Dự án thủy điện đổ hơn 100 nghìn tấn chất thải lên đất rừng và nương rẫy

Đổ thải lên đất rừng, nương rẫy của dân

Thanh tra Chính phủ vừa ban hành kết luận thanh tra về việc thực hiện pháp luật quản lý, sử dụng đất đai và quản lý, đầu tư xây dựng, thanh tra các dự án, công trình có dấu hiệu vi phạm pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị trên địa bàn tỉnh Kon Tum.

Qua thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra những sai phạm tại Dự án Thủy điện Đắk Re do Công ty Cổ phần Thủy điện Thiên Tân làm chủ đầu tư (xã Hiếu, huyện Kon Plông), với quy mô 60MW, tiến độ thực hiện dự án từ năm 2007-2021.

Theo đó, dự án đã điều chỉnh tiến độ 4 lần với tổng thời gian là 10 năm và thực tế dự án đã thực hiện trong 12 năm, nhưng đến nay vẫn dang dở. Dù vậy nhưng Sở Kế hoạch và Đầu tư Kon Tum không theo dõi, buông lỏng quản lý, giám sát.

Không những vậy, dự án triển khai thi công từ 2016 khi chưa đủ điều kiện khởi công. Thanh tra Chính phủ nhận thấy, đây là hành vi chiếm đất nhưng cơ quan chức năng không xử lý. Tại thời điểm thanh tra, dự án chậm tiến độ, đủ điều kiện thu hồi tiền ký quỹ. Thanh tra Chính phủ cũng yêu cầu chủ đầu tư nộp về tài khoản tạm giữ của Thanh tra Chính phủ là hơn 21 tỷ đồng.

Khi điều chỉnh quy mô (30MW lên 60MW), diện tích dự án (hơn 175 ha lên hơn 192 ha), chủ đầu tư dự án Thủy điện Đắk Re không lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường nhưng cơ quan chức năng không có biện pháp xử lý là vi phạm.

Đồng thời, chủ đầu tư còn chiếm dụng đất trái phép để thi công đường dây điện 22 KV từ nhà máy tới đập trên đất rừng (chưa được chuyển đổi)….

Đặc biệt, quá trình thi công kênh thông hồ của Thủy điện Đắk Re đã trực tiếp đổ thải tại 2 vị trí thuộc thôn 1, xã Hiếu, huyện Kon Plông không đúng quy định (vị trí đổ thải là đất rừng và đất nương rẫy của các hộ dân) với khối lượng tạm tính khoảng 110.513 tấn.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị, hành vi vi phạm của chủ đầu tư thủy điện Đắk Re cần phải được UBND tỉnh Kon Tum chỉ đạo xác định khối lượng chính xác, xử phạt hành chính, trả lại trạng thái ban đầu.

Nhiều dự án chiếm dụng đất trái quy định

Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra nhiều sai phạm của các Dự án Thủy điện Thượng Kon Tum, Thủy điện Đăk Re, Thủy điện Đăk Psi 6 về hành vi chiếm dụng đất, đổ thải trái quy định, vi phạm của các dự án đầu tư…

Cụ thể, Dự án thủy điện Thượng Kon Tum do Công ty Cổ phần thủy điện Vĩnh Sơn - Sông Hinh làm chủ đầu tư tại huyện Kon Rẫy và huyện Kon Plông. Dự án thực hiện từ năm 2010 đến năm 2014 sau 04 lần được điều chỉnh, thời hạn đầu tư đến tháng 12/2020 đã đưa vào hoạt động.

Theo kết quả kiểm tra, UBND tỉnh Kon Tum đã không yêu cầu chủ đầu tư lập báo cáo tác động môi trường khi thay đổi địa điểm thực hiện dự án, tăng diện tích đất đã chiếm dụng trước đó 109,05 ha là trái quy định.

Đồng thời, không thực hiện thu hồi đất đã giao khi hết thời hạn giao đất (đất đường dây 35 KV, đất giao thông...)  và không yêu cầu Công ty thực hiện nộp tiền bảo vệ, phát triển đất trồng lúa khi chuyển mục đích đất trồng lúa sang mục đích phi nông nghiệp diện tích 48,225 ha là trái quy định. Từ những sai phạm này đã gây thất thu ngân sách Nhà nước số tiền gần 4,7 tỷ đồng.

Ngoài ra, công ty chưa được UBND tỉnh ban hành quyết định cho thuê đất để xây dựng công trình ngầm là tuyến năng lượng và khu vực nhà máy nhưng đã thực hiện triển khai xây dựng từ năm 2015 là hành vi chiếm đất bị nghiêm cấm.

Bộ Tài nguyên & Môi  trường phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án với 2 khu vực làm bãi trữ và bãi thải có diện tích 60 ha. Tuy nhiên, UBND tỉnh chưa có quyết định cho Công ty thuê đất để làm bãi trữ và bãi thải, nhưng trong quá trình thực hiện thi công, công ty đã tự ý đổ hàng triệu khối đất, đá thải tại 2 vị trí nằm trong diện tích đất đã được cho thuê nhưng không phải là đất được bố trí để làm bãi thải và một vị trí đổ thải ngoài diện tích đất đã được cho thuê là trái quy định.

Thanh tra Chính phủ yêu cầu chủ đầu tư khắc phục hậu quả, trả lại hiện trạng sử dụng đất đúng mục đích như ban đầu. Trường hợp không khắc phục được hậu quả, Thanh tra Chính phủ sẽ chuyển sang cơ quan điều tra xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật.

Đối với dự án Thủy điện Đăk Psi 6 do Công ty Cổ phần Thủy điện Đăk Psi 6 làm chủ đầu tư tại huyện Đăk Hà và huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum, tổng diện tích đất công ty sử dụng là 51,7 ha trong khi mới được thuê 13,61 ha. Những sai phạm này cho thấy cơ quan chức năng đã buông lỏng quản lý, không xử lý hành vi chiếm dụng đất.

Ngoài ra, công ty còn khởi công khi chưa được giao đất, chưa hoàn thành chi trả bồi thường giải phóng mặt bằng. Khi thi công dự án, chủ đầu tư đào đất, san ủi, đổ đất thải trái phép làm thu hẹp lòng sông Đăk Psi.