Bồi thường “người tù thế kỷ” Huỳnh Văn Nén bao nhiêu là đủ?

Luật sư Phạm Công Út là 1 trong 7 luật sư nhiều năm qua bào chữa miễn phí cho ông Huỳnh Văn Nén và hiện đang tiếp tục hỗ trợ đòi bồi thường oan sai cho ông. PV Dân trí đã có cuộc trao đổi với luật sư về quá trình bào chữa cho ông Nén và vấn đề đòi bồi thường oan sai sắp tới.

Xúc động vì hình ảnh cha già lặn lội kêu oan cho con

Thưa luật sư, trong nhiều năm kiên trì đeo đuổi vụ án, bào chữa cho ông Huỳnh Văn Nén, có kỷ niệm nào để lại dấu ấn trong lòng ông?

Quá trình bào chữa cho ông Nén rất dài nên có rất nhiều chuyện để kể. Nhưng có 3 tình tiết ấn tượng nhất lưu mãi trong lòng tôi đến nay.

Chuyện thứ nhất là hình ảnh cha của ông Nén, tức là ông Huỳnh Văn Truyện. Trước nay thường chỉ có người mẹ là hay bảo vệ, kêu oan cho con mình, đứa con mà họ rứt ruột đẻ ra nên họ yêu thương rất mực. Với người cha rất hiếm khi có việc này.

Trường hợp của ông Truyện thì ngược lại. Ông kiên trì đi kêu oan cho con mình suốt mười mấy năm trời. Ông đi từ Cà Mau ra Hà Nội, về Bình Thuận như con thoi để gõ cửa các cơ quan tố tụng, điều tra, Văn phòng Quốc hội, báo chí… để kêu oan cho con.

Mà phải ông còn trẻ trung hay giàu có gì cho cam. Ông đã gần 90, bán nhà, bán đất, bán hết tài sản chắt chiu để đi kêu oan cho con. Ông đi chỉ vì niềm tin con mình không giết người. Cái hình ảnh ấy gây ấn tượng rất mạnh trong lòng tôi.

Chuyện thứ 2 là hình ảnh những người dân tại nơi ông Nén cư trú. Trong quá trình chúng tôi tham gia bào chữa cho ông Nén, chúng tôi đã nhiều lần về công tác tại thị trấn Tân Minh để tìm hiểu vụ việc. Thường khi có án giết người, luật sư bào chữa cho bị can giết người hay bị người dân xung quanh phản ứng vì bảo vệ người gây án, làm mất an ninh địa phương.

Tuy nhiên, ở nơi ông Nén cư trú, chúng tôi chưa gặp bất cứ người dân nào nói là ông Nén giết người, từ ông chủ khách sạn nơi chúng tôi ở cho đến ông chủ quán ăn, quán cà phê, chị bán vé số… Hầu như ai cũng bảo người khác giết mà ông Nén chịu tội. Điều này càng củng cố niềm tin của tôi về việc Nén không giết người.

Chuyện thứ 3 là khi vào nơi tạm giam gặp Nén. Nén bảo bị đánh, bị bức cung nên nhận tội. Những người kêu oan khi gặp luật sư ai cũng bảo bị bức cung. Nhưng từ hình ảnh người cha, hình ảnh người dân nơi Nén sống và ánh mắt của Nén, tôi tin là Nén không giết người. Khi về, tôi bàn cùng các đồng nghiệp phải quyết tâm giải oan cho Nén!

Kết quả sau quá trình kiên trì của chúng tôi, cơ quan điều tra đã phải cho Nén tại ngoại khi chưa hết thời gian gia hạn tạm giam để điều tra. Sau này, khi nghi phạm giết bà Bông (nạn nhân trong vụ án mà cơ quan tố tụng Bình Thuận kết tội ông Nén giết) bị bắt thì người ta mới ra quyết định đình chỉ điều tra ông Nén.

Xin luật sư chia sẻ thẳng thắn là trong quá trình tham gia bảo vệ ông Nén, các luật sư có gặp khó khăn hay áp lực từ phía nào không?

Có chứ, áp lực rất lớn là đằng khác. Trong giai đoạn các luật sư bảo vệ Nén và gia đình vợ Nén trong vụ án vườn điều (1 vụ án khác mà cơ quan tố tụng Bình Thuận cũng quy cho ông Nén là hung thủ), phải nói là bị áp lực rất kinh khủng, không kém gì vụ luật sư Võ An Đôn vừa xảy ra. Các cơ quan tố tụng đòi điều tra các luật sư, thu thẻ hành nghề…

Rất may là trong giai đoạn này có sự can thiệp của các đại biểu Quốc hội, báo chí và sự quyết tâm mạnh mẽ của các luật sư nên gia đình vợ Nén đã được giải oan. Lúc đó, các luật sư đã giữ vững ý chí, kiên trì bảo vệ Nén và gia đình vợ.

Trong giai đoạn bào chữa cho ông Nén sau này, chúng tôi không chỉ có một mình mà có tới 7 luật sư ở 3 vùng miền cùng tham gia nên họ không thể xử ép chúng tôi được. Các cơ quan tố tụng cũng hết sức tạo điều kiện cho chúng tôi tham gia bào chữa cho Nén, không gò ép, làm khó như ngày xưa. Họ báo trước và sắp xếp thời gian hợp lý cho chúng tôi tham gia hỏi cung, bào chữa…

Bồi thường mỗi năm tù oan 1 tỷ đồng cũng chưa đủ…

Đến nay ông Huỳnh Văn Nén đã được đình chỉ điều tra, tức là việc tòa tuyên ông Nén phạm tội giết người là sai, gây nên oan sai cho ông. Vấn đề bồi thường oan sai cho ông Nén sẽ được tính như thế nào và mức bồi thường bao nhiêu là hợp lý, thưa luật sư?

Việc bồi thường oan sai sẽ dựa vào luật trách nhiệm bồi thường để tính toán. Về mức bồi thường thì chưa nói được gì vì theo quy trình cơ quan chức năng sẽ xác minh, thu thập chứng cứ về thiệt hại của người bị oan để tính toán.

Sau khi cơ quan chức năng tính toán ra mức bồi thường dựa trên các quy định và chứng cứ thiệt hại, việc bồi thường sẽ do tòa thương lượng với người bị oan, gia đình người bị oan. Trong trường hợp các bên không thể thương lượng với nhau, người bị oan và gia đình có thể kiện ra tòa hành chính. Nhóm luật sư bào chữa cho ông Nén sẽ tiếp tục đồng hành giúp ông đòi bồi thường oan sai.

Quan điểm của tôi là những thiệt hại về tinh thần, thể chất mà ông Nén đã chịu trong gần 18 năm ngồi tù là không gì bù đắp nổi. Vợ con ông cũng chịu bao điều tiếng vì bản án oan ấy. Mẹ ông Nén mất khi con mình bị kết tội là hung thủ giết người. Thiệt hại vô hình đối với tinh thần, sức khỏe, tài sản của ông Huỳnh Văn Truyện trong bao năm ngược xuôi kêu oan cho con mình cũng không thể đo lường được.

Nhưng theo luật sư thì mức bồi thường bao nhiêu là hợp lý?

Hiện các luật sư và gia đình ông Nén vẫn chưa thống nhất mức bồi thường nên chưa có con số cụ thể. Nhưng chúng tôi đang tư vấn cho gia đình ông Nén tách ra thành 2 vụ án rõ ràng.

Thứ nhất là trong vụ án vườn điều trước đó đã tuyên là oan sai, thống nhất mức bồi thường là 1,2 tỷ đồng, phần ông Nén được mấy chục triệu đồng nhưng chưa thực hiện vì lúc này ông Nén vẫn đang thụ án trong vụ án giết bà Lê Thị Bông. Nay đã chính thức đình chỉ điều tra ông Nén trong vụ án giết bà Bồng, cần phải đòi lại phần bồi thường của ông Nén trong vụ án vườn điều. Tất nhiên là không phải mấy chục triệu đồng như trước đây.

Thứ hai là trong vụ án giết bà Lê Thị Bông. Nay đã xác định là ông Nén không giết bà Bông, cơ quan pháp luật đã xin lỗi ông Nén thì cần bồi thường cho thời gian ông ngồi tù oan vì phán xét sai của tòa. Về thời gian thì yêu cầu phải bồi thường trước Tết Nguyên đán.

Về thiệt hại tinh thần, chúng tôi tư vấn gia đình ông Nén đòi các cơ quan pháp luật tỉnh Bình Thuận phải công khai xin lỗi ông Nén và gia đình trên báo chí; cụ thể là đăng 3 kỳ liên tiếp trên báo trung ương và 3 kỳ trên báo địa phương.

Tuy chưa thống nhất con số cụ thể nhưng theo quan điểm của tôi thì mỗi năm ông Nén bị tù oan phải bồi thường 1 tỷ đồng. Bởi thiệt hại vật chất và tinh thần của gia đình ông quá lớn, không gì bù đắp cho đủ. Chúng tôi chỉ mong là mức bồi thường này tạm an ủi được những thiệt thòi mà nhiều thành viên trong gia đình ông phải gánh chịu trong suốt 18 năm qua!

Vâng, xin cảm ơn luật sư!

Tùng Nguyên (thực hiện)