Cần làm rõ cơ chế để dân giám sát Đảng

Rất nhiều chuyên gia, nhà khoa học đã góp ý vào dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 tại UB TƯ MTTQ ngày 27/2.

Chủ tịch Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam Trần Văn Tá đề xuất giữ nguyên lời nói đầu như trong bản Hiến pháp hiện hành vì rất đầy đủ, sâu sắc, trong đó có quy định về chế độ chính trị.

Ông Tá cũng kiến nghị nhấn mạnh hơn nữa trong dự thảo yêu cầu thực quyền đối với chế định Chủ tịch nước. Theo đó, Chủ tịch Hội kiểm toán viên hành nghề cho rằng, cần bổ sung và làm rõ thẩm quyền của Chủ tịch nước trong giám sát hoạt động của Chính phủ, Thủ tướng bởi đây là các chức danh do Chủ tịch nước giới thiệu để Quốc hội bầu.

Đại biểu cũng đề xuất, nhân cơ hội sửa Hiến pháp cần tiến hành một số cải cách như quy định người dân được bầu trực tiếp Chủ tịch nước, nhất thể hóa vai trò Tổng Bí thư và Chủ tịch nước...

Tán thành ý kiến này, đại diện Hội Người khuyết tật Việt Nam Nguyễn Huy Ban trao đổi thêm, nhìn sang các nước láng giềng mới thấy tiến độ cải cách thể chế ở Việt Nam vẫn còn chậm. Trong thời điểm sửa Hiến pháp lần này, cần mạnh dạn áp dụng những cải cách mới, nếu cần có thể kéo dài thời gian lấy ý kiến để bàn cho hết lý lẽ.

Liên quan đến điều 4 Hiến pháp, GS Nguyễn Lân Dũng phân tích, hoàn cảnh Việt Nam khác với nhiều nước khác khi chỉ có duy nhất một đảng lãnh đạo. Ông Dũng tán thành các nội dung bổ sung mới nhất vào điều 4 Hiến pháp về sự giám sát của nhân dân với Đảng. Nếu thực hiện được nghiêm chỉnh các quy định mới này sẽ giúp lấy được niềm tin của nhân dân với Đảng. Khi đó, theo ông Dũng, “chuyện yêu cầu bỏ điều 4 chắc không còn là chuyện cần thảo luận nữa”.

Về nội dung này, ông Trần Văn Tá xác định, không thể phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng nhưng để đáp ứng yêu cầu của phát triển, Đảng cần có sự đổi mới, và sự đổi mới này cần ghi rõ trong Hiến pháp. “Tôi đồng ý với nhiều ý kiến khác đề nghị có luật về sự lãnh đạo của Đảng để mọi chủ trương, đường lối của Đảng được thực thi hiệu quả” - ông Tá phát biểu.

Chủ tịch Hội bảo trợ tư pháp cho người nghèo Tạ Thị Minh Lý thẳng thắn nêu, thực tế đang có tình trạng lợi dụng, nhân danh Đảng để làm những điều không đúng, căn nguyên cũng chỉ vì không rõ trách nhiệm cá nhân trong quá trình lãnh đạo của Đảng mà chủ yếu nhân danh tập thể với nhiều quyết định, sách lược. Bà Lý đề xuất phải làm rõ thêm vấn đề này trong quy định về Đảng.

Chủ tịch Hội Cựu thanh niên xung phong Nguyễn Anh Liên cũng góp ý kiến, vai trò lãnh đạo của Đảng phải đi đôi với phát huy trách nhiệm của Đảng trước nhân dân. Ông Liên phân tích, đề cập đến vai trò giám sát của nhân dân đồng nghĩa với việc người dân phải được quyền phản biện chủ trương, đường lối của Đảng. Tuy nhiên, dự thảo Hiến pháp sửa đổi hiện chưa làm rõ nội dung, điều kiện và cơ chế cho dân giám sát, thậm chí cũng không có một điều khoản nào nói về vai trò giám sát của MTTQ và các tổ chức thành viên với Đảng.

Góp ý cụ thể cho các điều khoản liên quan đến một số quyền cơ bản của công dân, nhiều đại biểu đề nghị bỏ cụm từ “theo quy định pháp luật” trong quy định “công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, được thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình theo quy định của pháp luật”. Các ý kiến đều cho rằng, với quyền con người và nghĩa vụ công dân, có một số quy định hạn chế quyền công dân là cần thiết nhưng cần ghi rõ luôn những trường hợp nào thì bị hạn chế trong hiến pháp, hạn chế tối đa việc theo quy định của pháp luật hoặc cơ quan có thẩm quyền, nếu không làm rõ dễ dẫn đến ban cho, ban phát quyền công dân.

GS Nguyễn Lân Dũng “phê” điều khoản quy định vẫn hết sức mơ hồ, dẫn đến khả năng có thể áp dụng thế nào cũng được, thậm chí không phù hợp với tinh thần Hiến pháp của nhiều quốc gia. Theo ông Dũng, pháp luật có thể thay đổi theo từng giai đoạn, nhưng Hiến pháp là bộ luật gốc, cần được duy trì nhiều năm và là công cụ đắc lực để chống lại mọi xử sự vi hiến.

Liên quan đến quy định về đất đai, một số ý kiến đề nghị Hiến pháp lần này nên có đột phá về công nhận quyền sở hữu đất đai của tư nhân, song song với quyền sở hữu của Nhà nước và cộng đồng. Thực tế chúng ta đã thực hiện điều này nhưng trên giấy tờ ít công nhận, vì vậy trong các trường hợp phải thu hồi đền bù, Nhà nước thường bị thiệt.

Bà Tạ Thị Minh Lý kiến nghị lập ủy ban về đất đai, tránh tình trạng quyền lực tập trung vào người đứng đầu chính quyền, giải quyết được tình trạng hủy hoại tài nguyên đất đai hiện nay.

P.Thảo