Chi phí khấu hao và lãi vay “đè” nhà máy thủy điện của EVN

Năm 2013 khi Kết luận thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật trong việc quản lý sử dụng vốn, tài sản của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu kiểm tra, điều chỉnh các khoản chi phí tại các nhà máy thủy điện hoạch toán phụ thuộc EVN (thủy điện Đồng Nai, thủy điện Sông Tranh, thủy điện Đại Ninh, thủy điện Tuyên Quang) có chi phí sản xuất điện cao hơn giá bán lẻ điện bình quân khi xác định đủ yếu tố chi phí. Đồng thời đánh giá hiệu quả khi có quyết định đầu tư các dự án nguồn điện này.

Trong văn bản báo cáo với Thanh tra Chính phủ về trách nhiệm của mình liên quan đến kết luận thanh tra tại EVN mới đây, Bộ Công thương cho biết thực tế giá phát điện bình quân toàn hệ thống được xác định căn cứ vào giá phát điện từ nhiều nguồn điện khác nhau, có đơn giá khác nhau từ cao tới thấp. Đơn giá phát điện của một nhà máy mới có thể cao hơn giá bán lẻ điện bình quân năm 2011 nhưng cũng có thể thấp hơn giá bản lẻ điện bình quân trong tương lai.

“Vì vậy việc so sánh giữa đơn giá thực hiện của một số nhà máy điện có giá cao hơn so với giá bán lẻ điện bình quân (khi tính các chi phí truyền tải, phí phân phối điện và chi phí quản lý ngành) là không phù hợp với thực tế”- Bộ Công thương phản hồi.

Riêng đối với 4 nhà máy thủy điện (Đồng Nai, Sông Tranh, Đại Ninh, Tuyên Quang), nguyên nhân chính dẫn tới chi phí sản xuất điện của các nhà máy thủy điện hạch toán phụ thuộc EVN lớn hơn giá bán lẻ điện bình quân năm 2011 chủ yếu do yếu tố về sản lượng thực hiện không đạt sản lượng thiết kế. Việc này xuất phát từ điều kiện thủy văn năm 2010 không thuận lợi đã ảnh hưởng đến tình hình phát điện của các nhà máy thủy điện trong năm 2011. Theo Bộ Công thương, đến cuối năm 2010 mức nước các hồ thủy điện (chủ yếu là các hồ lớn) thấp hơn nhiều so với mức nước dâng bình thường khiến sản lượng thực hiện năm 2011 của một số nhà máy thủy điện, trong đó có 4 nhà máy này, không đạt so với sản lượng thiết kế. Đây chính là nguyên nhân trực tiếp dẫn tới đơn giá thực hiện năm 2011 của 4 nhà máy cao hơn giá bán bình quân năm 2011 được duyệt.

Bộ Công thương khẳng định, nếu sản lượng đạt mức thiết kế hoặc đạt mức như năm 2012, đồng thời có tính đến sản lượng của nhà máy thủy điện Đồng Nai 4 mới đưa vào vận hành đầu năm 2012 (bậc thang dưới của nhà máy thủy điện Đồng Nai 3) thì chỉ có nhà máy thủy điện Sông Tranh (đưa vào vận hành cuối năm 2010 đầu năm 2011) có đơn giá cao hơn giá bán lẻ điện bình quân năm 2011.

Đối với các nhà máy điện mới đưa vào vận hành, do doanh thu và chi phí của các đơn vị này đều hạch toán tập trung tại công ty mẹ nên chi phí thực hiện của các nhà máy thủy điện hạch toán phụ thuộc những năm đầu thường ở mức cao so với các năm sau đó. “Nguyên nhân là vì những năm đầu chi phí khấu hao và chi phí lãi vay là những hạng mục chi phí chiếm tỷ trọng lớn nhất trong chi phí giá thành”- Bộ Công thương cho biết.

Bộ Công thương dẫn ra báo cáo tài chính của EVN đã được kiểm toán độc lập thực hiện và tổ công tác liên bộ - ngành kiểm tra, xác nhận cho thấy, riêng tổng chi phí khấu hao và chi phí lãi vay năm 2011 của nhà máy thủy điện Sông Tranh chiếm tới 94,7% tổng chi phí sản xuất kinh doanh điện, nhà máy thủy điện Đồng Nai năm 2011 chiếm 93,3%.

Thế Kha