Bộ trưởng Công thương: Xây biệt thự, sân tennis “có lợi” cho điện (!?)

Trước hết, về vấn đề đầu tư ngoài ngành, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng xác nhận, tính đến 31/12/2011, vốn đầu tư ngoài Công ty mẹ EVN là 121.790 tỷ đồng. Con số này đã trừ số tiền 1.997 tỷ đồng Tập đoàn đầu tư vào lĩnh vực ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán.

Báo cáo nêu rõ, trong tổng vốn đầu tư 121.790 tỷ đồng, mặc dù là ra ngoài doanh nghiệp (nghĩa là ra ngoài Công ty mẹ - EVN, không phải là ngoài ngành điện), nhưng thực chất khoản tiền này được ENV đầu tư chủ yếu tại các công ty con và công ty liên kết hoạt động trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh điện.

Bộ trưởng Công thương giải thích, do EVN trực tiếp vay của các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước để đầu tư các công trình điện trước đây, nên khi chuyển đổi mô hình hoạt động thành tập đoàn kinh tế nhà nước, các khoản vay của EVN được chuyển cho các công ty con và công ty liên kết hoạt động trong lĩnh vực điện.

Về việc EVN mua sắm ô tô vượt định mức, Bộ trưởng Công thương cho biết, Thủ tướng đã đồng ý với kiến nghị của Bộ Tài chính về việc hạch toán kinh phí mua xe theo hướng phần vượt định mức tính vào lợi nhuận sau thuế của tập đoàn. EVN phải “nghiêm túc rút kinh nghiệm” trong việc này.

Các khoản vay này không chuyển đổi được chủ thể hợp đồng vay từ Công ty mẹ - EVN sang các đơn vị do các tổ chức tín dụng không chấp thuận. Vì vậy, việc cho vay lại để EVN thu hồi vốn từ các đơn vị thành viên đã sử dụng nguồn vốn vay đầu tư các công trình điện, đảm bảo EVN có nguồn trả nợ, theo Bộ trưởng là một thực tế khách quan.

Khẳng định EVN chỉ đầu tư vào lĩnh vực ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán số tiền 1.997 tỷ đồng, ông Hoàng cho biết, theo chỉ đạo của Thủ tướng, đến hết năm 2015, EVN cần thoái hết vốn tại các lĩnh vực trên để tập trung đầu tư các dự án điện.

"Việc đầu tư ra ngoài Công ty mẹ - EVN chủ yếu là đầu tư vào các công ty thuộc lĩnh vực sản xuất, kinh doanh điện, việc đầu tư ra ngoài ngành nghề kinh doanh chính chiếm tỷ lệ thấp (gần 2 nghìn tỷ đồng). Yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam cân nhắc tính toán hiệu quả việc thực hiện lộ trình thoái vốn đối với các khoản đầu tư ra ngoài ngành nghề kinh doanh chính, không sơ hở để một số đối tượng trục lợi", báo cáo của Bộ trưởng dẫn lại một ý kiến của Thủ tướng.

Về việc chi phí xây biệt thự, sân tennis, bể bơi… tính vào giá bán điện, theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, trong 6 dự án nhiệt điện của EVN, gồm Ô Môn 1, Phú Mỹ 1 và 4, Nghi Sơn 1, Hải Phòng 1, Quảng Ninh 1, thì đều có hạng mục “khu nhà quản lý vận hành và sửa chữa”. Tuy nhiên, trên thực tế đó là 355.000 m2 đất được xây dựng gồm nhà ở cho cán bộ với các loại biệt thự đơn lập, nhà song lập, nhà liền kề, chung cư cao tầng, có cơ sở hạ tầng đi kèm như nhà trẻ, bể bơi, sân tennis… với tổng giá trị đầu tư trên 595 tỷ đồng.

Bộ trưởng Công thương phân tích, đặc thù của các dự án nhiệt điện là do yêu cầu về môi trường và điều kiện vận chuyển, cung cấp các loại nhiên liệu (than, khí) cần phải có cảng lớn chuyên dùng, nên phần lớn các dự án đều được khảo sát, quyết định đầu tư tại các địa bàn khó khăn, xa khu dân cư, đô thị. Để đảm cho việc quản lý vận hành, sửa chữa các nhà máy, kịp thời và hiệu quả, thì việc cần có khu nhà ở, sinh hoạt tập trung cho lực lượng cán bộ, kỹ sư, công nhân viên ở gần khu vực nhà máy là bắt buộc, nhất là trong trường hợp khi xảy ra sự cố cần ứng cứu kịp thời.

Ngoài ra, việc vận hành các nhà máy điện đều có yếu tố độc hại và căng thẳng nên việc xây dựng các hạ tầng thể thao, giải trí kèm theo tại khu quản lý vận hành nhằm thu hút được lực lượng lao động có trình độ cao tới làm việc và giúp người công nhân vận hành đảm bảo có đủ sức khỏe và tinh thần để yên tâm duy trì khả năng làm việc... theo Bộ trưởng cũng là điều cần thiết.

Hơn nữa, tại một số dự án, do trong giai đoạn xây dựng và đưa vào vận hành thời gian đầu, có nhiều chuyên gia nước ngoài tham gia, nên các công trình này đầu tiên là để phục vụ cho người nước ngoài, sau đó mới được chuyển giao cho chủ đầu tư Việt Nam sử dụng.  

Người đứng đầu ngành Công thương cũng nêu quan điểm, việc các hạng mục công trình được phê duyệt trong tổng mức đầu tư của các dự án (điều làm dư luận băn khoăn là chi phí đầu tư những công trình này được tính vào giá điện – PV) là nhằm đảm bảo yêu cầu xác định được đầy đủ các khoản mục chi phí đầu tư cần thiết để có thể hoàn thành việc xây dựng một dự án nguồn điện khi lập dự án đầu tư. Theo đó, giá trị tổng chi phí cho đầu tư cũng được đưa vào phân tích đánh giá hiệu quả kinh tế tài chính đối với từng dự án, để chứng minh đây là phương án có chi phí thấp và hợp lý so với phương án phải chi trả cho lực lượng lao động ở xa nhà máy và phải di chuyển để làm việc hàng ngày trong suốt đời dự án. “Công thức” này có thể được chia tách từng khoản để phê duyệt hoạch toán theo quy định trong giai đoạn thực hiện đầu tư, thẩm tra.

Giải trình về từng dự án cụ thể, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết, theo kiểm tra thực tế ban đầu tại một số dự án của Bộ Công thương và theo báo cáo của EVN, trong 6 dự án mà Thanh tra Chính phủ đã nêu, chỉ có 1 dự án là Ô Môn 1 trong hạng mục khu nhà ở có xây dựng bể bơi, sân tennis. Tuy nhiên, đây cũng là dự án do Chính phủ Nhật cho vay ưu đãi, có chuyên gia nước ngoài nên ở giai đoạn đầu, việc xây dựng cơ sở thể thao phục vụ cho người nước ngoài là cần thiết, nhất là trong điều kiện địa điểm dự án ở xa nội thành thành phố Cần Thơ.

Và trong 6 dự án, đến nay mới duy nhất có dự án Phú Mỹ 1 là đưa chi phí khu nhà ở vào giá thành sản xuất (nhưng cũng chỉ chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong tổng doanh thu, chỉ 1,3 - 3,7 tỷ đồng/năm).

Ông Hoàng thông tin, Thủ tướng cũng đã giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng rà soát chi phí xây dựng khu nhà ở, quản lý vận hành của ngành điện cũng như đối với các nhà máy, khu công nghiệp khác, có hướng dẫn cụ thể và phù hợp, báo cáo Thủ tướng trong tháng 2/ 2014.

Đề cập đến trách nhiệm của Bộ chủ quản, Bộ trưởng Công thương cho biết, đã có văn bản yêu cầu EVN nghiêm túc thực hiện các ý kiến kết luận của Thủ tướng. EVN cũng đã báo cáo là đã thực hiện nghiêm túc, đồng thời chỉ đạo các đơn vị các đơn vị thành viên kiểm điểm rút kinh nghiệm các tồn tại, khuyết điểm để kịp thời có biện pháp khắc phục, chấn chỉnh.

Về chi phí “khu nhà quản lý vận hành và sửa chữa”, Bộ Tài chính đã dự thảo văn bản báo cáo Thủ tướng về phương án xử lý khoản chi phí xây dựng khu nhà ở, nhà quản lý vận hành tại các dự án điện của EVN Bộ Công Thương đã tham gia ý kiến. Hiện nay, Bộ Tài chính đang hoàn chỉnh dự thảo văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ về vấn đề này.

P.Thảo