Bố mẹ ly hôn, con nhỏ mới được nhập khẩu về với ông bà?

Thuê, mượn nhà phải được công chứng, xác nhận

Theo dự thảo luật sửa đổi bổ sung một số điều của luật Cư trú lần thứ 2 được trình xin ý kiến UB Thường vụ Quốc hội, quy định về việc “xóa”, “cắt” hộ khẩu đối với những người đi nước ngoài 2 năm đã được loại bỏ. Tuy nhiên, dự thảo luật bổ sung một số điều kiện khác về việc đăng ký thường trú tại các thành phố trực thuộc TƯ.

Thẩm tra nội dung này, UB Pháp luật cho rằng việc áp dụng quy định này trên phạm vi toàn thành phố trực thuộc TƯ là quá rộng; đề nghị chỉ áp dụng các điều kiện hạn chế đăng ký thường trú trong nội thành các thành phố này.

Ngoài ra, UB Pháp luật cơ bản tán thành với quy định tăng thời gian tạm trú liên tục tại thành phố từ 1 năm lên 2 năm cũng như quy định về điều kiện diện tích bình quân đối với trường hợp cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ (giao quyền quyết định cụ thể cho HĐND thành phố định ra mức diện tích cụ thể phù hợp với địa phương mình).

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra không đồng tình với quy định trường hợp chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ của cá nhân, tổ chức… thì phải có xác nhận của chính quyền địa phương hoặc công chứng vì sẽ làm tăng thêm thủ tục hành chính, gây phiền hà, tốn kém, dễ bị lợi dụng làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của người dân.

Thảo luận về nội dung này, Chủ nhiệm UB Tư pháp Nguyễn Văn Hiện tán thành quan điểm của cơ quan thẩm tra, chỉ nên “siết” điều kiện về thời gian tạm trú khi xin nhập hộ khẩu đối với khu vực nội thành của các thành phố lớn, còn khu vực ngoại thành nên giữ nguyên như đối với các tỉnh thành khác để đảm bảo quyền bình đẳng của người dân giữa các địa phương.

Ông Hiện cũng không đồng ý với yêu cầu xác nhận của chính quyền hoặc công chứng về việc thuê mượn, ở nhờ với lý do việc này không thuộc chức năng của các cơ quan này. Quy định thêm thủ tục như vậy có thể làm phát sinh tiêu cực, nhũng nhiễu, gây khó khăn nhất định cho người xin nhập hộ khẩu. Vấn đề cơ bản, theo ông Hiện, là việc người cho ở nhờ có đồng ý với việc đó không và có xác nhận bằng văn bản là đủ điều kiện.

Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Nương cũng yêu cầu đại diện cơ quan soạn thảo trả lời ngay về việc khả năng nghiên cứu bỏ quy định này cũng như điều kiện “nơi đăng ký thường trú phải là nơi đang tạm trú” vì sẽ làm hạn chế quyền cư trú của người dân. Bà Nương đặt câu hỏi: “Nếu sau 2 năm thuê nhà, tạm trú ở khu vực rìa ngoài thành phố, người dân tích cóp đủ sức mua nhà trong nội thành thì cũng không được đăng ký về ở trong nhà mình?”.

Thứ trưởng Bộ Công an Phạm Quý Ngọ biện giải, hiện hành vi làm giấy tờ giả đang có chiều hướng gia tăng. Nếu quy định chỉ cần 2 bên ký hợp đồng với nhau sẽ tạo điều kiện cho nhiều “cửa” làm giấy tờ giả phát sinh mà cơ quan nhà nước khó quản lý nổi.

1.000 ô tô của Việt kiều hồi hương “giả” để bán trốn thuế                                

Nội dung bổ sung một số trường hợp được đăng ký thường trú (trẻ em chưa thành niên không còn cha, mẹ hoặc còn cha, mẹ nhưng cha, mẹ không có khả năng nuôi dưỡng sẽ được chuyển về ở với ông, bà nội, ngoại, anh, chị, em ruột, cô, dì, chú, bác, cậu ruột, người giám hộ) cũng nhận nhiều tranh luận.

Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý nêu báo cáo thẩm tra cho thấy nhiều thành viên UB đề nghị cân nhắc, nghiên cứu bổ sung thêm trường hợp người chưa thành niên còn cha, mẹ và cha mẹ vẫn có điều kiện nuôi dưỡng nhưng có nguyện vọng về sống với ông, bà nội, ngoại và người thân.

Chủ nhiệm UB Tư pháp đề nghị cân nhắc, bổ sung đối tượng người chưa thành niên (có cha mẹ ly hôn và cha mẹ đều đã kết hôn với người khác), còn cha, mẹ và cha mẹ vẫn có điều kiện nuôi dưỡng, nhưng có nguyện vọng về sống với ông, bà nội, ngoại, anh, chị, em ruột. Tuy nhiên, ông Hiện cũng lưu ý không nên mở rộng quá đến cả các trường hợp “cô, dì, chú, bác, cậu ruột” như đề xuất của cơ quan thẩm tra để tránh lợi dụng, lách luật.

Thứ trưởng Bộ Công an Phạm Quý Ngọ một lần nữa đứng dậy giải thích, luật chỉ hạn chế những trường hợp bố mẹ đang còn khỏe mạnh mà lại gửi con cái về ở chung với ông bà ở thành phố để được học ở các trường trong nội thành. Ông Ngọ lập luận, với tốc độ gia tăng dân số như hiện nay, hạ tầng trường học ở nội thành chưa thể đáp ứng nổi nhu cầu của người dân. Nếu không “siết” điều kiện nhập hộ khẩu sẽ tiếp tục gây áp lực dân số cho nội thành.

Không đồng tình với cách giải thích trên, Trưởng ban công tác đại biểu cảnh báo nếu chỉ mở cho đối tượng con cháu mà bố mẹ ly hôn mới được về ở với ông bà thì rất dễ dẫn tới “lách luật”. Bởi đơn giản khi gia đình đã có ý định gửi con cháu về thành phố để hưởng điều kiện học hành tốt nhất thì bố mẹ sẽ có nhiều cách khác nhau, không loại trừ “ly hôn giả”. Khi đó, cách quản lý dân cư còn phức tạp hơn.

Về việc bổ sung một số hành vi bị nghiêm cấm, dự thảo Luật dự kiến bổ sung hành vi bị nghiêm cấm, bao gồm quy định nghiêm cấm hành vi giả mạo điều kiện để được đăng ký thường trú; cho người khác đăng ký vào chỗ ở của mình nhưng người này thực tế không cư trú tại chỗ ở đó hoặc để trục lợi.

Nhiều ý kiến trong thường trực UB Pháp luật tán thành với việc bổ sung nghiêm cấm hai hành vi như dự thảo Luật, song yêu cầu rà soát lại quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong dự thảo Luật để bảo đảm tính khả thi, đầy đủ bao quát của các quy định này trong thực tiễn (do còn có nhiều hành vi giả mạo khác như: giả mạo kết hôn, giả mạo họ hàng thân thích, giả mạo giấy tờ tuyển dụng…) để đăng ký thường trú.

Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai yêu cầu chỉ rõ nội hàm, biểu hiện của hành vi “trục lợi”.

Thứ trưởng Phạm Quý Ngọ khái quát một số biểu hiện cơ quan Công an tổng kết được thời gian qua như chủ nhà được trả tiền để cho người khác “ké tên” trong hộ khẩu nhưng thực chất không sinh sống tại đó; người trốn truy nã lẩn vào nhiều gia đình với xác nhận được cho tạm trú…

Bộ Công an gần đây cũng phát hiện, điều tra hơn 1.000 xe ô tô của Việt kiều hồi hương được xác nhận cho nhập khẩu về nhiều gia đình nhưng thực chất không về, chỉ là hình thức để đưa xe về bán, trốn thuế. Nhiều trường hợp khác, thông qua việc cho Việt kiều ở nước ngoài nhập khẩu về gia đình mình để tiện làm thủ tục bảo lãnh cho con cháu trong nhà ra nước ngoài học tập, sinh sống.

Ngoài ra, còn có nhiều hành vi giả mạo khác như: giả mạo kết hôn, giả mạo họ hàng thân thích, giả mạo giấy tờ tuyển dụng… để đăng ký thường trú.

UB Pháp luật đề nghị rà soát lại quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong dự thảo luật để bảo đảm tính khả thi.

P.Thảo