Điện mặt trời mái nhà: Tiềm năng đã sẵn, cần thêm "đòn bẩy"

Điện chờ sẵn trên mái nhà

Trước sự suy giảm của nguồn năng lượng hóa thạch, điện mặt trời mở ra một thị trường đầy tiềm năng trên quy mô toàn cầu. Tại Việt Nam những năm qua, điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) có tốc độ tăng trưởng chóng mặt. 

Theo đánh giá của Viện Năng lượng, Việt Nam có thể phát triển khoảng 386GW điện mặt trời quy mô lớn, tập trung chủ yếu tại miền Nam, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

Theo EVN, tổng tiềm năng điện mặt trời áp mái toàn quốc lên tới 48GW, trong đó chủ yếu nằm ở khu vực miền Nam 22GW.

Đến hết năm 2019, công suất lắp đặt ĐMTMN toàn quốc đạt 340MWp, đến tháng 10/2020 là 2.024MWp. Chỉ riêng tháng 10 vừa qua, công suất lắp đặt đạt 481,7MWp từ 8.744 hệ thống được lắp mới. 

Bà Vũ Chi Mai, Trưởng Hợp phần Năng lượng Tái tạo, Dự án Năng lượng Tái tạo và Hiệu quả Năng lượng, GIZ Việt Nam đánh giá: Mức độ tăng trưởng ĐMTMN tại Việt Nam nằm ngoài sức tưởng tượng của ngay cả những người trong ngành. So với khu vực, cũng như trên thế giới, có thể xem đây là một "hiện tượng". 

Có nhiều yếu tố để ĐMTMN phát triển với tốc độ như thời gian vừa qua ở Việt Nam. Ngoài các ưu thế từ nguồn năng lượng này như tận dụng được tài nguyên có sẵn không mất chi phí đầu vào, đáp ứng nhu cầu sử dụng điện tại chỗ vào giờ cao điểm, chi phí đầu tư giảm phải kể đến Việt Nam có những cơ chế, chính sách phù hợp giúp cho việc đầu tư trở nên hấp dẫn, không chỉ cho nhà đầu tư công nghiệp và thương mại mà ngay cho cả các hộ dân. 

Thủ tướng Chính phủ có Quyết định 11/2017/QĐ-TTg và 13/2020/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam như kiểm tra kỹ thuật, lắp đặt công tơ 2 chiều, ký kết hợp đồng mua bán điện và thanh toán tiền điện cho các công ty điện lực, nhằm tạo điều kiện tối đa cho khách hàng khi lắp đặt ĐMTMN. Các quy trình thủ tục hành chính đối với mô hình đầu tư này cũng đơn giản, gọn nhẹ.

Tuy nhiên, so với tiềm năng sẵn có, việc khai thác ĐMTMN chỉ mới chiếm phần nhỏ, nhiều nơi mới khai thác ở mức thấp hoặc vẫn đang để trống.

Ngoài quy mô hộ gia đình, điện mặt trời mái nhà còn có nhiều cơ hội để phát triển trên mái các công trình công cộng, chung cư, khách sạn, trung tâm thương mại, nhất là các nhà máy, xí nghiệp hay trong các khu công nghiệp…

"Đòn bẩy" cho ngành năng lượng bền vững

Tuy nhiên, cơ hội cũng sẽ luôn đi cùng những thách thức. Tiềm năng có, chính sách có nhưng nhiều nhà đầu tư vẫn e dè do đây là lĩnh vực mới, hiểu biết của họ còn hạn chế, nhiều thông tin trên thị trường, lo lắng về nguồn nhân lực trong lĩnh vực này... 

Mới đây, ngày 23/11, Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức GIZ đã tổ chức Hội thảo "Giải pháp cho Điện mặt trời mái nhà khu Công nghiệp và Thương mại tại Việt Nam". 

Ông Sven Ernedal, Giám đốc Dự án Năng lượng Tái tạo và Hiệu quả Năng lượng, GIZ Việt Nam chia sẻ hy vọng sự hợp tác này đóng góp vào sự phát triển của điện mặt trời, đưa điện mặt trời trở thành một nguồn năng lượng đáng tin cậy, giá cả phải chăng và bền vững cho khối thương mại - công nghiệp tại Việt Nam.

Đặc biệt, nhằm hỗ trợ Việt Nam trong việc phát triển năng lượng tái tạo bền vững, GIZ đã xây dựng và cung cấp hoàn toàn miễn phí tài liệu "Hướng dẫn đầu tư hệ thống ĐMTMN khu vực Thương mại - Công nghiệp" theo video dưới đây:

Bà Vũ Chi Mai cho biết: "Tài liệu hướng dẫn này như sổ tay giúp nhà đầu tư hiểu trước được về bức tranh tổng thể của ngành cho đến các bước thực hiện một cách cụ thể, chi tiết nhất. 

Qua sổ tay, họ biết sẽ phải làm việc với ai, tại thời điểm nào, có những câu hỏi, khó khăn gì trong từng giai đoạn của dự án, cách giải quyết có thể có là gì, các phân tích giúp họ đánh giá được mô hình kinh doanh nào phù hợp nhất."

Tài liệu hướng dẫn còn thu thập những kinh nghiệm thực tế khi triển khai dự án tại Việt Nam nên rất hữu dụng và gần với thực tế. Phù hợp làm tài liệu tham khảo cho các nhà thầu EPC, các đơn vị cung cấp dịch vụ, các nhà phát triển dự án.

Có thông tin hỗ trợ, các nhà đầu tư sẽ thuận lợi hơn khi tìm con đường để đi, nhất là trong việc khai thác nguồn năng lượng hữu ích, có khi đang nằm ngay trên tài sản của mình.