Cần Kiến trúc sư trưởng để “làm chủ” diện mạo đô thị

Thiết chế Kiến trúc sư (KTS) trưởng là vấn đề được các uỷ viên Thường vụ đề cập đến nhiều nhất trong phiên góp ý cho Luật Qui hoạch đô thị (chiều 24/9).

Chủ nhiệm UB Kinh tế Hà Văn Hiền phân tích, KTS trưởng được thiết kế, làm nhiệm vụ tư vấn cho Chủ tịch UBND, nếu chỉ giống như thư kí sẽ không thoả mãn. Tuy nhiên, nếu KTS trưởng ở trên cấp sở, khi cấp sở trình lên có quyền bác đi liệu có phù hợp? Việc giao cho một người nhiều quyền cũng gây nên những lo ngại về nhũng nhiễu, thậm chí tham ô.

Theo ông Hiền, nên chăng chỉ có thiết chế KTS trưởng ở những thành phố lớn. Tuy nhiên, thiết kế như dự thảo luật vai trò của KTS trưởng chưa rõ, không hình dung được KTS trưởng sau này sẽ hoạt động như thế nào. Thêm nữa, việc phân định trách nhiệm giữa KTS trưởng và Hội đồng Kiến trúc qui hoạch vẫn chưa thật cụ thể.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Hồng Quân giải thích, thiết chế KTS trưởng trước đây (tồn tại từ 1992 đến 2000) được ví như “em Phó Chủ tịch, anh Giám đốc sở”. KTS trưởng vừa đá bóng, vừa thổi còi, dẫn đến những bất cập nên sau đó phải bỏ đi.

Vừa qua Chính phủ đã giao Bộ Xây dựng lập đề án về việc thiết lập vị trí KTS trưởng. Tuy nhiên, cả nước có hơn 700 đô thị, nếu mỗi đô thị có một KTS trưởng thì sẽ không tìm đâu ra người, do vậy chỉ đặt vấn đề KTS trưởng ở những đô thị lớn.

Theo bộ trưởng Quân, KTS trưởng là thiết chế chỉ gắn với đô thị. Trong một đô thị phải có diện mạo, bản sắc và phải có một cái đầu định hướng về qui hoạch, kiến trúc của đô thị, tránh cho đô thị khỏi chắp vá, manh múm - đó là KTS trưởng.

Trong khi đó, Hội đồng Kiến trúc qui hoạch có tính chất như một cấp quản lí hành chính. Hội đồng này có trách nhiệm đối với các vấn đề qui hoạch, kiến trúc của tỉnh đó.

Ông Quân đưa dẫn chứng, KTS trưởng của Huế chỉ chăm lo kiến trúc, diện mạo của đô thị Huế, trong khi Hội đồng Kiến trúc qui hoạch chăm lo đến qui hoạch, kiến trúc của cả tỉnh.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu ủng hộ việc có thiết chế KTS trưởng. Theo ông Lưu, vai trò của KTS trưởng rất quan trọng, đó là tư vấn, tham mưu, phản biện diện mạo, kiến trúc, qui hoạch đảm bảo tính thống nhất đồng bộ.

Không đề cập tới vấn đề KTS trưởng, Trưởng ban dân nguyện của Quốc hội, Trần Thế Vượng góp ý, việc thành lập Thanh tra về qui hoạch đô thị như dự thảo luật là không phù hợp với Luật Thanh tra. Bởi lẽ, luật Thanh tra qui định, cấp Bộ chỉ có một cơ quan thanh tra đảm nhận cả việc thanh tra nội bộ và thanh tra chuyên ngành.

Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội, Trương Thị Mai lại tiếp cận luật Qui hoạch đô thị ở những khía cạnh rất “xã hội”. Theo bà Mai, người dân ở các nơi đổ về các đô thị kiếm sống với số lượng rất lớn, dân số đô thị tăng nhanh, như TPHCM lên đến 8-9 triệu dân.

Vấn đề ách tắc giao thông, thiếu trường học, bệnh viện… rất nan giải ở các đô thị lớn. Luật có giải quyết được những vấn đề do đô thị phát triển nhanh với nhiều bất cập nảy sinh hay không là câu hỏi bà Mai đặt ra.

Cấn Cường