Chính phủ đề xuất loạt cơ chế đặc thù xây nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận

Chiều 10/2, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về các cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Đề xuất cho phép đàm phán trực tiếp với đối tác

Với cơ chế, chính sách về lựa chọn nhà thầu, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Chính phủ đề xuất cho phép Thủ tướng giao chủ đầu tư thực hiện dự án; cho phép áp dụng hình thức hợp đồng chìa khóa trao tay và triển khai lựa chọn nhà thầu ngay sau khi Quốc hội chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư của Dự án.

Chính phủ cũng đề xuất được phép áp dụng hình thức chỉ định thầu gói thầu chìa khóa trao tay xây dựng nhà máy chính nêu trên với nhà thầu được nêu tên trong Hiệp định liên Chính phủ, theo quy trình chỉ định thầu rút gọn (được tổ chức đàm phán trực tiếp trên cơ sở dự thảo hợp đồng gửi cho nhà thầu).

Chính phủ lý giải việc lựa chọn hợp đồng chìa khóa trao tay là cần thiết để đẩy nhanh tiến độ, do đặc thù nhà máy điện hạt nhân cần phải có nhiên liệu hạt nhân cho chu kỳ đầu, và chuyên gia vận hành bảo dưỡng trong giai đoạn đầu.

Trong khi đó, Luật Đấu thầu chưa có quy định về lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu kết hợp chi phí đầu tư xây dựng và chi phí sản xuất kinh doanh (mua nhiên liệu hạt nhân và chuyên gia vận hành bảo dưỡng).

Vì thế, nếu thực hiện lựa chọn nhà thầu theo trình tự quy định của Luật Đấu thầu sẽ kéo dài thời gian, không đáp ứng được tiến độ triển khai dự án đề ra.

Ngoài ra, Chính phủ đề xuất cho phép được áp dụng hình thức chỉ định thầu, chỉ định thầu rút gọn đối với các gói thầu tư vấn quan trọng trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư và thực hiện dự án; cho phép đàm phán trực tiếp, chỉ định thầu rút gọn với đối tác để mua nhiên liệu hạt nhân cho nhà máy.

Chính phủ cũng đề xuất chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, chỉ định thầu rút gọn để thẩm định công nghệ, các báo cáo về môi trường, an toàn, an ninh, cũng như kiểm tra pháp quy hạt nhân trong các giai đoạn đầu tư xây dựng các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Lý giải rõ hơn cho đề xuất này, Chính phủ giải thích với công tác thẩm định an toàn, an ninh, kiểm tra pháp quy hạt nhân trong các giai đoạn của dự án đầu tư xây dựng, hiện nay Bộ Khoa học và Công nghệ không đủ nguồn lực thực hiện.

Các cơ quan chuyên môn khác tại Việt Nam cũng thiếu kinh nghiệm thực hiện dự án đầu tiên này, do đó cần thiết phải thuê tư vấn quốc tế.

Theo quan điểm của Chính phủ, việc thực hiện lựa chọn nhà thầu theo trình tự quy định của Luật Đấu thầu năm 2023 sẽ kéo dài thời gian, không đáp ứng được tiến độ triển khai dự án.

Đề xuất chủ đầu tư được vay, vay lại theo điều kiện ưu đãi

Với chính sách về trình tự thực hiện, Chính phủ đề xuất cho phép chủ đầu tư và đối tác thực hiện khảo sát, rà soát, cập nhật, hoàn thiện hồ sơ lập dự án đầu tư (FS), hồ sơ phê duyệt địa điểm (SAD) và các báo cáo chuyên ngành song song với quá trình đàm phán Hiệp định liên Chính phủ và đàm phán hợp đồng chìa khóa trao tay.

Ngoài ra, Chính phủ đề xuất cho phép được áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy phạm kỹ thuật và hướng dẫn kỹ thuật do đối tác thực hiện đề xuất áp dụng phù hợp với dự án điện hạt nhân mà không phải thực hiện thủ tục phê duyệt theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Chính phủ cũng đề xuất cho phép được áp dụng các định mức, đơn giá trên cơ sở đàm phán với đối tác thực hiện dự án.

Liên quan tới phương án tài chính, thu xếp vốn, Chính phủ đề xuất chủ đầu tư được vay, vay lại theo điều kiện ưu đãi. Chính phủ được dùng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương và các nguồn vốn hợp pháp khác cho dự án trong trường hợp đàm phán hiệp định vay không thành công hoặc khoản vay quy mô nhỏ.

Với mức vốn đối ứng rất lớn, Chính phủ kiến nghị chủ đầu tư được phép dùng vốn vay, vốn trái phiếu làm vốn đối ứng.

Theo phương án Chính phủ đề xuất, chủ đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận được giữ lại toàn bộ lợi nhuận sau thuế còn lại, để bổ sung vốn đối ứng trong thời gian thực hiện dự án. 

Với tỉnh Ninh Thuận, hàng năm ngân sách Trung ương bổ sung mục tiêu cho tỉnh 70% nguồn tăng thu từ triển khai dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Tỉnh này cũng được vay lại vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài với tổng dư nợ tối đa 90% số thu ngân sách địa phương được hưởng theo phân cấp...

Bên cạnh đó, tỉnh Ninh Thuận được đề nghị áp dụng một số cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng cung cấp cho dự án điện hạt nhân.