Lực lượng CSGT trong lịch sử chiến tranh chống đế quốc Mỹ

Thực hiện kế hoạch của Bộ Công an về tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống lực lượng cảnh sát giao thông (21/2/1946-21/2/2026), Cục Cảnh sát giao thông đã chủ trì tổ chức cuộc thi “Tìm hiểu truyền thống 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của lực lượng cảnh sát giao thông”.

Trong cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc, các mục tiêu giao thông vận tải: đường xá, cầu, cống, bến phà, nhà ga, phương tiện giao thông là trọng điểm đánh phá ác liệt của đế quốc Mỹ, hòng cắt đứt chi viện về sức người, sức của của hậu phương lớn miền Bắc đối với tiền tuyến lớn miền Nam.

Chỉ tính những trận lớn, đánh vào mục tiêu giao thông vận tải từ tháng 4/1965 đến hết năm 1967, địch đã đánh 45.500 trận, trong đó tập trung 60-80% số trận đánh phá các tuyến giao thông ở vùng khu 4 cũ, trong đó tuyến đường 559 chi viện cho chiến trường miền Nam là một trọng điểm bị địch đánh phá ác liệt nhất.

Trên tuyến đường sắt, từ tháng 3/1965, đế quốc Mỹ tập trung đánh phá các mục tiêu ngành đường sắt ngày càng mở rộng và ác liệt. Trong các năm 1965, 1967, 1968, 1972, Mỹ đã ném 10.078 trận bom xuống 3.711 điểm trên cả 6 tuyến đường sắt, làm giao thông đường sắt nhiều lúc bị gián đoạn.

Cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại trên mặt trận bảo vệ giao thông vận tải ngày càng diễn ra ác liệt.

Thấy rõ tầm quan trọng của công tác bảo vệ giao thông vận chuyển, trong cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ nhất của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc, Đảng, Chính phủ ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết quan trọng chỉ đạo công tác bảo đảm giao thông vận tải.

Ngày 30/6/1965, Chính phủ ban hành Chỉ thị 110/CP về công tác bảo đảm giao thông vận tải, xác định rõ “Bảo đảm giao thông vận tải thông suốt, liên tục trở thành công tác trọng tâm số 1 của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân".

Trong năm 1966, Chính phủ ban hành 2 Chỉ thị quan trọng (số111/CT-TTG và 1177/CT-TTg) xác định rõ trách nhiệm của các cấp, các ngành trong công tác bảo đảm giao thông vận tải.

Từ ngày 21 đến 25/3/1966, Chính phủ tổ chức “Đại hội thi đua đảm bảo giao thông vận tải, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”.

Ngày 12/12/1965, Hội nghị Trung ương 12, khoá III ra Nghị quyết chỉ rõ: “Để tăng cường cho miền Nam, vấn đề mấu chốt là đảm bảo giao thông vận tải thông suốt trên những con đường chiến lược quan trọng; toàn Đảng, toàn dân ta phải khắc phục khó khăn để giữ vững con đường chi viện cho miền Nam”.

Ngày 12/9/1966, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Chỉ thị số 136/CT-TW về việc bảo đảm trật tự an toàn giao thông và bảo đảm tài sản Nhà nước trong quá trình vận chuyển.

Trước yêu cầu nhiệm vụ bảo đảm trật tự an toàn giao thông, ngày 30/5/1966, thay mặt Hội đồng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 98/CP về việc thành lập Cục bảo vệ giao thông và bưu điện thuộc Bộ Công an.

Thực hiện quyết định của Chính phủ, ngày 3/8/1966, Bộ Công an ban hành Quyết định791/CA-QĐ quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ, tổ chức của lực lượng bảo vệ giao thông bưu điện và thành lập phòng Bảo vệ giao thông và Bưu điện ở các Sở, Ty Công an.

Thực hiện chỉ đạo của Bộ Công an, hầu hết công an các địa phương khu 4 cũ đều thành lập phòng Cảnh sát bảo vệ giao thông và thành lập các trạm, chốt bảo vệ các mục tiêu bến phà, cầu phao, trạm trung chuyển, bến cảng trọng điểm...

Từ năm 1965 đến 1966, các trạm bảo vệ giao thông cầu Khay (Vĩnh Linh), Phà Gianh, Ròn, Xuân Sơn, Quán Hầu, Long Đại, Ngân Sơn, Quảng Trường, Nhật Lệ, Vĩnh Trung, Đèo Ngang, trạm trung chuyển Thuận Bài, Cảng Gianh (Quảng Bình), Đồng Lộc, Thượng Gia, Cổ Ngư, Bãi Vọt, Linh Cảm, Kỳ Anh (Hà Tĩnh)... được thành lập.

Công an Quảng Bình còn tổ chức tuyển chọn thêm 150 cán bộ, chiến sĩ mới, kịp thời bổ sung cho lực lượng bắt tay thực hiện nhiệm vụ bảo vệ giao thông vận chuyển. Công an Hải Phòng đã tăng cường biên chế lực lượng CSGT từ 75 đến 250 cán bộ, chiến sĩ.

Trong suốt những năm chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc, Cục Bảo vệ giao thông - Bưu điện, Ty Công an đường sắt, Phòng 5, Cục Cảnh sát nhân dân và phòng Cảnh sát nhân dân, CSGT các tỉnh, thành phố đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng của Bộ Quốc phòng, Bộ Giao thông vận tải xây dựng và thực tập các phương án bảo vệ an toàn các chiến dịch vận tải, phục vụ chiến trường.

Đồng thời xây dựng phương án bảo đảm trật tự an toàn giao thông thông suốt trong mọi tình huống, như phương án chống ùn tắc giao thông ở các tuyến đường bộ, các bến phà, cầu phao... trọng điểm; đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc, động viên khích lệ tinh thần cán bộ, chiến sĩ.

Phục vụ kế hoạch vận chuyển do Ban điều hoà vận tải Trung ương đề ra, lực lượng CSGT phối hợp với các đơn vị chức năng thuộc quân đội, ngành giao thông vận tải bảo vệ tuyệt đối bí mật nội dung, kế hoạch vận chuyển, tổ chức thành các đội, trạm trên tuyến giao thông trọng điểm, các bến phà, nhà ga, ngã ba, ngã tư nơi địch thường xuyên đánh phá ác liệt, đồng thời tổ chức kiểm soát lưu động trên các tuyến đường, khu vực trọng yếu.

Trong công tác bảo vệ tài sản, hàng hoá, phương tiện vận tải, lực lượng CSGT, ngành giao thông vận tải thành lập các đội xung kích, tổ chức đào các hầm hào giao thông ở các bến phà để phòng tránh khi địch đánh phá. Ở các đầu mối giao thông trọng điểm, ngã 3, ngã 4, tổ chức các trạm phòng không, cắm các cọc tiêu, biển báo hiệu chỉ dẫn giao thông.

Với khẩu hiệu “Mặt đường sông nước là chiến trường”, “Phương tiện giao thông là vũ khí”, lực lượng CSGT ngày đêm bám đường, bám sông, bám phương tiện bảo vệ, hàng chục vạn chuyến tàu, xe chở hàng vào chiến trường an toàn.

Mở đường, thông tuyến bảo vệ an toàn phương tiện khi bị địch đánh phá là nhiệm vụ quan trọng của lực lượng CSGT, lực lượng thanh niên xung phong và ngành giao thông vận tải; nêu cao khẩu hiệu “Địch phá, ta sửa, ta đi”.

Khi bị địch phá bến phà, đường tắc, các lực lượng bảo vệ giao thông tổ chức phân tán xe cộ, tàu thuyền, tổ chức sửa chữa cầu phà, đường để giải phóng xe nhanh.

Trong công tác ngụy trang, che phòng cho các phương tiện, bến bãi và hàng hoá, lực lượng Cảnh sát bảo vệ giao thông thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở lái xe, tàu thuyền dùng lá cây để ngụy trang.

Tại ngã 3 Đồng Lộc (nơi trọng điểm địch đánh phá), tổ Cảnh sát bảo vệ giao thông có sáng kiến dùng đất đỏ pha nước quét lên thành xe cho phù hợp với màu đất, địa hình, tránh địch phát hiện mục tiêu.

Ở các tuyến đường giao thông chiến lược, Cảnh sát bảo vệ giao thông phối hợp với Công an xã phát động Nhân dân tham gia công tác bảo vệ giao thông, ngụy trang phương tiện. Đoạn đường nào cầu, cống bị đánh sập, mặt đường bị bom đạn cày xới, xe chở hàng bị ùn tắc là ở đó có cán bộ, nhân dân địa phương kịp thời mang cuốc, xẻng, gỗ, tre, nứa để phối hợp với bộ đội, công an, thanh niên xung phong, công nhân trên tuyến sửa chữa.

Với quyết tâm “Tất cả vì tiền tuyến”, “Sống bám đường, chết kiên cường dũng cảm”, “Địch phá, ta sửa, ta đi”, “Địch lại phá, ta lại sửa, ta đi” và “Địch phá ta cứ đi”, lực lượng CSGT đã tham gia cùng các lực lượng bảo đảm giao thông vận tải ngành giao thông, thanh niên xung phong phá thế độc tuyến, độc vận của địch.

Địch tập trung đánh phá ác liệt các tuyến đường bộ, đường sắt trọng điểm, lực lượng CSGT đã phối hợp với các lực lượng bảo đảm giao thông của Bộ Quốc phòng, Bộ Giao thông vận tải, Ban điều hoà vận tải Trung ương bảo vệ vật tư, thiết bị, sửa đường và cùng nhân dân xây dựng hàng trăm cầu tạm và hàng ngàn cây số đường tránh.

Tiêu biểu là Hà Tĩnh vừa sửa lại, vừa làm thêm đường tránh mới dài gấp 3 lần thời điểm trước chiến tranh phá hoại. Trên tuyến đường sắt cũng làm được 5.574km cầu tạm, 132km đường nhánh, đường tránh.

Có thể nói, phá thế độc tuyến là một sáng kiến khoa học, một chủ trương bảo đảm giao thông độc đáo được toàn ngành giao thông áp dụng và giành thắng lợi trên từng tuyến đường.

Khi máy bay địch đánh phá ác liệt các tuyến giao thông đường bộ, đường sắt, thả thuỷ lôi, bắn pháo kích phong toả các cửa sông, biển, các đội vận tải bằng xe thồ, thuyền nan được huy động. Nhiều phương tiện vận tải, chuyển tải sáng tạo, được phát huy, như ô tô vận tải chạy đêm chỉ dùng đèn ngầm.

Hay khi cầu Đuống, cầu Long Biên (Hà Nội) bị hư hỏng nặng, xe cộ không qua lại được, ngành đường sắt chuyển tải toa xe hàng hoá qua sông Đuống, sông Hồng bằng hệ thống cầu, phà liên hợp và dùng đầu máy xe lửa đẩy toa hàng qua cầu, phà, từ bờ Nam sang bờ Bắc với tốc độ 3km/h.

Sáng kiến dùng cầu phà liên hợp được coi là một công trình kỳ diệu của ngành đường sắt khi ấy.

Ở các địa bàn, vị trí của các đơn vị đội, trạm CSGT chốt giữ bảo vệ đều là những mục tiêu trọng điểm đánh phá ác liệt của đế quốc Mỹ. Chúng đã ném xuống đây cả triệu tấn bom đạn các loại. Có thể nói, không một con đường, một chiếc cầu, phà nào còn nguyên vẹn.

Trên các vị trí cực kỳ ác liệt luôn bị máy bay, pháo kích oanh tạc, bắn phá dữ dội, lực lượng CSGT vẫn ngày đêm bám trụ kiên cường trên từng tuyến đường, cây cầu, chuyến tàu, nhà ga, bến phà để chỉ huy, hướng dẫn người, xe qua lại, đảm bảo mạch máu giao thông thông suốt, an toàn; cứu người, cứu tài sản của Nhà nước, Nhân dân.

Ngoài ra, CSGT còn phối hợp cùng lực lượng thanh niên xung phong, dân công hoả tuyến, công nhân cầu, phà và Nhân dân địa phương sửa chữa đường, làm cầu, phá bom nổ chậm, mở đường, thông tuyến cho xe, tàu thuyền qua lại, đồng thời khảo sát, nghiên cứu địa hình mở đường, tránh các mục tiêu đánh phá của địch.

Khi máy bay, pháo kích bắn phá dữ dội, xe và hàng cháy, lực lượng CSGT dũng cảm xông pha dưới làn mưa bom địch để cứu người, cứu hàng.

Trong cuộc chiến đấu đầy hy sinh, gian khổ để bảo vệ hàng hoá, phương tiện vận tải, bảo đảm tính mạng, tài sản của Nhân dân, nhiều đơn vị, cán bộ, chiến sĩ cảnh sát bảo vệ giao thông đã nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, dũng cảm, mưu trí, sáng tạo, chịu đựng mọi gian khổ, hy sinh, vì Nhân dân phục vụ để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Đơn cử như chiến sĩ Huỳnh Kim Trung đã viết đơn bằng máu xin được vào "tuyến lửa" Quảng Bình làm nhiệm vụ bảo đảm trật tự an toàn giao thông khu vực bến phà Sông Gianh; tham gia chiến đấu hàng trăm trận.

Đêm 20/8/1972, máy bay Mỹ ném bom thôn Thuận Bài, xã Quảng Thiện, huyện Quảng Trạch, nhiều nhà dân bị cháy. Tại ngôi nhà của Mẹ Troòng để nhiều hòm đạn của bộ đội đang bốc cháy dữ dội, chiến sĩ Huỳnh Kim Trung đã lao vào vác đạn, một số thùng đạn 37 ly bắt đầu nổ, lửa cháy mỗi lúc một lớn.

Lúc đó, một thùng đạn đang bốc cháy thì quả đạn 85 ly nổ ngay trên vai chiến sĩ Huỳnh Kim Trung, Mẹ Troòng tử vong tại chỗ, chiến sĩ Trung bị thương nặng và hy sinh...

Hay như các cán bộ, chiến sĩ Đồn Công an đường sắt Nghệ An thuộc Ty Công an đường sắt đã bám trụ kiên cường, chiến đấu dũng cảm cùng công nhân ngành đường sắt và Nhân dân cứu được 11.105 tấn hàng hoá, 116 người bị thương...

Báo cáo Tổng kết phong trào thi đua quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của Bộ Công an đã nhấn mạnh giặc Mỹ đánh phá ác liệt nhằm ngăn chặn giao thông vận chuyển của ta, nhưng quân và dân ta cùng lực lượng Công an đã tỏ rõ ý chí sắt thép “địch phá, ta sửa, ta đi”, bảo đảm trật tự an toàn giao thông, sửa đường, vận chuyển, thông xe trong bất kỳ tình huống nào, đáp ứng yêu cầu của “Tiền tuyến cần gì, hậu phương có nấy”.

Các tuyến đường sắt, đường bộ, nhà ga, bến phà, cầu phục vụ vận chuyển sức người, sức của chi viện cho tiền tuyến là mục tiêu đánh phá điên cuồng và thường xuyên của địch. Chúng trút xuống nơi đây đủ các loại bom đạn giết người thâm độc, biến các nơi đó thành “túi đựng bom”, “bãi để bom nổ chậm”, nhưng chính những nơi đó lại là nơi công tác hàng ngày của đông đảo chiến sĩ CSGT, công an huyện, công an xã.

Họ đã cùng với lực lượng giao thông, công binh và thanh niên xung phong làm việc liên tục ở đó trong những năm chiến tranh phá hoại, viết lên bản anh hùng ca về truyền thống cách mạng.

Đánh giá thành tích của lực lượng bảo đảm giao thông trật tự trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước tại kỳ họp thứ 4, Quốc Hội khoá III, trong báo cáo trước Quốc hội, nguyên Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Cuộc chiến đấu trên mặt trận giao thông vận tải ở khắp miền Bắc là một thiên anh hùng ca của các chiến sĩ giao thông vận tải và của đồng bào ta dọc các tuyến đường...”.

(Còn tiếp)...