"Vỡ mộng" vì lời hứa đầu tư, Philippines đổi chiều quan hệ với Trung Quốc

Trong những ngày đầu tiên của nhiệm kỳ, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte quyết định thay đổi chính sách đối ngoại đã có từ hàng thập niên bằng cách xoay trục từ đồng minh Mỹ sang phía Trung Quốc.

Các quan chức Trung Quốc và Philippines khi đó đã nói về “giai đoạn vàng” trong quan hệ giữa 2 nước. Tuy nhiên, sau 4 năm, giới quan sát cho rằng thời kỳ “trăng mật” giữa 2 nước có thể sắp đi tới hồi kết.

Các hành vi của quân đội Trung Quốc trên Biển Đông, những lời hứa hẹn đầu tư chưa thực hiện, cùng với tâm lý không yêu thích Trung Quốc trong dư luận Philippines vì cách Bắc Kinh ứng phó với Covid-19, được xem là những yếu tố khiến chính quyền ông Duterte dường như đang suy nghĩ lại về quan hệ với Bắc Kinh.

Tháng 6, Philippines bất ngờ đảo ngược quyết định hủy bỏ Hiệp ước Các lực lượng thăm viếng với Mỹ. Philippines thời gian qua cũng tuyên bố rằng phán quyết của tòa trọng tài về Biển Đông năm 2016 là không thể thỏa hiệp.

Bốn năm trước, Tòa trọng tài quốc tế tại La Hay, Hà Lan đã khẳng định rằng các đòi hỏi chủ quyền lịch sử của Trung Quốc đối với các nguồn tài nguyên tại Biển Đông là không có cơ sở pháp lý.

Động thái của Manila được xem như bước ngoặt với chính quyền ông Duterte vì trước đó ông từng có xu hướng nghiêng về Trung Quốc và từng bày tỏ ý định “gạt sang bên” phán quyết năm 2016 để theo đuổi dự án hợp tác khai thác dầu khí với Trung Quốc trên vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.

Chuyên gia Renato Cruz De Castro từ Đại học De La Salle (Philippines) cho rằng cho rằng có rất nhiều dấu hiệu cho thấy Manila dường như đang thay đổi cách tiếp cận xoay trục về phía Trung Quốc.

Ông Duterte đã thăm Trung Quốc 6 lần để đảm bảo lời hứa từ phía Bắc Kinh về việc cấp vốn cho các dự án xây dựng trọng điểm trong chương trình “Xây, Xây, Xây” của ông Duterte. Tuy nhiên, khi nhiệm kỳ của ông đã đi qua 4 năm, hầu hết các hứa hẹn của Trung Quốc về ngân sách chưa được thực hiện và nhiều dự án vẫn chỉ đang ở dạng bản vẽ.

Thêm vào đó, nhiều người Philippines cho rằng Trung Quốc vẫn đang tiếp tục các hành vi phi pháp trên Biển Đông.

Chuyên gia Renato cho rằng Trung Quốc đã không thực hiện nhiều lời hứa vì vậy Philippines dường như không có lý do gì để tiếp tục mặn mà với chính sách nghiêng về Bắc Kinh khi Manila không nhận được điều họ mong muốn.

Sự thiếu tin tưởng của dư luận Philippines với Trung Quốc tiếp tục gia tăng trong đại dịch Covid-19 và các nhà quan sát nói rằng điều này dường như đã khiến cách tiếp cận thân thiện với Trung Quốc của ông Duterte bị dư luận phản ứng.

Một khảo sát trong tháng này thực hiện trên 1.555 người Philippines cho thấy 61% người được hỏi tin rằng Trung Quốc dường như đã che giấu thông tin về sự nghiêm trọng của dịch Covid-19 khi nó mới bùng phát ở Vũ Hán, Hồ Bắc. Một thống kê được thực hiện trước đó cũng chỉ ra dư luận Phippines cho rằng Trung Quốc là quốc gia thiếu tin cậy nhất.