Cam đặc sản Nghệ An “bén duyên” đất Lào

“500 gốc cam Xã Đoài phát triển xanh tốt, đã cho những quả bói đầu tiên nhưng để đảm bảo chất lượng, chúng tôi phải vặt hết quả để cây tiếp tục phát triển. Theo đà này thì chỉ năm sau thôi, quả cam Xã Đoài đầu tiên bên đất Lào có thể thu hoạch”, Đại úy Nguyễn Văn Thưởng – Chính trị viên phó Đồn biên phòng Thông Thụ - BĐBP Nghệ An hồ hởi thông báo với tôi.

Đó chỉ là 1 trong những loại cây, con thuộc “mô hình đầu tư kinh tế, củng cố cơ sở chính trị xã hội ngoại biên” Đồn BP Thông Thụ triển khai ở bản Nậm Táy, cụm bản Viêng Phăn, huyện Sầm Tớ, tỉnh Hủa Phăn, CHDCND Lào. Kế hoạch được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt từ năm 2014 nhưng mất 2 năm làm “thủ tục” với bạn, đến năm 2016 mô hình V-A-C này mới chính thức được triển khai.

Người dân nước bạn Lào dọc biên giới tiếp giáp với Đồn BP Thông Thụ (xã Thông Thụ, huyện Quế Phong) trước nay sống dựa vào việc khai thác gỗ trong rừng. Khi nhà nước Lào có lệnh cấm rừng, cuộc sống người dân càng khó khăn hơn. Với phương châm giúp bạn cũng là giúp mình, Đồn Biên phòng Thông Thụ xây dựng kế hoạch xây dựng mô hình điểm nhằm giúp người dân của bạn đảm bảo lương thực thực phẩm, tiến tới thoát nghèo.

Gia đình Vừ Pà Pó (SN 1982) được lựa chọn để thực hiện thí điểm mô hình phát triển kinh tế V-A-C này. Vợ Vừ Pà Pó đau yếu thường xuyên, lại 5 đứa con trứng gà trứng vịt, không kế sinh nhai nên lâm vào thiếu đói thường xuyên.

“Đồng bào nước bạn quen với việc sống dựa vào tự nhiên rồi, giờ cái gì cũng phải làm theo quy trình, mà không “ăn nhanh” được nên cũng không ưng cái bụng lắm. Hơn nữa bản tính của người Mông rất khó tiếp xúc, vả lại bên này vẫn còn tình trạng trồng cây anh túc, buôn bán trái phép cây ma túy nên để vận động người dân nước bạn nghe và làm theo không phải đơn giản. Cũng phải tuyên truyền vận động, thuyết phục rất lâu gia đình Vừ Pà Pó mới đồng ý thực hiện thí điểm mô hình này đó”, Thượng úy Nguyễn Văn Trinh – nhân viên phiên dịch cho biết.

Sau khi nghiên cứu nhận thấy điều kiện thời tiết, khí hậu ở Nậm Táy có nhiều điểm tương đồng với Nghệ An, đặc biệt chất đất ở đây khá tương đồng với thổ nhưỡng vùng trồng cam Xã Đoài nổi tiếng Nghệ An (xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc), Đồn BP Thông Thụ quyết định đưa 500 bầu cam Xã Đoài, 200 gốc xoài Thái sang Lào trồng.

Với phương châm lấy ngắn nuôi dài, 3.000m2 diện tích mặt nước cũng được cải tạo để nuôi cá, lấy nguồn nước tưới cho vườn cây ăn quả. Muốn đồng bào tin và làm theo, chỉ có cách bộ đội đi làm trước. Bộ đội biên phòng Thông Thụ đùm gạo sang Lào, phát cả quả đồi nứa, lùng lấy đất trồng cây ăn quả. Rồi cũng chính những bộ đội Cụ Hồ đào từng cái hố, cõng bầu cây giống, từng bao phân bón, thuốc trừ sâu bệnh sang đất bạn. Không tính chi phí ngày công lao động của các cán bộ, chiến sỹ mà riêng tiền vốn đầu tư cho mô hình kinh tế này đã là 30 triệu đồng.

Chuyện trồng cây khó nhọc nhưng thời gian chờ đợi để đảm bảo cây sống và sinh trưởng tốt còn khó nhọc gấp bội phần bởi đó không chỉ là chuyện cây, chuyện con mà đó là cả nhiệm vụ chính trị mà những người lính không được phép thất bại. Thượng úy Trinh, Thiếu tá Đinh Xuân Thảo, Đại úy Nguyễn Văn Thưởng… không chỉ là người lính mà còn là những kỹ sư nông nghiệp, thuộc làu làu kỹ thuật chăm sóc cây ăn quả, biết giai đoạn nào thì bón phân nào, sâu bệnh thì dùng thuốc gì để chữa. Các anh vừa làm, vừa hướng dẫn tỉ mỉ, cẩn thận cho Vừ Pà Pó và vợ.

Giọt mồ hôi của những người lính biên phòng Việt Nam đổ xuống, tưới tắm cho những cây cam, cây xoài dần đâm chồi nảy lộc, màu xanh đã gần che phủ mái đồi. Cá dưới ao cũng sinh trưởng tốt, đã cho thu hoạch. Tính ra, vụ cá đầu tiên có lãi, đủ để gia đình Vừ Pà Pó yên tâm gắn bó với với mô hình kinh tế mà bộ đội Việt Nam dày công xây dựng. Theo gợi ý của bộ đội Việt Nam, Pà Pó còn khoanh rừng thả giống lợn đen bản địa để tăng thêm thu nhập.

“Sau gần 2 năm, cam và xoài đã cao trên 1m. Những cây cam đầu tiên đã ra quả bói nhưng theo quy trình kỹ thuật thì phải cắt bỏ, dồn chất dinh dưỡng cho cây phát triển cành, tán đã. Hiện chưa thể khẳng định rằng cam Xã Đoài ở đây sẽ cho chất lượng cam như cam Xã Đoài trồng ở vùng Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn nhưng những tín hiệu ban đầu là rất khả quan”, Đại úy Thưởng tin tưởng.

Theo Đại úy Thưởng, sau 2 năm trực tiếp trồng, chăm sóc và cầm tay chỉ việc, hiện vườn cam, vườn xoài đã được bàn giao cho gia đình Vừ Pà Pó tiếp tục chăm sóc. Hàng tuần, Đồn cử cán bộ sang kiểm tra và hỗ trợ, hướng dẫn thêm cho vợ chồng Pà Pó. Riêng đàn lợn đen và ao cá trắm đã cho thu hoạch 20 triệu đồng/năm, đủ để gia đình Pà Pó lo cho cái ăn uống hàng ngày và cho con cái đi học.

“Cái được lớn nhất là từ mô hình này đồng bào người Mông ở Nậm Táy đã thay đổi cách sống, cách suy nghĩ. Họ không còn trông chờ, ỉ lại vào tự nhiên như trước nữa. Hiện nay, ngoài Vừ Pà Pó, có 3 hộ dân khác ở Nậm Táy học tập mô hình phát triển kinh tế của chúng tôi, tổ chức đào ao thả cá, nuôi lợn đen hàng hóa.

Khi đồng bào ổn định đời sống, không phải lo cái đói, cái nghèo thì tình hình an ninh trật tự vùng biên sẽ được đảm bảo, mối quan hệ đoàn kết gắn bó tương trợ lẫn nhau giữa bộ đội và nhân dân hai bên đường biên giới sẽ được củng cố và thắt chặt hơn”, Thượng tá Hoàng Văn Huy – Chính trị viên Đồn Biên phòng Thông Thụ cho hay.

Cánh rừng nứa trước đây đã được thay thế bằng màu xanh mướt mát của cây cam, cây xoài. Cứ với đà này, một hai năm tới, những quả cam Xã Đoài đầu tiên sẽ “đậu” trên đất Lào - thứ quả ngọt xóa đói giảm nghèo được hình thành, vun đắp bằng nghĩa tình, bằng tâm huyết, bằng mồ hôi và trí tuệ của những người lính biên phòng Nghệ An.

Hoàng Lam

Ảnh: Nguyễn Thưởng