Hòa Bình: Đất nông, lâm trường bị "xà xẻo" như thế nào?

Thanh tra Chính phủ vừa công bố kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong hoạt động quản lý, sử dụng đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường tại tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2011-2018.

Xem xét năng lực nhà đầu tư, thu hồi dự án

Dự án Khu du lịch sinh thái Hồ Ngọc tại thành phố Hòa Bình của Công ty cổ phần Đại Phú Phát đã giải phóng mặt bằng gần 17ha/109ha, chưa lập quy hoạch chi tiết dự án, chưa đầu tư xây dựng, hiện đang trồng keo trong phạm vi đã giải phóng mặt bằng. Thanh tra Chính phủ cho biết dự án đến nay đã chậm tiến độ trên 6 năm.

Đồ án quy hoạch phân khu tại thành phố Hòa Bình chậm triển khai, không phù hợp quy định của Chính phủ. Sở Xây dựng địa phương này không kiểm tra việc lập quy hoạch chi tiết, việc đầu tư xây dựng hạ tầng khi chưa có quy hoạch chi tiết tại dự trong nhiều năm, từ 2007 đến nay.

Thanh tra Chính phủ phát hiện Dự án tổ hợp thể thao-văn hóa vui chơi giải trí, nghỉ dưỡng cao cấp, du lịch sinh thái kết hợp nuôi trồng thủy sản Đồng Tâm (huyện Lạc Thủy) của Công ty cổ phần du lịch Đồng Tâm (do quy hoạch 3 loại rừng được tỉnh Hòa Bình phê duyệt điều chỉnh sau) có nhiều diện tích đất quy hoạch là đất rừng phòng hộ.

UBND tỉnh Hòa Bình đã có quyết định phê duyệt nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/500 đối với dự án. Tuy nhiên dự án hiện đang lập điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/500, chưa đầu tư xây dựng trên đất, chậm tiến độ 7 năm.

Đối với Dự án khu nghỉ ngơi vui chơi giải trí thung lũng Nữ Hoàng tại huyện Lương Sơn của Công ty cổ phần du lịch thung lũng Nữ Hoàng, đã giải phóng mặt bằng và nhận bàn giao mốc giới ngoài thực địa 67,8ha đất, còn khoảng 30ha/90 thửa của 65 hộ dân chưa giải phóng mặt bằng nên gặp nhiều khó khăn cho việc triển khai thi công xây dựng.

Chủ đầu tư đã xây dựng một số hạng mục hạ tầng kỹ thuật, đang tổ chức điều chỉnh quy hoạch chi tiết. Kết luận thanh tra chỉ rõ dự án chậm tiến độ hơn 2 năm.

Từ đó, Thanh tra Chính phủ kiến nghị UBND tỉnh Hòa Bình chỉ đạo sở ngành liên quan phối hợp chủ đầu tư dự án sử dụng đất có nguồn gốc nông lâm trường gồm: Công ty cổ phần Đại Phú Phát, Công ty cổ phần du lịch Đồng Tâm, Công ty cổ phần thung lũng Nữ Hoàng khẩn trương hoàn thiện việc điều chỉnh quy hoạch, giải phóng mặt bằng.

"Nếu dự án tiếp tục chậm tiến độ, xem xét năng lực nhà đầu tư, xử lý thu hồi dự án theo quy định của pháp luật"- cơ quan thanh tra nhấn mạnh.

Tự do chuyển nhượng, mua bán hợp đồng giao khoán

Thanh tra Chính phủ cho rằng quy trình quản lý, sử dụng đất của các nông lâm trường trải quy nhiều lần thay đổi pháp luật quản lý đất đai và các quy định, chính sách pháp luật đất đai nhưng việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn, tổ chức thực hiện của các bộ ngành còn chậm, chưa đồng bộ.

Chủ trương sắp xếp, đổi mới nông lâm trường quốc doanh thời gian qua mới chủ yếu làm thay đổi hình thức tổ chức quản lý, chưa làm thay đổi căn bản về cơ chế quản lý và quản trị doanh nghiệp.

Ngoài ra còn có buông lỏng quản lý, áp dụng không đúng chủ trương chính sách khoán nên một số nông lâm trường không còn thực chất là doanh nghiệp nhà nước, nhưng vẫn áp dụng cơ chế chính sách sắp xếp đổi mới như nhau là không phù hợp.

Công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật về đất đai tại các nông, lâm trường thời gian gần đây đã được thực hiện; tuy nhiên việc phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm trong quản lý, sử dụng đất tại một số nông lâm trường của cơ quan chức năng tỉnh Hòa Bình có lúc còn hạn chế.

Trong khi đó việc thu hồi đất chưa sử dụng, đất sử dụng không hiệu quả để bàn giao cho địa phương bố trí đất ở, đất sản xuất, thực hiện quy hoạch hoặc bàn giao cho các tổ chức, cá nhân khác sử dụng còn lúng túng…

Trách nhiệm thuộc về các Công ty TNHH đang quản lý và sử dụng đất nông lâm trường, Ban Quản lý rừng phòng hộ Sông Đà. Trách nhiệm liên quan công tác quản lý nhà nước thuộc về Ban chỉ đạo sắp xếp, đổi mới và phát triển nông, lâm trường quốc doanh tỉnh Hòa Bình, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND các huyện trên địa bàn có đất nông lâm trường.

Trong khi đó, việc giao khoán đất rừng, đất lâm nghiệp và đất sản xuất nông nghiệp đã nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp, như giao khoán không đúng đối tượng trực tiếp sản xuất nông lâm nghiệp.

"Nhiều nông lâm trường, nhất là nơi khoán trắng, không quản lý chặt chẽ quá trình sử dụng đất sau khi giao khoán, để xảy ra tình trạng người nhận khoán đất của công ty nông lâm nghiệp tự do chuyển nhượng, mua bán hợp đồng giao khoán, chuyển mục đích sử dụng đất trái pháp luật, tự ý xây dựng nhà ở, công trình dịch vụ trên đất nhận khoán là phổ biến, nhất là đất vùng ven đô thị"- Thanh tra Chính phủ chỉ rõ.

Tại các đơn vị sau khi chuyển đổi, công tác quản lý đất đai vẫn còn lỏng lẻo, nên một phần diện tích đất trước đây nông lâm trường đã giao khoán cho người lao động đã bị chuyển mục đích sử dụng hoặc chuyển nhượng trái phép.

"Trách nhiệm thuộc các Công ty TNHH đang quản lý và sử dụng đất nông lâm trường, Ban quản lý rừng phòng hộ Sông Đà"- Thanh tra Chính phủ chỉ rõ.