Có thể xem xét hình thành khu thương mại tự do tại Cần Giờ

Ông Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, vừa ký văn bản gửi UBND thành phố về việc tham mưu các nội dung được đại biểu quan tâm tại kỳ họp HĐND vừa qua.

Tại kỳ họp, các đại biểu đề nghị thành phố kiến nghị Trung ương cho phép thành lập khu kinh tế để hình thành khu thương mại tự do gắn với Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ. Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM cho rằng việc hình thành khu thương mại tự do có thể được xem xét trong quá trình xây dựng Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.

Điều kiện là thành phố có thể bổ sung vấn đề này vào quy hoạch thành phố, quy hoạch vùng Đông Nam Bộ, quy hoạch tổng thể quốc gia tại TPHCM. Ngoài ra, Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM khuyến nghị cần nghiên cứu, tham khảo thêm các tài liệu thành lập khu thương mại tự do trong nước cùng kinh nghiệm quốc tế để xác định chính xác và đầy đủ thách thức mà Cần Giờ và TPHCM phải đối mặt trước khi trình hồ sơ cho cơ quan có thẩm quyền.

Theo Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, khu thương mại tự do là một mô hình khá mới mẻ ở Việt Nam. Theo kinh nghiệm quốc tế, khu thương mại tự do là khu vực kinh tế đặc biệt, được thành lập bởi hai hay nhiều quốc gia, cần có các chính sách miễn giảm, ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, tiếp cận thị trường, tự do lưu thông hàng hóa giữa các quốc gia thành viên và các chính sách khác.

Đặc biệt, yếu tố cạnh tranh là một thách thức lớn cho các khu thương mại tự do trên thế giới. Theo Nghị quyết 24 của Bộ Chính trị, việc hình thành khu thương mại tự do được định hướng gắn với cảng biển khu vực Cái Mép Hạ (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu). Do đó, việc hình thành khu thương mại tự do tại khu vực Cần Giờ cần cân nhắc yếu tố vị trí và tính cạnh tranh.

Qua tham khảo tài liệu, Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM đưa ra bốn thách thức khi tham gia vào khu thương mại tự do. Đầu tiên là sự khác biệt về văn hóa và thể chế, khi các quốc gia thành viên có thể khác biệt về văn hóa, thể chế và hệ thống pháp luật, gây khó khăn cho hợp tác và điều phối.

Tiếp đến là vấn đề chuyển dịch lao động, khi khu thương mại tự do có thể dẫn đến tình trạng lao động chuyển từ các quốc gia có chi phí lao động cao sang quốc gia có chi phí lao động thấp. Khu thương mại tự do cũng có thể gặp thách thức trong tác động đến môi trường khi việc tăng cường thương mại và sản xuất có thể dẫn đến ô nhiễm và khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức.

Cuối cùng là thách thức trong bảo vệ người tiêu dùng. Các khu thương mại tự do cần đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và chống hàng giả, hàng nhái.

Do đó, để tận dụng được ưu đãi của khu thương mại tự do, Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM cho rằng cần nghiên cứu kỹ lưỡng và có chiến lược phù hợp để phát huy tối đa cơ hội và hạn chế rủi ro từ mô hình này.

Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM cũng cho rằng, dựa trên các chủ trương, chính sách hiện hành và tài liệu nghiên cứu, khu thương mại tự do là công cụ quan trọng để thúc đẩy thương mại, đầu tư và hội nhập, mang lại nhiều lợi ích kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, thành phố cũng cần những giải pháp phù hợp để giải quyết các thách thức đi kèm.