ĐBQH: "Lợp lại mái nhà, trám mấy bức tường nứt cũng phải đấu thầu"

Chiều 6/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu.

Nhiều cán bộ đã ngẩng cao đầu sẽ lại sợ sai, sợ trách nhiệm

Phát biểu ý kiến, đại biểu Trần Hữu Hậu (Tây Ninh) cho biết ngày 24/8, Chính phủ ban hành Nghị định 138/2024/NĐ-CP quy định việc lập dự toán, quản lý, sử dụng chi thường xuyên ngân sách nhà nước để mua sắm tài sản, trang thiết bị; cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng

Theo đó, các địa phương, cơ quan, đơn vị có thể sử dụng kinh phí chi thường xuyên đến 15 tỷ đồng để mua sắm trang thiết bị; cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng.

Theo ông Hậu, đây là tin vui lớn với các địa phương trong cả nước và nhiều bộ, ngành; là kết quả của những tranh luận "nóng", thậm chí "rất nóng" suốt 4 kỳ họp Quốc hội.

"Những ngày này, khi mà các địa phương, bộ ngành đang xây dựng kế hoạch năm 2025, với quy định này, hàng ngàn và có thể là hàng chục ngàn cán bộ, công chức, viên chức khi phân bổ, sử dụng kinh phí chi thường xuyên không còn phải sợ sai, sợ trách nhiệm", ông Hậu nói.

Tuy nhiên, theo vị đại biểu, chỉ vài tháng nữa, sẽ có hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn cán bộ, công chức, viên chức trong đó có nhiều người hôm nay "đã ngẩng cao đầu sẽ lại sợ sai, sợ trách nhiệm". Bởi lẽ, các hạng mục được ghi vốn từ kinh phí chi thường xuyên sẽ bước vào đấu thầu.

Ông Hậu cho hay, hiện các công việc mua sắm, cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng sử dụng kinh phí chi thường xuyên có giá trị trên 100 triệu đồng áp dụng theo điểm m, khoản 2 Điều 23 Luật Đấu thầu thuộc loại sẽ phải đấu thầu.

Đây là quy định đã có từ khá lâu, ông Hậu cho rằng không còn phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Không ít đại biểu từng lắc đầu ngao ngán khi những công việc đơn giản như lợp lại mái nhà, trám mấy bức tường nứt rồi sơn lại, thay gạch lót nền bị bong tróc… có tổng giá trị trên 100 triệu đồng phải làm thủ tục đấu thầu.

"Hôm qua, một đại biểu ở cơ quan Trung ương nói với tôi rằng: Bó lắm anh ạ, không chỉ trong mua thiết bị hay xây lắp đâu. Chúng tôi tổ chức một hội thảo chuyên ngành, kinh phí trên 100 triệu đồng cũng phải đấu thầu. Có những khoản mua sắm, hàng năm mua giống nhau nhưng năm nào cũng phải đấu thầu lại... vừa không thực tế, mất thời gian, công sức mà kinh phí tăng thêm trên chục triệu, rất xót xa", vị đại biểu nêu thực tế.

Từ thực tế có nhiều bất cập, ông Hậu đề nghị ban soạn thảo xem xét sửa đổi điểm m khoản 1 Điều 23 Luật Đấu thầu và các điều khoản khác liên quan theo hướng: Nâng mức phải tổ chức đấu thầu với các công việc sử dụng chi thường xuyên lên bằng với đầu tư công. Với gói thầu tư vấn có giá trị trên 500 triệu đồng; với gói thầu mua sắm, xây lắp, dịch vụ phi tư vấn trên 1 tỷ đồng.

Nhiều quan chức vướng vòng lao lý vì dự án BT

Phát biểu góp ý, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho biết, thời gian qua, nhu cầu đầu tư cho các dự án hạ tầng giao thông rất lớn, nhưng việc huy động nguồn lực ngoài ngân sách theo phương thức PPP còn rất hạn chế.

Lý giải nguyên nhân thực trạng trên, ông Hòa cho rằng, các dự án khó giải phóng mặt bằng, lưu lượng người lưu thông ít, đồi núi... kêu gọi đầu tư PPP. Còn lại, những dự án thuận lợi giải phóng mặt bằng, lưu lượng xe lưu thông nhiều được đầu tư từ ngân sách Nhà nước.

Đây là điều không hợp lý, thiếu công bằng với dự án PPP nên không thu hút được nhà đầu tư, theo đại biểu.

Ông Hòa cho rằng, việc chưa giải quyết dứt điểm các dự án BOT còn tồn tại ở các địa phương như chưa được phép thu phí hoặc chấm dứt thu phí, gây khó khăn cho nhà đầu tư. Vì vậy, việc bổ sung, sửa đổi một số nội dung điều chỉnh cho các dự án PPP là cần thiết.

Quy mô đầu tư theo phương thức công tư và quy mô tối thiểu trên các lĩnh vực, đại biểu cho rằng, điều này sẽ góp phần tạo điều kiện, gia tăng sự tham gia của nhà đầu tư vào các dự án PPP.

Tuy nhiên, các dự án PPP được áp dụng "cơ chế chia sẻ phần trăm giảm doanh thu" có thể dẫn đến rủi ro cho Nhà nước nhiều hơn. Vì vậy, đại biểu đề nghị Chính phủ cân nhắc thận trọng từng dự án để có hiệu quả cho Nhà nước và nhà đầu tư, bảo đảm hài hòa lợi ích nhà nước và nhà đầu tư.

Về quy trình dự án PPP không phải thực hiện các bước thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, không sử dụng vốn nhà nước, ông Hòa đề nghị cân nhắc phải có thẩm định để rõ nguồn vốn và khách quan trong đầu tư và thời gian thực hiện, nhằm hạn chế nhà đầu tư lách luật kéo dài dự án để thu phí.

Về hợp đồng BT, xây dựng chuyển giao, theo ông Hòa, lĩnh vực này chỉ mới cho phép áp dụng thực hiện thí điểm ở TPHCM, Hà Nội, Nghệ An và chưa được tổng kết đánh giá tác động đầy đủ, rút kinh nghiệm thực tế.

Vì vậy, đại biểu đồng tình với cơ quan thẩm tra là chưa đủ cơ sở để luật hóa các quy định về cơ chế trình tự thủ tục của loại hợp đồng BT.

Đại biểu Hòa cũng nêu những tiêu cực như thời gian qua khiến không ít quan chức phải vướng vòng lao lý.

"Việc chuyển giao cho nhà đầu tư bằng tiền, bất động sản nếu chưa tính toán đầy đủ sẽ bị thất thoát tài sản Nhà nước hoặc nhà đầu tư bị thiệt thòi", ông Hòa nói.

Vì vậy, đại biểu đề nghị tùy theo các dự án thay vì BT, Nhà nước đầu tư công hoặc đầu tư PPP sẽ thuận lợi hơn.