định "Kinh phí công đoàn do cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đóng bằng 2% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động".

Đại biểu Nguyễn Phi Thường (Hà Nội) cho rằng đây là điều kiện tiên quyết để công đoàn chủ động độc lập hơn trong tổ chức và hoạt động tại cơ sở.

Tuy nhiên, ông góp ý nên giao Chính phủ thống nhất quy định nguyên tắc thu, quản lý, sử dụng nguồn tài chính công đoàn. Việc này giúp công tác quản lý Nhà nước về tài chính chặt chẽ, minh bạch, hiệu quả hơn, tránh thất thoát, lãng phí.

Việc này, theo đại biểu, cũng giúp khắc phục được tình trạng chủ doanh nghiệp can thiệp quá sâu vào hoạt động thu, chi tài chính công đoàn.

Liên quan đến phân định sử dụng kinh phí công đoàn, Chính phủ đề xuất 2 phương án. Cụ thể, phương án 1 giao Chính phủ quy định cụ thể. Phương án 2: Xác định cụ thể công đoàn cấp trên sử dụng 25%, công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp sử dụng 75%. 

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông ủng hộ phương án 2. Ông phân tích việc phân định sử dụng kinh phí giữa công đoàn cấp trên với công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp là vấn đề quan trọng, thể hiện sự công khai, minh bạch của việc quản lý, sử dụng tài chính công đoàn.

Ông cho rằng không nên quy định cứng "công đoàn cơ sở và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp được phân phối 75%" hay "công đoàn cấp trên quản lý, sử dụng 25%,  mà nên quy định theo hướng "tối thiểu 75%" và "tối đa 25%" để bảo đảm linh hoạt trong điều tiết tổng thể của cả hệ thống, tùy theo quy mô của tổ chức công đoàn hoặc theo địa bàn.