Chuyến đi cuối cùng

Mới chỉ một tuần trước, giọng chị vẫn còn ấm áp khi gọi tôi để hỏi chuyện anh Quý vừa mất. Kể từ sau chuyến đi Mỹ về, tôi và chị vẫn chưa có dịp gặp nhau. Khi còn ở Mỹ, chị vẫn hay nửa đùa nửa thật rằng: “Chị đã cắt lá lách, dạ dày rồi. Đợt tới về còn gì cắt được là chị sẽ cắt nốt cho nhẹ gánh. Nhẹ gánh rồi chị sẽ tiếp tục chiến đấu đòi công lý”.

Đi kiện với khuôn ngực ứa máu!

Năm 1961, khi mới 14 tuổi, chị đã gia nhập Mặt trận giải phóng miền Nam Việt Nam giữa thời điểm ác liệt của cuộc chiến. Một cuộc phục kích đầu những năm 1970 đã lấy mất một bên cánh tay của chị, nhưng những đau đớn thể xác đó có lẽ không sánh nổi với nỗi đau do chất độc da cam, “sát thủ thầm lặng” gây ra cho chị suốt nhiều năm trời sau cuộc chiến. Lập gia đình năm 1968 nhưng chị bị sẩy thai ngay trong lần mang thai đầu. Ba người con sau này của chị ai cũng bị sinh non, trong đó một người bị bệnh tim bẩm sinh.

Cả ba khi sinh ra đều thiếu cân, sức khỏe yếu, nuôi nấng khó khăn và thường xuyên đau ốm. Đến năm 1984, sức khỏe yếu cộng với bệnh xơ gan nặng khiến chị phải nghỉ hưu sớm. Năm 1992, chân của chị bắt đầu bị sưng tấy... Giờ thì cơ thể chị phải chống chọi đủ chứng bệnh: tim, cao huyết áp, thiếu máu não, ung thư vú di căn xương, đau dạ dày, xơ gan, sỏi túi mật và bàng quang, giãn tĩnh mạch chi, lở loét chân và tay... Chị đã bị nhiễm độc dioxin.

Trong những ngày ở Mỹ, vết mổ phẫu thuật căn bệnh ung thư ở ngực của chị liên tục chảy máu khiến chị phải dùng bông băng để băng bó vết thương, cầm máu hằng ngày. Mọi người trong đoàn vẫn nhớ cảnh chị Hồng dáo dác đi tìm nơi mua bông gạc khi đoàn vừa đến New York vì máu ở ngực chị chảy ra nhiều quá.  Đau đớn là vậy nhưng chị vẫn luôn im lặng chịu đựng mà không phàn nàn điều gì. Có những bữa ăn với chị chỉ cần nắm gạo lức, nước sôi và chút ruốc là được rồi.

Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào chị cũng thể hiện sự lạc quan nhưng luôn mạnh mẽ rất riêng. Lần được gặp hai hạ nghị sĩ Mỹ ở quốc hội, câu chuyện của chị đã khiến các hạ nghị sĩ rất xúc động. Khi ra, chị đùa: “Chị thấy thương các ông nghị sĩ nên thôi, chứ chị nói vài câu nữa là lấy hết nước mắt của các ông rồi”. Với phong thái kiệm lời nhưng rất thuyết phục, những câu chuyện của chị luôn khiến rất nhiều khán giả xúc động.

“Chúng tôi sốc và giận dữ”

Trong lá thư đầy đau khổ viết từ New York, bà Merle Ratner thuộc Tổ chức Cuộc vận động vì trách nhiệm và cứu trợ nạn nhân da cam (VAORRC) - người ở cùng phòng và giúp đỡ chị trong suốt thời gian ở Mỹ, hồi tưởng về “quyết tâm và nghị lực phi thường của chị Hồng dù phải chịu vô vàn đau đớn”.

Bà kể trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn, “chị Hồng vẫn thể hiện sự thương cảm sẻ chia với những người Mỹ còn đấu tranh vì đói nghèo và bất công. Khi chúng tôi gặp những người vô gia cư, thất nghiệp trên đường phố ở New York, chị hỏi rằng làm sao mà ở đất nước giàu nhất thế giới này vẫn có những người vô gia cư như vậy và làm sao để có thể giúp được họ”. Merle Ratner kể nhớ mãi điều chị Hồng từng nói: “Tôi muốn cống hiến phần xác thịt của mình cho những người bệnh khác nhưng giờ thân thể tôi chẳng còn gì lành lặn cả”. Merle Ratner khi đó đã rất xúc động.

Từ nước Anh, Len Adis cho biết “rất sốc và giận dữ khi đọc tin người phụ nữ dũng cảm Nguyễn Thị Hồng đã mất.” Ông giải thích: “Tôi sốc vì cái chết của người phụ nữ đã chịu nỗi đau ghê gớm của chất độc da cam và tức giận bởi lại có thêm một nạn nhân chất độc da cam bị công lý chối từ do sự chối bỏ của Chính phủ Mỹ và các công ty đứng đầu bởi Monsanto, Dow Chemical khi họ không chịu trách nhiệm về những tội ác mà họ gây ra cho những người VN này”. Ông nói: “Giờ đây khi chị đã yên nghỉ, chúng ta cần tiếp tục cuộc chiến mà chị đã chiến đấu bấy lâu nay - cuộc chiến vì công lý cho các nạn nhân da cam”.

Chuyến đi đòi công lý vừa qua đã trở thành chuyến đi cuối cùng trong cuộc đời của chị Hồng, anh Quý. Với những vết thương đau xé, nặng thêm theo từng bước chân, chúng tôi ý thức được cuộc hành trình nghiệt ngã ấy đã hút mất sức lực cuối cùng của những ngọn đèn leo lét. Chị Hồng, anh Quý đã hi sinh lần nữa - cho cuộc chiến đòi công lý của hàng triệu nạn nhân da cam.

Theo Thanh Tuấn - Yến Trinh

Tuổi Trẻ