Băn khoăn chọn ứng viên Chủ tịch xã do dân bầu

Báo cáo thẩm tra của UB pháp luật của QH do Chủ nhiệm Nguyễn Văn Thuận trình bày phân tích, có nhiều ý kiến không đồng tình việc thí điểm.

UB pháp luật đặt câu hỏi, bỏ HĐND quận, huyện, phường - cơ quan đại diện cho ý chí người dân ở địa phương trong khi vẫn duy trì các cơ quan, tổ chức khác trong hệ thống chính trị ứng với cấp đó.

Một số ý kiến khác cũng cho rằng đề án chưa chỉ ra những nguyên nhân đích thực những hạn chế trong tổ chức, hoạt động của HĐND các cấp này. Những tồn tại đã phân tích trong đề án của Chính phủ được cho là những hạn chế chung của các cơ quan dân cử hiện nay, không thể chỉ “quy” cho một nhóm.

Thí điểm việc bầu trực tiếp Chủ tịch UBND xã, một số ý kiến cho rằng để nhân dân bầu trực tiếp chủ tịch thì vị trí, vai trò của chức danh này rất quan trọng, là một thiết chế bình đẳng với HĐND vì cả 2 đều do dân trực tiếp bầu ra. Vấn đề là nhiều quy định dự kiến áp dụng không thuyết phục được nhiều đại biểu.

UB pháp luật đặt câu hỏi: Tại sao lại giới hạn độ tuổi ứng viên từ 21 - 50 tuổi; ứng viên thế nào được coi là am hiểu phong tục tập quán địa phương; có nhất thiết Chủ tịch UBND xã do dân bầu trực tiếp đương nhiên là uỷ viên HĐND xã; chức danh này do dân bầu trực tiếp nhưng khi miễn nhiệm, bãi nhiệm lại do HĐND xã hoặc Chủ tịch UBND huyện cắt chức, miễn nhiệm…

Về quy định, danh sách bầu gồm 2 ứng viên và người trúng cử phải đạt trên 50% số phiếu, UB pháp luật cho rằng như vậy bảo đảm quyền ứng cử của những người có đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật.

Để phát huy dân chủ một cách thực chất, bảo đảm việc lựa chọn được người có phẩm chất, năng lực phù hợp cơ quan thẩm tra đề nghị đề án cần được nghiên cứu, chuẩn bị kỹ hơn.

Nhiều thành viên của UB pháp luật cũng lo lắng vì việc làm thí điểm mà áp dụng ở một phạm vi quá rộng (bỏ HĐND huyện, quận, phường tại 10 tỉnh thành, dân bầu trực tiếp Chủ tịch UBND xã tại 385 xã). Báo cáo thẩm tra đưa ra kiến nghị chỉ nên thí điểm ở phạm vi hẹp nhưng mang tính đại diện cao.

Việc thí điểm cũng sẽ ảnh hưởng đến tình trạng tồn tại đồng thời nhiều loại hình tổ chức bộ máy chính quyền cơ sở trong một thời gian tương đối dài giữa nơi thực hiện và không thực hiện thí điểm, giữa tỉnh và địa bàn nông thôn trong cùng tỉnh, có thể gây nhiều tình huống khó khăn, lúng túng.

Còn nhiều băn khoăn song UB pháp luật vẫn nhất trí với đề nghị của Chính phủ tại kỳ họp này để QH xem xét thông qua Nghị quyết về việc thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường và nhân dân bầu trực tiếp Chủ tịch UBND xã đồng thời tán thành những nội dung cơ bản của dự thảo nghị quyết.

Đề án sẽ còn được đưa ra thảo luận rộng rãi tại QH và dự kiến sẽ thông qua trong kỳ họp này.