Ai dám chắc những can phạm chết trong trại giam không bị oan, sai?

Sáng 5/6, Quốc hội thảo luận về báo cáo kết quả giám sát tình hình oan, sai trong hoạt động tố tụng hình sự.

Nhà chùa còn để oan Thị Kính, vua Lê xử oan Nguyễn Trãi nữa là…

Không bất ngờ khi quá nửa ý kiến phát biểu tại phiên thảo luận đến từ các đại biểu trong ngành công an hoặc đã từng công tác trong ngành.

Tán thành những phân tích của đoàn giám sát của UB Thường vụ Quốc hội về việc một nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng oan, sai là do giai đoạn điều tra có nhiều thiếu sót, sai phạm, trong đó có vấn đề báo động là hiện tượng bức cung, nhục hình, một số đại biểu đã góp thêm những chứng cứ cụ thể.

Đại biểu Nguyễn Tuyết Liên (Sóc Trăng) nhận xét, dù bức cung nhục hình chỉ là số ít nhưng dù thế cũng phải chấm dứt ngay vì nó ảnh hưởng lớn đến danh dự, nhân phẩm, quyền con người và niềm tin của người dân vào các cơ quan bảo vệ pháp luật.

Bà Liên dẫn chứng vụ 7 thanh niên bị bắt giam oan, bị nhục hình trong vụ án giết người, cướp tài sản trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng.

Đại biểu Nguyễn Thị Khá (Trà Vinh) bình luận, con số thống kê trong số 71 vụ oan, sai chỉ có 15 vụ thuộc trách nhiệm của CQĐT nhưng số vụ can phạm tự sát, chết trong trại do đau bệnh, do đánh nhau… vẫn có tới 78 vụ.

“Ai chắc được là những trường hợp chết này không có những người bị oan, sai? Cần làm rõ trách nhiệm của trại giam khi để xảy ra những trường hợp chết như vậy vì biết đâu trong đó có oan, sai và đó là hình thức để che đậy sai phạm” – bà Khá nói.

Đáp lại những ý kiến này, các đại biểu công tác trong ngành công an cho rằng, nói oan, sai do bức cung, nhục hình trong quá trình tạm giam, tạm giữ, điều tra là chưa thuyết phục. Còn việc CQĐT áp dụng biện pháp tạm giam, tạm giữ hình sự nhiều nhưng sau đó lại chuyển sang xử lý hành chính không thể xem là sai phạm mà đó là biện pháp nghiệp vụ cần thiết để đấu tranh với tội phạm, chặn khả năng người phạm tội bỏ trốn…

Đại biểu Thích Thanh Quyết chia sẻ với các cơ quan tố tụng: “Oan, sai là khó tránh, trong xã hội, nhà nước nào cũng có. Sáng suốt như vua Lê mà còn xử oan cho công thần Nguyễn Trãi trong vụ án Lệ Chi Viên, nhà chùa có Phật bà nghìn mắt nghìn tay mà vẫn để Thị Kính oan đến lúc chết nữa là…”. Số vụ oan sai trong 3 năm chỉ là 71 vụ (tương đương 0,02%), theo đó, đại biểu đánh giá là không nghiêm trọng.

Kiên quyết loại bỏ điều tra viên dùng nhục hình

Ngược lại, luật sư Trương Trọng Nghĩa (đại biểu TPHCM) lại quả quyết, án oan, sai là nghiêm trọng. Ông Nghĩa phân tích ở khía cạnh, hệ thống cơ quan tố tụng không thể tự phát hiện, giống như lỗi của hệ thống phòng cháy mà không thể báo cháy nhưng khi hoả hoạn xảy ra, CQĐT không cháy mà người vô tội bị thiêu.

Hệ thống kiểm tra chéo giữa cơ quan điều tra – VKS – toà án có hiệu lực không cao, có tình trạng xuê xoa cho nhau, thoả thuận kiểu “người không phạm đến ta, ta không phạm đến người”, có những án vẫn tổ chức họp án thống nhất trước giữa các cơ quan, việc định tội một con người vẫn theo kiểu “trọng cung hơn trọng chứng”.

Ông Nghĩa dẫn chứng vụ Hồ Duy Hải, hiện trường phạm tội trong đêm, đến sáng vẫn còn nguyên nhưng việc khám nghiệm hời hợt, lấy dấu vân tay sai lệch, mẫu máu, mẫu tóc cũng thu thập, giám định cẩu thả dẫn đến làm oan một con người.

Nêu ý kiến giải trình thêm trước Quốc hội, Đại tướng Trần Đại Quang – Bộ trưởng Công an khẳng định Bộ đã quán triệt đến tất cả các đơn vị các biện pháp chống oan, sai với phương châm nghiêm cấm bức cung, dùng nhục hình.

Tướng Quang khẳng định, nhờ các biện pháp áp dụng, số vụ án oan, sai đều giảm hàng năm. Tuy nhiên, người đứng đầu Bộ Công an cũng xác nhận, điều tra hình sự vẫn còn sai sót, thậm chí vẫn còn bức cung nhục hình làm ảnh hưởng đến uy tín các cơ quan tốt tụng, gây bức xúc trong xã hội.

Với những cán bộ điều tra dùng nhục hình, quan điểm của Bộ Công an là xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật. Theo đó, từ tháng 1/2011 đến nay, đã có 20 cán bộ chiến sĩ công an bị khởi tố xử lý về việc xâm phạm các hoạt động tư pháp.

Trở lại với ví dụ đại biểu đã nêu về vụ bắt giam oan 7 thanh niên ở Sóc Trăng năm 2013, Đại tướng Trần Đại Quang cho biết, từ Phó GĐ công an tỉnh kiêm Thủ tưởng cơ quan điều tra, Phó trưởng CA thị xã Vĩnh Châu… đến cán bộ điều tra đều bị xử lý từ miễn nhiệm bãi nhiệm cách chức đến buộc chuyển khỏi cơ quan điều tra.

“Chúng tôi nhận thức, biện pháp ngăn chặn cơ bản hàng đầu là đề cao tinh thần trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp, chấp hành đẩy đủ quy định nghiệp vụ bên cạnh công tác thanh tra kiểm tra, chủ động phát hiện sớm sai phạm để chặn từ đầu những dấu hiệu làm oan, sai. Chúng tôi cũng yêu cầu các Thủ trưởng CQĐT các cấp chấn chỉnh nghiêm những trường hợp cán bộ điều tra vu phạm, kiên quyết điều chuyển người sai phạm trong điều tra khỏi ngành, quy trách nhiệm cụ thể cho người đứng đầu để xảy ra oan sai, bức cung, nhục hình” – Bộ trưởng Công an trình bày trước Quốc hội.