Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam cần sử dụng hơn 10.800ha đất

Chiều 10/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về chủ trương điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2050.

"Chỉ trồng lúa thì người dân không khá nổi"

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân cho biết, theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017 và Nghị định số 37/2019 thì Quy hoạch sử dụng đất quốc gia có 28 chỉ tiêu sử dụng đất.

Theo Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định số 102/2024, quy hoạch sử dụng đất quốc gia chỉ còn xác định 2 chỉ tiêu sử dụng đất theo nhóm đất và 6 chỉ tiêu sử dụng đất theo loại đất.

Hiện nay Trung ương Đảng đã cho chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam với quy mô sử dụng đất khoảng 10.827ha (dự kiến Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa 15) dẫn đến tăng nhu cầu sử dụng đất cho các công trình, dự án hạ tầng quan trọng quốc gia.

Bên cạnh đó, quy hoạch tỉnh của 61 tỉnh, thành đã được phê duyệt, trên thực tế đã tuân thủ nghiêm ngặt chỉ tiêu sử dụng đất theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia. Song, nhiều địa phương đề xuất nhu cầu sử dụng đất đến năm 2030 có sự tăng, giảm khá lớn.

Vì vậy, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa 15.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy đề xuất của Chính phủ là phù hợp với yêu cầu của Quốc hội, nhất là trong bối cảnh nước ta đang chuẩn bị triển khai một số dự án quan trọng quốc gia trong lĩnh vực giao thông như dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Vì vậy, cơ quan thẩm tra tán thành sự cần thiết điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất quốc gia vì các căn cứ và nội dung như tờ trình của Chính phủ.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ phân tích, đánh giá một cách toàn diện, làm rõ hơn nữa nguyên nhân, đề xuất giải pháp để cải thiện hiệu quả thực hiện quy hoạch này; đánh giá tác động của chính sách, pháp luật đến việc thực hiện các chỉ tiêu sử dụng đất.

Nêu ý kiến tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh Lê Tấn Tới đề nghị qua đợt điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất lần này cần nghiên cứu để phân bổ hợp lý diện tích đất trồng lúa của vùng đồng bằng sông Cửu Long với các vùng khác; đồng thời phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội cả nước, nhất là việc phát triển hợp lý về công nghiệp và các ngành khác.

Theo ông Tới, việc quy hoạch vùng đồng bằng sông Cửu Long cơ bản là đất trồng lúa khiến vùng này bị giới hạn rất nhiều do không thể phát triển được các ngành công nghiệp, dịch vụ.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh cho rằng, trồng lúa là rất tốt. Nhưng không có đất nước, nơi nào giàu lên do trồng lúa hết mà phải phát triển công nghiệp và dịch vụ khác.

Ông Tới nói, thời bao cấp, khoảng những năm 80 của thế kỷ trước, cả nước đang thiếu lương thực, đồng bằng sông Cửu Long là một trong những nơi làm lương thực cứu nơi khác thoát đói. Song mấy chục năm qua, người dân đồng bằng sông Cửu Long vẫn nghèo.

"Chỉ trồng lúa thì người dân không khá nổi. Tôi đề nghị điều chỉnh đất trồng lúa hợp lý giữa vùng miền và thứ hai là để phát triển công nghiệp hợp lý", ông Tới nhấn mạnh và đề nghị điều chỉnh phân bổ hợp lý đất trồng lúa của vùng Đồng bằng sông Cửu Long với các vùng khác và phù hợp phát triển kinh tế của cả nước.

An ninh lương thực hết sức quan trọng

Cho ý kiến tại phiên họp Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, nguyên tắc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất quốc gia là phải tuân thủ theo quy định về rà soát điều chỉnh quy hoạch; đảm bảo nhu cầu sử dụng đất phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội; phân bổ hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả.

Trong đó, đảm bảo yêu cầu phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng, an ninh lương thực, nguồn nước, tỷ lệ che phủ rừng, hệ sinh thái; giải quyết tốt các vấn đề xã hội, trong đó có đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số.

"Nước ta từ mấy chục năm nay vấn đề an ninh lương thực hết sức quan trọng. Vì sao chúng ta giữ đất trồng lúa dù lời không nhiều là vì an ninh lương thực quốc gia, đóng góp an ninh lương thực quốc tế", ông Mẫn phân tích thêm.

Giải trình, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất lần này sẽ có chỉ tiêu tăng rất lớn như chỉ tiêu đất giao thông.

"Giờ chỉ cần Quốc hội bấm nút thông qua dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam thì nhu cầu sử dụng đất giao thông sẽ tăng lên rất lớn. Và không thể lấy từ đâu khác ngoài 3,5 triệu ha đất nông nghiệp và 15,6 triệu ha đất lâm nghiệp", ông Hà nêu.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng thừa nhận, khi điều chỉnh chỉ tiêu này thế nào phải có nghiên cứu rất kỹ, làm sao đảm bảo an ninh lương thực nhưng nên giữ bao nhiêu, ở đâu cần phải giữ, phân bổ thế nào đó để trách nhiệm về đảm bảo an ninh lương thực phải tương đối hài hòa.

Nhấn mạnh việc giữ 3,5 triệu ha đất lúa là chủ trương của Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng, cũng cần phải tính toán việc sử dụng 3,5 triệu ha đất lúa này thế nào cho hiệu quả hơn.