Vai trò của tỷ phú Elon Musk trong chính quyền tương lai của ông Trump

Giữ đúng lời hứa trong chiến dịch tranh cử, trong tuyên bố ngày 12/11, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump cho biết, ông sẽ lập ra Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE). Cơ quan này sẽ do nhà sáng lập Tesla, SpaceX Elon Musk và cựu ứng viên tổng thống Cộng hòa Vivek Ramaswamy đứng đầu. Hai người này đều là những doanh nhân giàu có.

Ông Trump không nêu cụ thể cơ chế hoạt động của DOGE, chỉ nói rằng cơ quan này sẽ "cung cấp lời khuyên và hướng dẫn từ bên ngoài chính phủ", ám chỉ  ông Musk sẽ không đảm nhận vai trò chính thức với tư cách là một quan chức liên bang.

Tổng thống đắc cử giải thích, ông Musk và ông Ramaswamy sẽ giúp chính quyền của ông giải quyết tình trạng quan liêu của chính phủ bằng cách cắt giảm các quy định không cần thiết, giảm chi tiêu lãng phí và tái cơ cấu các cơ quan liên bang. Theo ông, điều này rất quan trọng đối với chính sách "Nước Mỹ trên hết".

"Tôi mong đợi ông Elon và Vivek thực hiện những thay đổi đối với bộ máy quan liêu liên bang hướng tới tính hiệu quả, đồng thời, mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho tất cả người Mỹ. Điều quan trọng là chúng ta sẽ loại bỏ sự lãng phí và gian lận lớn tồn tại trong khoản chi tiêu chính phủ hàng năm trị giá 6.500 tỷ USD", ông Trump nói.

Ông bình luận thêm: "Họ sẽ làm việc cùng nhau để giải phóng nền kinh tế của chúng ta và khiến chính phủ Mỹ phải chịu trách nhiệm trước nhân dân. Công việc của họ sẽ kết thúc trước ngày 4/7/2026. Một chính phủ tinh chỉnh, ít quan liêu hơn sẽ là món quà hoàn hảo cho nước Mỹ nhân kỷ niệm 250 năm Tuyên ngôn Độc lập. Tôi tin chắc họ sẽ thành công!".

Ngay sau thông báo của Tổng thống đắc cử Trump, tỷ phú Elon Musk khẳng định trên X: "Mọi hành động của DOGE sẽ được đăng trực tuyến để đạt được sự minh bạch tối đa. Bất cứ khi nào công chúng cho rằng chúng tôi đang cắt giảm thứ gì đó quan trọng hoặc không cắt bỏ thứ gì đó lãng phí, hãy cho chúng tôi biết".

Ông nói thêm, một "bảng xếp hạng" sẽ được tạo ra cho những khoản chi tiêu thuế.

DOGE và cam kết cắt giảm hơn 2.000 tỷ USD

Các chính trị gia đảng Cộng hòa từ lâu đã hình dung ra những cải cách như vậy và DOGE được lập ra với các mục tiêu đó. DOGE sẽ hợp tác chặt chẽ với Nhà Trắng và Văn phòng Quản lý và Ngân sách để thực hiện các cải cách cơ cấu quy mô lớn và mang lại tinh thần kinh doanh cho các hoạt động của chính phủ.

Trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 8 với ông Trump, tỷ phú Elon Musk cam kết sẽ giúp chính phủ cắt giảm mạnh các chi tiêu lãng phí không có lợi cho người Mỹ và công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) có thể được sử dụng để xác định phần cần cắt giảm.

Ông còn hứa sẽ cung cấp các gói hỗ trợ thôi việc cho nhân viên chính phủ bị sa thải, đồng thời đề xuất một hệ thống đánh giá và cảnh cáo sa thải đối với nhân viên làm việc không hiệu quả. Trong các cuộc thảo luận công khai về vai trò tiềm năng trong chính phủ của ông Musk, ông Trump đã ca ngợi CEO Tesla vì sự dứt khoát của ông với việc sa thải.

Financial Times đưa tin, ông Musk đặt mục tiêu cắt giảm ít nhất 2.000 tỷ USD chi tiêu ngân sách chính phủ và loại bỏ các quy định mà ông cho là kìm hãm sự đổi mới. Thay vì trực tiếp quản lý các hoạt động của chính phủ, ông có kế hoạch bổ nhiệm các đại biểu lâu năm, các chuyên gia kỹ thuật và các đối tác về tư tưởng tại các cơ quan chủ chốt.

Các nhân vật chủ chốt đang được xem xét cho các vai trò trong chính phủ bao gồm ông Steve Davis, người từng thực hiện sa thải hàng loạt tại X, và ông Omead Afshar, người được mô tả là "lính cứu hỏa" của tỷ phú Elon Musk chuyên xử lý các thách thức trong quá trình chuyển đổi công ty.

Tỷ phú Elon Musk cũng đã đề xuất các giám đốc điều hành của SpaceX cho các vị trí trong Bộ Quốc phòng, bao gồm cựu tướng Không quân Terrence J. O'Shaughnessy và Giám đốc điều hành các vấn đề chính phủ Tim Hughes.

Ông Musk đã bắt đầu tham gia nhiều hơn vào ngoại giao cấp cao sau khi ông đóng góp ít nhất 120 triệu USD cho chiến dịch tái tranh cử của ông Trump.

Trong ngày bầu cử, tỷ phú Musk cho biết ông không có kế hoạch ngừng "lấn sân" sang chính trị vì siêu ủy ban hành động chính trị American PAC của ông "sẽ tiếp tục hoạt động sau bầu cử và chuẩn bị cho bầu cử giữa nhiệm kỳ cũng như bất kỳ cuộc bầu cử nào".

Tỷ phú Elon Musk được cho là đã tham gia vào cuộc điện đàm của Tổng thống đắc cử Donald Trump với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hay với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan khi các nguyên thủ quốc tế chúc mừng chiến thắng của ông Trump.

Ảnh hưởng của ông trùm công nghệ vượt ra ngoài vai trò truyền thống của chính phủ. Nền tảng X của ông đã trở thành công cụ phổ biến các thông điệp ủng hộ ông Donald Trump trong chiến dịch tranh cử, trong khi các nhà đầu tư mạo hiểm David Sacks và Jason Calacanis, những người thường xuyên dẫn chương trình podcast All-In, đang nỗ lực tìm kiếm các vai trò trong chính phủ.

Không rõ liệu có phải trùng hợp hay không, nhưng tên viết tắt của Bộ Hiệu quả chính phủ (DOGE) lại chính là tên tiền ảo (Dogecoin) mà tỷ phú Elon Musk ủng hộ. Có những nghi ngờ rằng sự ra đời của Bộ Hiệu quả Chính phủ nằm trong kế hoạch quảng bá đồng tiền ảo này.

Ngay sau thông báo của ông Trump về việc thành lập DOGE, giá trị của tiền ảo Dogecoin tăng gần 20% lên 0,43 USD/coin. Đây là một trong những đồng tiền kỹ thuật số tăng mạnh nhất kể từ ngày bầu cử Mỹ, với mức tăng lên tới 153%.